همانطور که در بخشِ مغتنم شمردن فرصتها استفاده شد، یکی از افرادی که در واقعة عاشورا، فرصتِ پیشآمده را بسیار مغتنم شمردند و از آن به عالیترین صورت، حُسناستفاده نموده و به سعادت ابدی نائل شدند، جناب حرّ بودند. دو مطلب مهّم و قابل توجّهی که در مورد توبة جناب حرّ وجود دارد و الی یوم القیامه پیام میدهد، عبارتند از:
1- پيام توبه: جناب «حرّ بن یزید ریاحی» کسی بود که غائلة عاشورا را برپا کرد و اولین کسی بود که راه را بر امام زمانش بست، بطوری که حضرت او را نفرین کردند و فرمودند:«ثَكِلَتْكَ اُمُّك»[1] مادرت به عزایت بنشیند! ولی در اثر یک تحوّل باطنی و توبه و تجدید نظر و جبران مافات، از یزیدیان رَست و به یاوران و انصار حضرت امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) پيوست و از شقاوت ابدی به سعادت جاویدان نائل شد و آبرومند در پیشگاه الهی گردید. از اينرو معلوم میشود که هر چقدر گناه انسان ثقیل و بزرگ باشد، بالاتر از بستنِ راه و آب بر امام(عَلَيهِالسَّلام) نیست، فلذا جای ناامیدی و یأس وجود ندارد. آری، وقتی یک شخص دوزخی و نفرینشده از سوی امام(عَلَيهِالسَّلام) فرصت توبه را که برایش پیش آمد، از دست نداد و در بزنگاه آزمایش الهی روسفید شد و از حضیض ذلّت به اوج عزّت رسید و به سعادت ابدی نائل گردید، پس این راه به روی همگان باز است و جای یأس و نومیدی نیست. در روايت آمده است: «حرّ سوار بر اسب به سوى خيمههاى امام حسين(عَلَيهِالسَّلام) حركت كرد، دستهايش را بر سرش نهاده بود و مىگفت: خدايا به سوى تو بازگشت نمودم و توبه كردم، توبة مرا بپذير، من دلهاى اولياى تو و فرزندان دختر پيامبرت را ترساندم. آنگاه به امام حسين(عَلَيهِالسَّلام) رو نمود و عرض كرد: فدايت گردم من همانم كه سر راه شما را گرفتم، و از بازگشت شما جلوگيرى کردم، و عرصه را بر شما تنگ نمودم، سوگند به خدا گمان نمىكردم كه اين مردم تا اين حدّ با شما برخورد مىكنند، اكنون به سوى خدا بازگشت نموده و توبه كردم «فَهَلْ تَرى لى مِنْ تُوبَة» آيا خداوند توبه مرا پذيرفته است؟ امامحسين(عَلَيهِالسَّلام) فرمودند: آرى خداوند توبة تو را پذيرفته است...»[2]. در این لحظة باعظمت، درحالی که جناب حرّ در مقابل دریای رحمت و عطوفت و کرامت ایستاده بود، از محضر حضرت امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) اجازة رفتن به میدان خواست و آنگاه در رکاب حضرت اباعبدالله الحسین(عَلَيهِالسَّلام) به شهادت رسید و به این ترتیب، همان کسی که ساعتی قبل در ردیف اشقیـاء بود، چشم باز کرد و خود را در آغوش حضرت سیّدالشهدا(عَلَيهِالسَّلام) دید.
قابل توجه است: بر این اساس که فرصت توبه تا زمان اجل است و هیچ کس نمیداند که چقدر از عمرش باقی است، لذا شایسته است که به احترام امام حسین(عَلَيهِالسَّلام)، از قصورها و کوتاهیهای خود که در حوزة انجام واجبات یا ترک محرّمات صورت گرفته، توبه کنیم تا انشاءالله تعالی ما هم به حسینیان بپیوندیم و خشتی در دولت کریمة امام زمان(عجِّلاللهُتعالیفَرَجَهُالشَّريف) بگذاریم. توجّه کنیم که یاران امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) همان یاران امام زمان(عجِّلاللهُتعالیفَرَجَهُالشَّريف) هستند.
2- پیام توبهپذیری: همانطور که هر کسی هر چقدر هم گناهکار باشد، حق ناامیدی از رحمت الهی را ندارد و نمیتواند بگوید که من آمرزیده نمیشوم، همانگونه هم هیچ کس حق ندارد عذرخواهیِ دیگری را رد کند و بگوید: من تو را حلال نمیکنم. حضرت پیامبر اسلام(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) میفرمایند: «يا عَلِیُّ مَنْ لَمْ يَقْبَلِ الْعُذْرَ مِنْ مُتَنَصِّلٍ صادِقاً كانَ اَوْ كاذِباً لَمْ يَنَلْ شَفاعَتِی»[3] اى على، كسى كه عذرِ شخص عذرخواهی را، راست بگويد يا دروغ، نپذيرد، به شفاعت من نايل نمىآيد. انسان در آن لحظهای که نمیتواند دیگری را ببخشد، باید فکر کند که آیا گناه آن فرد، بالاتر از گناه جناب حرّ است و یا او بزرگتر و عالیمقامتر از حضرت امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) است؟
در مقابلِ جناب حرّ بن یزید ریاحی، حرّ دیگری بنام «عبيدالله بن حُرّ جُعفی» وجود داشت که امام(عَلَيهِالسَّلام) از او یاریطلبی کردند، ولی او در جواب گفت: یا اباعبدالله من آمادگی مرگ ندارم، امّا اسبی دارم که بسیار نفیس است، آن را به شما اهداء میکنم، حضرت فرمودند: «لا حاجَةَ لَنا فيكَ وَ لا فی فَرَسِكَ وَ ما كُنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلّينَ عَضُدا»[4]. او، آن لحظه از فرصت استفاده نکرد ولذا یک عمر بعد از امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) در آتش ندامت و حسرت سوخت و البته که عذاب آخرت برای او بالاتر است «وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ اَكْبَرُ»[5].
پس عزیزان: حال که زیباترین فرصتها و شرایط برایمان فراهم است، بیایید با حُسناستفاده از این فرصتها و با توبة دسته جمعی به حسینیان بپیوندیم و در کشتی نجات حضرت امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) قرار گیریم. هیچ ابزاری همانند توبه و ترک معصیت در سرعت بخشیدن و رسیدن به کشتی نجات حضرت، کارساز نیست.
1- الارشاد في معرفة حجج الله على العباد، ج2، ص80
2- غمنامه كربلا، ص128
3- بحارالانوار، ج74، ص47
4- ما به تو و اسب تو احتياجى نداريم، من افرادِ گمراهكننده را به عنوان بازو اتّخاذ نخواهم كرد (بحارالانوار، ج44، ص315).
5- و البتّه عذاب آخرت بزرگتر است (مبارکه زمر/26).