در جلسة سابق استفاده شد که در جلسات عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین(عَلَيهِالسَّلام) شایسته است که در عین روشنگری مردم در حقانیّت و مظلومیّت حضرت اباعبدالله الحسین(عَلَيهِالسَّلام) و اهلبیت عصمت و طهارت(عَلَيهِمُالسَّلام) و باطل و ظالم بودن دشمنان، هدف از قیام آن حضرت و درسهای تربیتی و اخلاقی و پیامهای حیاتبخش نهضت آن بزرگوار نیز مطرح شود. حال، مطلب دیگری که در راستای مطالب مذکور شایسته است که در محافل و مجالس عزاداری حضرت امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) رعایت شود، این است که: هر چند عزاداری بر سیّد و سالار شهیدان لازم و ضروری است، لکن بُعد ظاهری عاشوراست، ولی توجّه دادنِ مردم به بُعد باطنیِ قیام عاشورا و روشنگری ایشان در کنار بُعد ظاهری ضرورت دارد. آنچه که امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) بیشتر از هر چیزی از ما انتظار دارند، رسانیدن پیامهای هدایتی و تربیتی ایشان است. در جلسة گذشته یکی از پیامهای آن بزرگوار استفاده شد که همان استفاده از فرصتها بود. عدّهای از افراد سپاه دشمن از فرصتهائی که در اختیار داشتند، نیکو استفاده کردند و از شقاوت ابدی رهایی یافتند. سخنان تربیتی امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) باعث شد که در روز مقدّس عاشورا، سی و دو نفر از لشکر دشمن به سپاه نور بپیوندند و به سعادت ابدی نائل شوند و این درحالی بود که حتی یک نفر از سپاه نور به دشمن نپیوست.
پیام دیگری که از قیام آن بزرگوار استفاده میگردد و ایشان بیشتر از هر چیزی از پیروان خود انتظـار دارند، عبـارت از خانوادهمحوری حضرت امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) و توجّه آن حضرت به کودکان است. دینِ اسلام دینِ خانوادهمحور است و برای خانواده قداست بسیـاری قـائل است، بطوری کـه هر کس کـه از نظر خوشاخلاقی و صبر و مدارا با افراد خانواده، خصوصاً کودکان، در جایگاه بالاتری باشد، در محضر پروردگـار روسفیدتر است؛ خانوادهمحوری و توجّه به خانواده از سوی آن بزرگوار، خصوصاً توجّه خاص آن بزرگوار به کودکان در روز مقدّس عاشورا کاملاً مشهود است. بطوری که «حضرت به صفوف فشردة سى هزار نفرى دشمن حمله مىكردند و آنان را به هزيمت مىبردند و دشمن پراكنده مىشد و سپس امام به مكانشان بازگشته مىفرمودند: «وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِيم»»[1] تا اهلبیت(عَلَيهِمالسَّلام) با شنیدن آن آرامش پیدا کنند. در فاصلههای کوتاه که امکانپذیر میشد، بچهها را در آغوش میکشیدند و میبوئیدند و میبوسیدند و حالِ بانوان حرم را سئوال میکردند. عملکردِ آن حضرت در بحبوحة جنگ و طوفان کربلا، این پیام جاویدان را میرساند که خانواده چقدر قداست دارد. توصیة مکرّر دین اسلام این است که رفتارمان با کودکان توأم با کرامت و احترام باشد. احترام به کودکان در کنار محبّت به ایشان، شخصیّت ایشان را رشد میدهد و در مقابل، تحقیر و تنبیه و تندی، کودکان را روحاً ضایع میسازد و اعتماد به نفس الهی کودک را از بین میبرد و آنان را جری و گستاخ میکند و در برخوردهای اجتماعی دچار مشکل میسازد. حضرت پیـامبر اسلام(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) میفرمایند: «اَحِبُّوا الصِّبْيانَ وَ ارْحَمُوهُم»[2].
