در روزهای پایانی ماه شریف شعبان قرار داریم. حضرت امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) به جناب اباصلت آموختند که در چنین ایّامی به پیشگاه الهی عرض کنند: «اَللّهُمَّ اِنْ لَمْ تَكُنْ غَفَرْتَ لَنا فيما مَضٰى مِنْ شَعبانِ فَاغْفِرْ لَنا فيما بَقِیَ مِنْهُ»[1] خداوندا اگر ما را در آنچه از ماه شعبان سپری شده است نيامرزيدهای، پس ما را در آنچه باقی مانده است از آن، مورد مغفرت قرار ده.
یکی از نام های ماه شریف شعبان، «شَهْرَ الشَّفاعَةِ» است «اِنَّما سُمِّیَ شَعْبانُ شَهْرَ الشَّفاعَةِ»[2]. در این روزهای پایانی، انشاء الله با بدرقۀ رسول الله(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه)، ماه شعبان را وداع میگوئیم و با شفاعت آن بزرگوار وارد ماه مبارک رمضان میشویم. یکی دیگر از نام های ماه شریف شعبان «شَهْرُ الْجيران»[3] است؛ یعنی ماه رسول الله(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) همسایۀ ماه خداوند متعال می باشد. مثال ورود از ماه شريف شعبان بـه ماه مبـارک رمضان، مثـال حجـاج مدینه قبل است که شهر رسـول الله(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) را بـا بدرقۀ آن بزرگوار وداع میگویند و از مدینةُ الرَّسول وارد مکّۀ معظّمه میشوند. به عبارت دیگر ورود از ماه شعبان به ماه مبارک رمضان، از لحاظ زمانی، و ورود از شهر مدینه به مکّۀ معظّمه از لحاظ مکانی است.
پس در آستانۀ ماه مبارک رمضان، شایسته است که در تدارک سفر آسمانی ماه مبارک باشیم تا انشاء الله تعالی به عالیترین صورت از برکات آن بهره مند شویم و کمال بهره مندی از ماه مبارک رمضان، امکانپذیر نیست، مگر با شناخت نسبی از ماه مبارک، و به این منظور، به مکتب اهل بیت عصمت و طهارت(عَلَيهِم السَّلام)، آن روزه شناسان حقیقی رجوع میکنیم.
حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) فرمودند: «خداوند متعال سفره ای دارد که بر آن نعمتی است که نه چشمی آن را ديده و نه گوشی آن را شنيـده و نـه در فکری خطـور نمـوده است و در اين سفره قرار نمیگيرند مگر روزه داران حقيقی»[4]. حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) در مورد ماه مبارک رمضان فرمودند: «اَیُّهَا النّاسُ اِنَّ هذَا الشَّهْرَ شَهْرٌ فَضَّلَهُ اللهُ عَلى سائِرِ الشُّهُورِ كَفَضْلِنا اَهْلَ الْبَیتِ عَلى سائِرِ النّاسِ»[5] اى مردم! این ماه، ماهى است كه خداوند، آن را بر ماههاى دیگر برترى داده است، مانند برترى ما اهلبیت بر دیگر مردم. اگر حضرت امام سجاد(عَلَيهِ السَّلام) اینگونه از ماه مبارک رمضان استقبال میکنند و آن را با سوز و گداز بدرقه مینمايند و می فرمايند: «ما از اين ماه سود فراوان برديم»[6]، و اگر اولیای الهی از مدّت ها قبل در انتظار ماه مبارک رمضان قرار دارند و برای رسيدنِ آن لحظه شماری میکنند، به این سبب است که آن روزه شناسان حقیقی به حقیقت و باطن و ملکوت ماه مبارک رمضان وارد شده اند. «از خداوند متعال درخواست میکنیم همۀ ما را آنگونه که وارد مُلک و ظاهر ماه مبارک میفرماید، وارد باطن و حقیقت و ملکوت آن هم بفرماید، تا بيش از پيش بر معرفت ما نسبت به ماه مبارک