خدای سبحان مسیر انسان را به سوی سعادت قرار داده است و رسیدن به سعادت بدون هجرت از گناهان، امکان پذیر نیست. هجرت حقیقی، هجرت درونی از گناه و معصیت به طاعت، هجرت از باطل به حق، از چاه به راه، از کفر به ايمان، از شرک به توحيد، از شرّ به خیر و از ضلالت به هدایت است. حال بر این اساس که هجرت بدون بیداری از خواب غفلت مقدور نیست؛ لذا خداوند تبـارک و تعـالی تمام پدیده ها را برای بیداری انسان قرار داده است که این را مرحوم حافظ «جَرَس» نامیده است. «جَرَس فریاد می دارد که بربندید مَحمِل ها». هر واقعه ای که برای انسان رخ می دهد، جَرَس است. وفات عزیزان، بیماری و مشکلات خود و عزیزان، همه جرسی برای بیداری انسان است. سراسر قرآن کریم با آیات برزخ و دوزخش، جرس برای بیدار شدن است.
انسان به دنیا نیامده که فقط چند صباحی بخورد و بیاشامد و بخوابد و بعد بمیرد و از بین برود. انسان حامل ودایع الهی و اسمای حسنای حق تعالی است. انسان حامل صفات جمال و کمال پروردگاری است و تمام اینها در وجودش بالقوّ ه قرار داده شده است. انسان بالقوّ ه، خلیفة الله و کوثر است و باید آنها را با ابزاری که خداوند در اختیار او قرار داده، از قوّ ه به فعل و منصّۀ ظهور برساند.
پس کلّ عالم و پدیده های آن، جرسی برای بیدار کردن انسان از بدترین خواب هـا، یعنی خواب غفلت است. حضرت پیـامبر اسلام(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) فرمودند: «اَلنّاسُ نِيامٌ فَاِذا ماتُوا انْتَبَهُوا»[1] مردمان در خوابند، پس زمانی که مُردند بیدار می شوند. حضرت مولی الموحّدین امام علی(عَلَيهِالسَّلام) هر شب بعد از نماز عشاء در مسجد می فرمودند: «اَيُّهَا النّاسُ تَجَهَّزُوا رَحِمَكُمُ الله»[2] ای مردم! مجهّز و آماده شويد، (برای خود جهیزیه فراهم کنید) تا خداوند بر شما رحم کند. يعنی آن جهیزیه ای که قرار است در جهان آخرت با آن زندگی کنيد را فراهم آوريد.
دو ماه شریف رجب و شعبان نیز قبل از ماه مبارک رمضان، جرس و زنگِ بیدارباشی است تا انسان از خواب غفلت بیدار شده و برای شرکت در میهمان سرای الهی آماده شود.
همچنین، فصل بهار که مرگ و معاد را برای انسان سمعی و بصری می کند و به نمایش می گذارد، جرس است، هرچند که متأسّفانه گاهی، سال نو و بهار، در پذیرایی ها و دید و بازدیدها و مسافرت ها، خلاصه می شود. البته تمام این ها لازم است، لکن آیا در کنار آنها به گذر زمان و عمر خود نیز توجه داریم که یک سال از عمرمان گذشت و یک سال به مرگ نزدیکتر شدیم، که توجه به این مطلب، خود جَرَس می باشد. حضرت امام علی(عَلَيهِالسَّلام) می فرمايند: «نَفَسُ الْمَرْءِ خُطاهُ اِلى اَجَلِه»[3] نَفَس های انسان، قدم های اوست به سوی مرگش. آری، اینکه توجه نماییم در مقابل یک سالی که از عمرمان گذشت، چقدر با حُسن اختیار، بهره برده ایم و چه اندازه با سوءاختیار آن را هدر داده و زیان کرده ایم، جَرَس است.
