همانطور که در جلسۀ سابق استفاده شد، دین و عالَم تشریع به دو بخشِ اعتقاد و عمل تقسیم می شود و همچنان که در بخش اعتقاد باید به تمام پنج اصل اعتقاد داشت و دین، به شرط یکپارچه بودنِ اجزاء آن، انسان را به مقصد اعلی می رساند، در بخش عمل نیز پیوستگی کامل میان اجزاءِ فروع دین وجود دارد و باید به تمام فروع دین عامل بود «آمَنَ الرَّسُولُ بِما اُنْزِلَ اِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ اَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ»[1]. ایمان، به شرط یکپارچگیِ اصول و فروع، ایمان حقیقی محسوب می شود و انسان را به مقصد می رساند. اگر کسی یکی از فروع دین را انکار کند، نه موحّد و نه مؤمن است. همانطور که اگر کسی معتقد به یکی از اصول دین نباشد، اعتقاد به بقیه باطل است، همانگونه نيز در صورتی که کسی یکی از فروع دین معتقد نباشد، بقیه نيز پذیرفته نیست. نماز متصل به روزه است. روزه متصل به حج و حج متصّل به خمس و زکات و... می باشد.
پس فروع دین، خود به دو قسمت تقسیم می شود که عبارت است از: اعتقاد و عمل. اگر کسی به یکی از فروع دین، اعم از نماز، روزه ،حج، جهاد، خمس، زکات و تولّی و تبرّی معتقد نباشد، سایر اعضای فروع دین از او پذیرفته نمی شود. امّا اگر به تمام فروع دین معتقد باشد، ولی در عمل، به یکی یا چند مورد از آنها عمل نکند، کفر عملی محسوب می شود. کفر اعتقادی، نجاست آور است، لکن کفر عملی نجاست آور نیست.
با توجه به اینکه دین اسلام، آخرین دین و جهانی و جاودانی است و الی یوم القیامه قادر به ادارۀ بشریت است، لذا پیام هایش هم جاودانه است. همانطور که پنج اصلِ دین و ارزشهای قرآنی در اعتقادات و اعمال، از هزار و چهار صد سال تغییری نکرده، افرادِ فروع دین نیز تغییری نکرده است و همچنان که نماز را همانگونه اقامه می کنیم که هزار و چهارصد سال قبل اقامه می کردند و روزه و حج و... را به همین ترتیب انجام می دهیم و دروغ و غیبت و تهمت و... هزار و چهار صد سال قبل هم گناه و معصیت بود و اکنون نیز چنین است، حجاب نیز تغییر نکرده است و نمی توان با این توجیه که زمانه عوض شده است، حجـاب را تغییر داد و کم رنگ نمود. ارزشهـای دین هرگز کهنـه نمی شوند. هزار و چهارصد سال قبل هم باید همه تقوای مالی داشتند و خمس و زکات پرداخت می کردند، امروز هم باید تقوای مالی داشت. کسانی که فروع دین را تجزیه کردند و قسمتی را عمل کردند و قسمت دیگری را حذف نمودند، مبتلا به کفر عملی می باشند.
[1]- ایمان آورد رسول به آنچه نازل شده به سویش از پروردگارش و مؤمنان همگی ایمان آوردند به خداوند و ملائکۀ او و کُتُب او و رسولانش، و فرق نمی گذاریم بین یکی از رسولانش (مبارکۀ بقره/285).