جلسه را تیمّناً و تبرّکاً با چند بیان نورانی از حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) در مورد جوانان آغاز میکنیم:
آن بزرگوار میفرمایند: «فَضْلُ الشّابِّ الْعابِدِ الَّذی يَعْبُدُ فی صِباهُ عَلَى الشَّيْخِ الَّذی يَعْبُدُ بَعْدُ ما كَبُرَتْ سِنُّهُ كَفَضْلِ الْمُرْسَلينَ عَلى سايِرِ النّاس»[1] فضل و برتری جوان عابدی کـه در دوران جوانی عبـادت میکند، به آن پیری که کهنسال شده و عبادت می کند، مانند برتری پیامبران الهی بر سایر مردم است.
در بیان نورانی دیگری از آن حضرت مذکور است: «اِنَّ اللهَ تَعالى يُباهی بِالشّابِ الْعابِدِ الْمَلائِكَةَ يَقُولُ انْظُرُوا اِلى عَبْدی تَرَكَ شَهْوَتَهُ مِنْ اَجْلی»[2] همانا خدای تعالی مباهات می کند بر فرشتگان بر (وجود) جوان عابد و میفرمايد: بندۀ مرا بنگريد که چگونه بخاطر من هوس خود را ترک کرده است. در موردی نيز فرمودند: «اِنَّ اللهَ يُحِبُّ الشّابَ الَّذی يُفْنی شَبابَهُ فی طاعَةِ الله»[3] همانا خداوند دوست می دارد جوانی را که جوانی خود را در طاعت خداوند به سر کند. «خداوند به مقرّبین درگاهش تمام جوانان را از آفات روزگـار در پناه حضرت امام زمان(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) محافظت بفرماید».
عزیزان جوان! شما در بهترین و شکوهمندترین ایّام عمر و چلچراغ زندگیتان قرار دارید. جوانی گلی است که جز یکبار شکوفا نمیشود، ستاره ای است که جز یکبار طلوع نمی نماید و خورشیدی است که جز یکبار پرتوافشانی نمیکند. جوانی بسیار سریع الزّوال است، ولذا شایسته است که این سرمایۀ عظیم را قدر نهید و آن را اسراف نکنید، چراکه بالاترین اسراف ها، اسراف جوانی است. جوان با مدیریّت صحیح میتواند از قدح بلورین عمرش کمال بهره مندی را داشته باشد و خود را از آفات روزگار بمانند کسالت، تنبلی، سستی، بيکاری، کاهلی، پُرخوری، پُرخوابی، یأس و نومیدی، و امور مبتذلی که در شأن جوان فاطمی نیست، محافظت نمايد و بطور کلّی جوانیِ خود را قدر نهد و جایگـاهی را کـه جوان در پیشگاه حق تعالی و اهل بیت عصمت و طهارت(عَلَيهِم السَّلام) دارد، بشناسد و از این دُرِّ گرانمایه که حقیقتاً طلاییترین دوران زندگی انسان بوده و بسیار سریع الزّوال می باشد، کمال بهره برداری را نماید.
حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) میفرمایند: «شَيْئانِ لا يَعْرِفُ فَضْلَهُما اِلّا مَنْ فَقَدَهُمَا الشَّبابُ وَ الْعافِيَةُ»[4] دو چيز است كه قدر و قيمتشان را نمى شناسد مگر كسى كه آن دو را از دست داده باشد، يكى جوانى و ديگرى تندرستى و عافيت می باشد. ولذا عزیزان جوان شایسته است قبل از اینکه سرمایۀ عظیم القدر جوانی سپری شود، لحظه لحظه های آن را مغتنم شمارند و از تجربه های پُربار دیگران استفاده کنند و سرمایه سوزی نکنند و جوانی خود را به عالیترین صورت مدیریّت نمایند.
«گهر وقت، بدین خیرگی از دست مده
آخر این دُرّ گرانمـایـه بـهـائی دارد»[5]
یکی از تلبیسات شیطان این است که انسان را به غفلت وادار کرده و این تصوّر را القاء میکند که فرصت بسیار است، درحالی که انسان یک مرتبه متوجه میشود که فرصتها سپری شده است. آنچه که انسان را وادار به پاسبانی و محافظت از سرمایۀ جوانی میکند، شناخت جوانی است. خداوند متعال و حضرات اهل بیت عصمت و طهارت(عَلَيهِم السَّلام) جایگاه والایی برای جوانان و دوران جوانی قائل هستند. امّا متأسفانه در زمان کنونی، قشر جوان با توطئۀ دشمنان برای غارت اعتقادات و سرمایه های معنوی مواجه هستند و انتخاب و خلاقیّت و مطالعه و فعالیّت و ورزش و هنر و صنعت و علم اندوزی و معرفت افزایی، جای خود را به برنامه های گوشیهای همراه داده است و دشمنان، برخی از این برنامهها را رایگان در دسترس جوانان قرار داده اند تا دوران شکوهمندِ جوانی و استعدادها و خلاقیّتهای آنان را غارت نمایند. درحالی که دین مبین اسلام برای تمام مقاطع عمرِ انسان اعم از جوانی و نوجوانی و کودکی برنامه دارد و سرمایهگذاری کرده است تا مبادا انسان روزی از خواب غفلت بیدار شده و متوجه گردد که دنیا هدفمند بوده و برای تمام ساعات عمر انسان حتّی برای نَفَسهای او حساب و کتابی وجود داشته است. وقتی خداوند متعال میفرماید: «اَلشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ بِحُسْبان»[6]، آیا امکان دارد که شمس و قمر، حساب داشته باشند، ولی نَفَسهای انسان حساب و کتاب نداشته باشد؟
