آیات شریفۀ سابق پیرامون مسئلۀ همسران و امور خانواده بود. با توجه به اینکه خداوند متعال توصیۀ بسیاری به صلح و آشتی و محبّت و مودّت در خانواده فرمود، و اهل شقاق و اختلاف و جدایی را دشمن داشت، لذا همسران یا اطرافیانی که علیرغم توصیۀ خداوند به صلح و آشتی در خانواده و بیزاری از طلاق و اختلاف و دشمنی و جدایی میان زن و شوهر، موجب اختلاف و جدایی میگردند، مورد خشم و غضب پروردگار میباشند و کسانی که در ایجاد صلح و آشتی و تحکیم بنیان خانواده تلاش بیشتری مبذول میدارند، مورد عنایت خدای سبحان هستند. در تأیید این مطلب، وجود مقدّس حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) فرمودند: «بهترین زنان ... کسانی هستند که نسبت به شوهر، باعاطفه ترین و نسبت به فرزند مهربان ترین باشند»[1]. حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) نيز فرمودند: «بهترين زنان شما آن زنى است كه چون خشم كند يا به خشمش آورند، به شوهر خود بگويد: دستم در دست تو، ديدهام به خود خواب نبيند مگر اينكه از من راضى شوى»[2]. حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) نيز فرمودند: «اَحْسِنِ الصُّحْبَةَ لَها لِيَصْفُوَ عَيْشُك»[3] با همسرت خوش رفتار باش تا زندگی ات باصفا گردد. نگوئیم که در قلبم دوستش دارم، بلکه محبت را باید نشان داد. دیگر اینکه فرمودند: «همدیگر را عاشقانه صدا کنید و او را با نامی که دوست دارد، بخوانید و نگاه محبتآمیز و عاشقانه به همدیگر داشته باشید»[4]. ملاحظه میشود که هم سخن از محبت کلامی است و هم سخن از محبت بصری. در روایت دیگری آمده است که حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) فرمودند: «هرگاه بنده به چهرۀ همسرش و همسرش هم به چهرۀ او بنگرد، خداوند به آن دو، با نگاه مهرآمیز می نگرد، و هرگاه دست یکدیگر را بگیرند، گناهان آن دو، از لای انگشتانشان فرومی ریزد»[5]. همچنین فرمودند: «با نگاه باز و گشاده و تبسّم به همدیگر نگاه کنید و صحبت نمایید و زبان را به نرمگویی عادت دهید»[6]. زنی که درشتگو باشد، از حالت زنانگی خارج میشود. تمام صفا و زیبایی زن در نرمگویی است. زن و شوهر، مکمّل یکدیگرند، همانطور که حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) فرمودند: «زن و شوهر به منزلۀ نصف سیبی هستند که همدیگر را تکمیل میکنند»، ولذا زن نباید حالت مردانه داشته باشد. شکوه و زیبایی و عظمت مرد در مردانگی، و شکوهِ زن در زنانگی است، ولذا زن باید زنانگی خود را حفظ کند و از حرکات مردانه بپرهیزد، همانطور که حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «فَاِنَّ الْمَرْاَةَ رَيْحانَةٌ وَ لَيْسَتْ بِقَهْرَمانَة»[7] پس همانا زن، ريحانه و گل است نه قهرمان!
حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) در ميان جمعی از اصحاب فرمودند: آيا برايتان بگويم بهترينِ زنان شما كدامند؟ عرض کردند: بله يا رسول الله، فرمودند: «اِنَّ مِنْ خَيْرِ نِسائِكُم ... الْمُتَبَرِّجَةَ مَعَ زَوْجِهَا الْحَصانَ مَعَ غَيْرِهِ الَّتی تَسْمَعُ قَوْلَهُ وَ تُطيعُ اَمْرَه»[8] از بهترينِ زنان شما آن زنی است که زينت كنندۀ خويش براى شوهرش و از غير او محفوظ و پوشيده باشد، آن زنى كه گوش به سخن شوهرش دهد و فرمانش را اطاعت كند. یعنی خارج از فضای خانواده باحیا باشد و در داخل خانه و برخورد با همسرش بی حیا باشد و خود را به او عرضه کند. وجود مقدّس حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «بهترينِ شما کسی است که چون با شوهر خلوت کند، لباس حيا از خود بيفکند، و چون لباس بپوشد، جامۀ شرم و حيا را نيز بپوشد، و زيبايی ها و دلربايی های خود را به ديگران عرضه ندارد»[9].
البته لازم به یادآوری است خارج نمودن لباسِ حیا در داخل خانه در صورتی است که غیر از همسر، کسی حضور نداشته باشد. محرمِ مطلق برای زن، فقط همسر اوست. از اینرو زن با آن وضعی که در مقابل همسر ظاهر میشود، نباید در برابر سایر محارم اعم از پدر، برادر، و پسران ظاهر شود. سایر محارم، محارم نسبی هستند. تنها محرم مطلق برای زن، شوهر اوست. عدم رعایت عفت و حیا توسط مادر در داخل خانه موجب بی حیایی فرزندان میشود. عدّه ای از پسران به یکی از سخنرانان نامه نوشته بودند که عدم رعایت عفّت و حیای مادر و خواهرمان در لباس پوشیدن، باعث بی حیایی ما شده است. بنابراین مادر و خواهر باید در خانه پیش فرزند و برادر جوان به اوضاع لباس پوشیدن و نشست و برخاست خود توجه نمایند و بدانند که غریزۀ جنسی مردان و پسران قابل مقایسه با زنان و دختران نیست و عدم رعایت عفّت و حیا آثار و تبعات سوئی در جوانان دارد.
[1]- شهيد ثانی، جعفريات، ص90
[2]- خَيْرُ نِسَائِكُمُ الَّتِی اِنْ غَضِبَتْ اَوْ اَغْضَبَتْ قَالَتْ لِزَوْجِهَا يَدِی فِی يَدِكَ لَا اَكْتَحِلُ بِغُمْضٍ حَتّى تَرْضى عَنّی (من لا یحضره الفقيه، ج3، ص389).
[3]- من لا یحضره الفقيه، ج3، ص556
[4]- به نقل از برنامه «برای بيداری» از راديو معارف
[5]- کنزالعمال، ج۱۶، ص۲۷۶، حدیث۴۴۴۳۷
[6]- به نقل از برنامه «برای بيداری» از راديو معارف
[7]- من لا یحضره الفقيه، ج3، ص556
[8]- من لا یحضره الفقيه، ج3، ص389
[9]- وسائل الشيعه