در سیرة اهل بیت(عَلَيهِمُالسَّلام)، به محبّت و تکریم فرزندان تأکید بسیاری شده است. «روزی حضرت پیامبر اسلام(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) با گروهی از یاران خود از مسیری عبور میکردند، عدّهای از کودکان در آن مسیر با همدیگر بازی میکردند، رسول خدا(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) نزدِ یکی از آنان رفت و او را نوازش کرد و پیشانیاش را بوسید، کودک را در بغل گرفت و بسیار با وی مهربانی کرد، از رسول خدا(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) سؤال شد: ای رسول خدا! چرا اینقدر به این کودک در میان سایر کودکان علاقه نشان میدهید؟ پیامبر(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) فرمودند: این کودک با حسینِ من همبازی است، روزی دیدم با حسین بازی میکند و خاکِ قدمِ حسین را توتیای چشمش میکند، من او را به علت دوست داشتن حسین، دوست میدارم. جبرئیل(سَلامُاللهِعَلَيه) به من خبر داد که در واقعة کربلا، این کودک، یکی از یاران وفادار حسینم خواهد بود»[3]. آری، این است ثمرة محبّت و تکریم شخصیّت کودکان. همچنين به اصحابشان میفرمودند: «كودكان را بغل بگيريد و بر دوش خود بنشانيد»[4]. در روايتی نيز آمده است: «روزی امام حسن و امام حسین(عَلَيهِمُاالسَّلام) در یک مسابقه خطاطی به رقابت پرداختند و هر کدام دعوی زیبایی خطّشان را داشتند؛ تا اینکه بالأخره داوری را به مادرشان حضرت زهرا(سَلامُاللهِعَلَيها) واگذار کردند، مادر نمیخواستند بچهها آزرده شوند، بدین خاطر، فرمودند: به پدرتان مراجعه کنید، حضرت علی(عَلَيهِالسَّلام) نیز آنها را نزد حضرت پیامبر اکرم(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) فرستادند و حضرت پیامبر اکرم(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) به جناب جبرائیل و ... تا اینکه از جانب خداوند، قضاوت به خود حضرت فاطمه(سَلامُاللهِعَلَيها) سپرده شد، حضرت گردنبند خود را که تعداد دانههای آن فرد بود، پاره کردند، سپس فرمودند: هر که بیشترین دانه را جمع کند برنده است، جناب جبرئیل به فرمان خداوند دانه آخری را نصف نمودند و هر یک مساوی جمع کرده و هر دو برندة مسابقه خوشنویسی شدند»[5]. و نيز حضرت فاطمه(سَلامُاللهِعَلَيها) به حضرت علی(عَلَيهِالسَّلام) وصیّت کردند که: «با امامه دختر خواهرش ازدواج نمايد، زيرا كه او فرزندان حضرت زهرا(سَلامُاللهِعَلَيها) را دوست ميداشت»[6].
حال، وقتی تکریم و محبّت، کودک را رام و مطیع میکند، پُرواضح است که تنبیه و تندی و خشونت، او را گستـاخ و جری میسازد. انسانها فطرتاً محبتپذیر و خشونتگریز، تکریمپذیر و تحقیرگریز و تشویقپذیر و تنبیهگریزند. تربیت زمانی درست است که مطابق بـا فطرت سالم انسانی صورت پذیرد. پس باید محبت اهلبیت(عَلَيهِمالسَّلام) را از همان دوران کودکی در دل کودکان شکوفا سازیم. برای این منظور، اگر کودکان را به هیئتها و محافل عزاداری حضرت اباعبداللهالحسین(عَلَيهِالسَّلام) و یا مراسم شبهای قدر میبریم، وسایل و خوراکیهای مورد علاقهشان را فراهم آوریم تا در آنجـا احساس کسـالت و دلتنگی ننمـایند و به آنـان خوش بگذرد و سـایر مؤمنین هم در چنین محافلی باید به کودکان محبّت کنند تـا خاطرة خوشی از چنین محـافلی داشته بـاشند و بـا محبّت اهـلبیت(عَلَيهِمُالسَّلام) پرورش یابند. یکی از اهداف حضرت اباعبدالله الحسین(عَلَيهِالسَّلام) ایجاد خانوادة حسینی و فرزندان حسینی است. بچّهای که بخاطر شرکتِ مادر در دستهها و مراسم عزاداری و جلسة قرآن، در خانه تنهـا میماند و مورد کممهری قرار میگیرد، خاطرة خوشی از امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) نخواهد داشت. مادری که به دعای کمیل یا دعای ندبه میرود و یا در محافل عزاداری حضرت امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) شرکت میکند و همسر و فرزندان تنها و بدون صبحانه یـا ناهار میمانند، از همان اول نسبت به دین و قرآن و اهلبیت(عَلَيهِمُالسَّلام) بدبین میشوند. کودک از ابتدا باید از پدر و مادر و معلّم قرآن و اهل قرآن محبّت ببیند تا نسبت به دین و ایمان راغب و شائق شود.