پس حال که از فکر نظافت و خانه تکانی و مسافرت و... فراغت یافته ایم و در آستانۀ ماه شریف رجب قرار داریم که از مهمترین جَرَس های الهی است، شایسته است اندکی هم به اوضاع روحی خودمان توجه کنیم و به خانۀ دل که خداوند آن را برای خودش اختصاص داده، بپردازیم «قَلْبُ الْمُومِنِ بَیْتُ الله»[4]، «اَنَّ قَلْبَ الْمُؤْمِنِ عَرْشُ الرَّحْمن»[5]، «اَلْقَلْبُ حَرَمُ الله...»[6].
خداوند متعال بـا جرسِ مـاه شريف رجب بندگـانش را متوجه می سازد که ای انسان، ابزار و استعداد رسیدن به سعادت را در وجود تو قرار داده ام. مبادا روزی برسد که این خانۀ دل، به جای حرم الله، جولانگاه شیطان گردد. زمان، زمان تطهیر روح است و بقول اساتید معظّم، زمـان موش زُدایی می باشد و این موش ها، موش خلاف و بیراهه روی و معصیت و... است.
«اول ای جـان دفع شرِّ موش کن وانگهان در جمع گندم جوش کن
گر نه موشی دزد در انبـار ماست گندم اعمال چل ساله کجاست»[7]
ايّامی که در آن قرار داريم، بهترين زمان هجرت است، هجرت باطنی و درونی از گناه و معصیت به طاعت. شایسته است که با تجدیدنظر در نامۀ اعمال خود و هجرت باطنی و درونی و تمسّک به اهل بیت(عَلَيهِمالسَّلام)، شرایط شرکت در ضیافت الهی را فراهم آوریم، چراکه این میهمانی از سایر میهمانی ها جداست.
«اين محبّت از محبّت ها جداست حبّ محبوب خدا، حبّ خداست»
استاد جوادی آملی می فرمایند: «به استناد تعمیمِ هجرت، می توان همراهی با ولايت اهل بیت وحی(عَلَيهِمالسَّلام) را مصداقی از مصاديق هجرت دانست». از اينرو دست به دامان آن بزرگواران شویم که بهترین رفیقان برای ما هستند «حَسُنَ اُولئِكَ رَفيقاً»[8]. تا انسان دست آنان را رها نکند، آن بزرگواران دست او را رها نمی کنند. اگر انسان در دنیا با آنان باشد، ايشان هم در آخرت با او خواهند بود «اَللّهُمَّ ارْزُقْنا».
«بارالهـا! بـه روان مقدّس حضـرت محمّـد و آل محمّـد(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) درود فـرسـت و در امـر ظـهـور و فـرج مـولا و مقتـدایـمـان حضـرت ولیّعصر(عجِّلاللهُتعالیفَرَجَهُالشَّريف) تعجیل بفرما. پروردگارا! توفيق بيداری از خواب گران غفلت و توبۀ حقيقی از تمام خطاها و قصورها و معاصی به همۀ ما مرحمت بفرمـا. خداوندا! همۀ ما را از شرّ نفس و شيطان و سقوط در ورطۀ هلاکت معنوی، مصون و محفوظ بفرما. پروردگارا! همۀ ما را از شيعيان و پيروان حقيقی حضرات اهل بيت عصمت و طهارت(عَلَيهِمُالسَّلام) مقرّر بفرما و از شفاعت کبرای آن بزرگواران بهرهمند بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرمـا. به مسلمانان ستمدیده علیالخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق، سوریه و يمن نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ
[1]- بحارالانوار، ج50، ص134
[2]- امالی صدوق، ص498
[3]- تصنيف غررالحکم و دررالکلم، ص165
[4]- قلب مؤمن خانة خداوند است (فتوّت نامة سلطانی، ص 199).
[5]- قلب مؤمن عرش (خدای) رحمان است (بحارالانوار، ج55، ص39).
[6]- قلب حرم خداوند است... (بيان نورانی امام صادق(عَلَيهِالسَّلام)؛ بحارالانوار، ج67، ص25).
[7]- مثنوی مولوی(عَلَيهِ الرَّحمَة)
[8]- خوبند آن گروه از حيث رفاقت (مبارکه نساء/69).