رعايت «حجاب» تنها شامل پوشش ظاهري نميگردد، بلکه لازم است که زن در کنار حجاب ظاهري، توجّه و مراقبت کامل در گفتار و رفتار و نگاه به نامحرم و... داشته باشد تا موجب تحريک جنس مخالف نگردد، همانطور که خداوند متعال در مورد وجوب کنترل گفتار در مبارکة احزاب ميفرمايد: «فَلٰـا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّـذی فی قَلْبِـهِ مَرَضٌ»[1]. نرمگويي و نازکگفتاري و با ناز و کرشمه صحبت کردن براي مرد بسيار جاذبه دارد و باعث طمعِ مريضدلان ميگردد و با توجّه به اهميّت اين مسئله، خداي سبحان آن را بطور جداگانه و با خطاب خاصّي به زنان بيان نموده و زنان را به پرهيز از آن امر فرموده است.
پس با توجّه به اينکه صدای ظريف و لطيف و پرجاذبة زنان، باعث تحريک قوای شهوانی مردان میگردد، لذا شايسته است که خواهرانِ جوانِ دانشجو و محصّل و کارمند و پرستارانِ شاغل در بيمارستانها و...، رفتار و گفتار خود را کنترل نموده و در هنگام سخن گفتن با همکار و همکلاسي و استاد نامحرم، در عين رعايت موازين ادب، اوّلاً: بطور جدّي سخن گفته و ثانياً: به ضرورت اکتفا نمايند، همانطور که حضرت امام علی(عَلَيْهِ السَّلام) در بيانی نورانی به نقل از رسول خدا(صَلَّی الله ُ‌عَلَيْه ِ‌وَ‌الِه) فرمودند: «نَهى اَنْ تَتَكَلَّمَ الْمَرْاَةُ عِنْدَ غَيْرِ زَوْجِها وَ غَيْرِ ذی مَحْرَمٍ مِنْها اَكْثَرَ مِنْ خَمْسِ كَلِماتٍ مِمّا لا بُدَّ لَها مِنْه»[2]، و با مهار نمودن خودنماييها و حفظ کامل حجاب و کنترل گفتار، حکم خداوند را در مورد حجاب لبيک گويند و به اين حقيقت توجّه نمايند که پيوسته در معرض آزمايشهاي الهيّه قرار داشته و تحت نظارت مستقيم پروردگار ميباشند.
قابل توجّه است: در مورد خطابهای حضرت زينب(سَلامُ اللهِ عَلَيها) در مجلس یزید و ابن زیاد(عَلَيهِ اللّعنَة)، استفاده شده که گویی از لسان حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) سخن میگفتند، همانطور که در روايات آمده است: «كَاَنَّها تُفْرِغُ عَنْ لِسانِ اَميرِ الْمُؤْمِنينَ(عَلَيهِ السَّلام)»[3]. گرچه مطلب مذکور به این معناست که حضرت زینب(سَلامُ اللهِ عَلَيها) در عظمت و صلابتِ نطق و بیان، مانند حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) بودند، ولی معنای دیگری هم دارد و آن، این است که کلام و خطبة ایشان، مردانه بود نه زنانه.
در اينجا معلوم ميگردد که باتوجّه به حسّاسيّت مرد نسبت به زن، علاوه بر مسئلة پوشش، جايز نيست که زن با هر لحني با مرد سخن بگويد. باتوجّه به اهميّت اين مسئله، روشن میگردد که زنان در مناسبتهاي فاميلي از قبيل ميهماني، ديد و بازديدها، گردشها، مسافرتها و مناسبتهای ديگر، تا چه حد مُلزم به کنترل گفتار با نامحرم، مخصوصاً نامحرمهاي فاميلي هستند، لکن متأسّفانه گاهي موازين شرعي و شئونات اسلامي در زمينة حجاب و حفظ حريم و گفتار، رعايت نميگردد. باتوجّه به اهتمام شديد پروردگار به مسئلة حجاب و حفظ حريم محرم و نامحرم و بر اين اساس که زن، اجازة سخن گفتنِ غيـرجدّی بـا نـامحرم را ندارد، معلوم ميگردد کـه تکليـف ايـن حريمشکنيها و اَحياناً خنده و شوخيها با نامحرمهاي شناسِ فاميلي چگونه خواهد بود؟ «وَ مَا اللهُ بِغٰافِلٍ عَمّا تَعْمَلُونَ»[4].
1- زنان لحن گفتار خود را (به هنگام سخن گفتن با نامحرم) نرم و ملايم نسازند (غيرجدّي سخن نگويند) تا کسي که مريضالقلب است، در او طمع نکند (مبارکة احزاب/32).
1- نهى فرمود (رسول خدا(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ)) كه زن نزد غيرهمسرش يا غيرِخويشانِ محرمش بيش از پنج كلمه در صورت ناچارى و ضرورت سخن بگويد (امالی صدوق، ص423).
1- امالی مفيد، ص321
1- و نيست خداوند غافل از آنچه انجام ميدهيد (مبارکة آلعمران/99).