در روايتی از حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) آمده است: «برای بندۀ خدا در قیامت در برابر هر روزی، بیست و چهار خزینه باز میشود به تعداد ساعت‌های شبانه روز، وقتی خزینه ای را مشاهده میکند که پر از نور و سرور است، آنچنان شاد میشود که اگر شادیِ او را در میان دوزخیان تقسیم کنند، عذاب‌های دوزخ را فراموش خواهند کرد، آن خزینه مربوط به ساعتی است که پروردگارش را در آن عبادت کرده است؛ آنگاه خزینۀ دیگری را برایش می‌گشایند که تاریک و ترسناک است، از مشاهدۀ آن، چنان به جزع و فریاد می‌افتد که اگر آن را در میان بهشتیان تقسیم کنند، لذت‌ها و خوشی‌های بهشتی را فراموش می‌کنند و آن ساعتی است که در آن مرتکب معصیت شده است؛ سپس خزینۀ دیگری را برایش می‌گشایند که چیزی را در آن مشاهده نمیکند و آن ساعتی است که در خواب* بوده یا به برخی کارهای مباح دنیوی اشتغال داشته است، از مشاهدۀ آن احساس زیان میکند و از فوتِ آنچه را که می‌توانسته انجام دهد، ولی کوتاهی کرده، به گونه‌ای متأسّف میشود که قابل توصیف نیست و به همین جهت روز قیامت «يَوْمُ التَّغابُن»[7] ناميده شده است»[8].
«پیری و جوانی پی هم چون شب و روزند
ما شب شد و روز آمد و بیـدار نگشتیم»[9]
در دین مبین اسلام و تعالیم حضرات معصومین(عَلَيهِم السَّلام) توصیه و سفارش فراوانی به تلاش و فعالیّت شده است «وَ اَنْ لَيْسَ لِلْاِنْسانِ اِلاّ ما سَعى»[10] و از تنبلی و کسالت و پُرخوابی نهی شده است، همانطور که حضرت امام محمّدباقر(عَلَيهِ السَّلام) می فرمايند: «اَلْكَسَلُ يُضِرُّ بِالدِّينِ وَ الدُّنْيا»[11]. در بيانی نورانی از امام موسی کاظم(عَلَيهِ السَّلام) نيز آمده است: «اِنَّ اللهَ جَلَّ و عَزَّ يُبْغِضُ الْعَبْدَ النَّوّامَ الْفارِغَ»[12] همانا خداوند جليل و عزيز، بندۀ پُرخوابِ بيکار را دشمن میدارد. خدای سبحان در حديث قدسی می فرمايد: «اَخِّرْ نَوْمَکَ اِلَی الْقُبُورِ»[13] خوابت را برای قبرها نگه دار.
پس عزیزان! قبل از اینکه دوران جوانی به سر رسد و فرصت بازگشت به عقب نباشد و اجازۀ جبران ندهند «يَوْمَ لا يَنْفَعُ الظّالِمينَ مَعْذِرَتُهُم»[14]، قدر جوانیتان را بدانید و مويّد اين مطلب بيان مبارکی است از وجود مقدّس امیرالمؤمنین علی(عَلَيهِ السَّلام) که فرمودند: «ما هَلَكَ امْرُؤٌ عَرَفَ قَدْرَه»[15] هلاک نشود کسی که قدر و منزلت خود را بشناسد. این دوران آنقدر پرنور است و جوان آنچنان تحت توجّهات حضرات معصومین(عَلَيهِم السَّلام) قرار دارد که از راه میانبُر میتواند به مقصد اعلی برسد.
[1]- نهج الفصاحه، حديث2050
[2]- نهج الفصاحه، حديث736
[3]- نهج الفصاحه، حديث800
[4]- تصنيف غررالحکم و دررالکلم، ص324
[5]- پروين اعتصامی(عَلَيهِ الرَّحمَة)
[6]- خورشيد و ماه بر حسابند (مبارکه الرّحمن/5).
*توضيح اينکه: تمام افعال و اعمال انسان اگر به قصد الهی انجام يابد، در رديف عبادات محسوب میشود، حتی خوردن و خوابيدن، چنانچه در چهارچوب تعاليم اسلامی بوده و از حدّ تعادل خارج نگردد، در رديف عبادات قرار میگيرد، چراکه خدای سبحان خود میفرمايد: «وَ جَعَلْنا نَوْمَكُمْ سُباتاً» و قرار داديم خواب شما را ماية آرامشتان (مبارکه نبأ/9).
[7]- روز حسرت (مبارکه تغابن/9).
[8]- بحار، ج7، ص 273
[9]- سعدی(عَلَيهِ الرَّحمَة)
[10]- و اينکه نيست برای انسان مگر آنچه سعی کرده است (مبارکه نجم/39).
[11]- کسالت، به دين و دنيا آسيب می رساند (الحياة با ترجمه احمد آرام، ج5، ص495).
[12]- الکافی، ج5، ص84، حديث2
[13]- الجواهر السنيه، كليات حديث قدسى، ص162
[14]- روزی که سود ندهد ستمکاران را عذرشان (مبارکه غافر/52).
[15]- امالی صدوق، ص447