رمضان افزوده گردد». سید بن طاووس(رَحمَةُ اللهِ عَلَيه) فرمودند: «اوّلِ سالِ اوليای الهی، ماه مبارک رمضان است». حضرت امـام محمّد باقر(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «لِکُلِّ شَیْءٍ رَبيعٌ وَ رَبيعُ الْقُرآنِ شَهْرُ رَمَضانَ»[7] برای هر چیـزی بهـاری است و بهـار قرآن مـاه مبـارک رمضـان می بـاشد. یعنی انسـان در این ماه بهـاری میشود و روحش به حیات طیّبه میرسد. اگر مـاه مبـارک رمضـان، عیـد اولیـاء الله* است، یعنی عید در روح و جان انسان تحقّق مییابد. اگر ماه مبارک رمضان، «شَهْرَ اللهِ الْاَكْبَر»[8] است، یعنی ماه بزرگ شدن و اکبر گشتنِ انسانهاست. گرچه تمام ماه ها، متعلّق به خداوند است، ولی خدای سبحان، ماه مبـارک رمضـان را مـاه خود بیـان فرموده است «شَهْرُ رَمَضانَ شَهْرُ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ»[9]، همچنـان کـه گرچه تمـام خانـهها خانۀ خداوند است، لکن کعبه را بیت الله میفرماید «بَيْتِیَ»[10]. آری، ماه مبارک رمضان، شهرالله است، یعنی ماه خدایی شدن و تقرّب یافتن به پروردگار میباشد و در این ماه سریعتر میتوان به قرب الهی نائل شد. تنها ماهی که نام آن در قرآن کریم آمده است، ماه مبارک رمضان می باشد «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی اُنْزِلَ فيهِ الْقُرْآنُ»[11]. حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) میفرمایند: «لَوْ يَعْلَمُ الْعَبْدُ ما فی رَمَضانَ لَوَدُّ اَنْ يَکُونَ رَمَضانُ السَّنَةُ»[12] اگر بنده، ارزش ماه مبـارک رمضان را بداند، آرزو میکند که سراسر سال، ماه رمضان باشد. در ماه مبـارک رمضان، یک مرتبه وضع دگرگون گشته و خدای سبحان تمام انسانها را با رحمت خاصّۀ خود پذیرایی فرموده و به قرار گرفتن در کنار سفرۀ کرامتش دعوت میفرماید. حال، هر کسی به میزان صلاحیّت و شایستگی خود میتواند از این سفرۀ کرامت بهره برداری کند. مطالب مذکور بیانگر گوشه ای از فضایل و برکات ماه مبارک رمضان است، وگرنه ماه مبارک، دریایی بیکران می باشد.
[1]- مسند الامام الرضا(عَلَيهِالسَّلام)، ج2، ص14
[2]- اين است و جز اين نيست که نـاميده شد شعبـان، ماه شفاعت (بيان نورانی حضرت امام رضا(عَلَيهِ السَّلام)؛ وسائل الشيعه، ج10، ص512).
[3]- شهر همسايه (ماه مبارک رمضان) (روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، ج2، ص402).
[4]- کنزالعمال، ج8، ص452
[5]- فضائل الاشهر الثلاثه، ص108
[6]- صحيفة سجّاديّه، فرازی از دعای چهل و پنجم
[7]- اصول کافی، ج2، ص630
*«عيدَ اَولِيائِهِ» عيد اوليای خداوند (دعای امام سجّاد(عَلَيهِ السَّلام)؛ صحيفة سجّاديّه، فرازی از دعای45، دعا هنگام وداع با ماه مبارک رمضان).
[8]- ماه بزرگ خداوند (دعای امام سجّاد(عَلَيهِ السَّلام)؛ صحيفة سجّاديّه، فرازی از دعای45، دعا هنگام وداع با ماه مبارک رمضان).
[9]- ماه رمضان، ماه خداوند عزّ و جلّ است (بيان نورانی حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه)؛ امالی صدوق، ص19).
[10]- خانة من (مبارکه بقره/125).
[11]- ماه رمضان، آن ماهی که نازل شد در آن قرآن (مبارکه بقره/185).
[12]- بحارالانوار، ج96، ص344