در روایت آمده است: «اَدِّبُوا اَوْلادَکُمْ عَلى ثَلاثِ خِصالٍ حُبِّ نَبِیِّکُمْ وَ حُبِّ اَهْلِ بَیْتِهِ وَ قِراءَةِ الْقُرآنِ»[7]. سپس حضرت رسول اکرم(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) فرمودند: «اَدِّبُوا اَوْلادَکُم فی بُطُونِ اُمَّهاتِهِم» فرزندانتان را در بطنهای مادرانشان تربیت کنید، سئوال میکنند: چگونه؟ میفرمایند: «بِاِطْعامِهِمُ الْحَلالَ»[8] با خوراندن غذای حلال. در همین راستا توصیه شده که اولین صدایی که کودک میشنود، صدای اذان باشد و به همین منظور بعد از تولد، به گوش کودک اذان گفته میشود، همانطور که حضرت پيامبر اکرم(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) فرمودند: «مَنْ وُلِدَ لَهُ مَوْلُودٌ فَلْيُؤَذِّنْ فى اُذُنِهِ الْيُمْنى بِاَذانِ الصَّلاةِ وَلْيُقِمْ فِالْيُسْرى فَاِنَّها عِصْمَةٌ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيمِ»[9]. همچنين حضرت امام صادق(عَلَيهِالسَّلام) فرمودند: «حَنِّكُوا اَوْلادَكُمْ بِماءِ الْفُراتِ وَ بِتُرْبَةِ قَبْرِ الْحُسَيْن»[10]. کام طفل را با تربت حضرت امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) و آب فرات برداشتن، باعث میشود که کودک با محبت حسینی بار بیاید و پُرواضح است که افرادِ حسینی، خانوادههای حسینی را تشکیل میدهند و از خانوادههای حسینی، اجتماع حسینی و مدینة فاضله ایجاد میشود.
پس شایسته است که مؤمنین، احترام و محبّت به افراد خانواده را جدّی شمارند و در حفظ قداست خانواده کوشا باشند. با توجه به اهمیّتی که خانواده در تعاليم عالية اسلام دارد، دشمنان اسلام برای از بین بردن و متلاشی نمودن خانوادهها سرمایهگذاریهای هنگفتی کردهاند و با ابزارهای مختلف که از جملة آنها ایجاد فضاهای مجازیِ فاسد و منحرف میباشد، باعث فروپاشی خانوادهها و جدا شدن فرزندان از خانوادهها میشوند. برنامههای مسموم و فاسد و غیراخلاقی ماهوارهای و شبکههای اجتماعی که بسیار هم پُرمخاطب و پُرمخاطره هستند، بزرگترین عامل تخریب خانوادههاست. پس باید بیدار بود، چراکه خانوادهها و کودکان در معرض خطر و آسیب جدّی قرار دارند.
یکی دیگر از توطئههای دشمنان، شبههافکنی در مورد ولايت و امامت به وسیلة پیامها در فضای مجازی میباشد که شايسته است مؤمنین با بیداری و آگاهی، اهتمام کامل را در اين مورد مبذول دارند و با جديّت تمام با اين دسيسهها و توطئههای دشمن مبارزه نمايند.
«بارالها! به روان مقدس حضرت محمد و آل محمد(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) درود فرسـت و در امـر ظهـور و فرج مـولا و مقتـدایمـان حضـرت ولیّعصر(عجِّلاللهُتعالیفَرَجَهُالشَّريف) تعجیل بفرما. پروردگارا! توفيق بيداری از خواب گران غفلت و توبة حقيقی از تمام خطاها و قصورها و معاصی به همة ما مرحمت بفرمـا. خداوندا! همة ما را از شرّ نفس و شيطان و سقوط در ورطة هلاکت معنوی، مصون و محفوظ بفرما. پروردگارا! همة ما را از شيعيان و پيروان حقيقی حضرات اهل بيت عصمت و طهارت(عَلَيهِمُالسَّلام) مقرر بفرما و از شفاعت کبرای آن بزرگواران بهرهمند بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرما. به مسلمانان ستمدیده علیالخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق و سوریه و يمن نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ
صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
1- اللهوف، ترجمة مير ابوطالبی، ص152
2- دوست بداريد کودکان را و رحم کنيد بر ايشان (مکارم الاخلاق، ص219).
3- بحارالانوار، ج44، ص242
4- محجةالبيضاء، ج3، ص366
5- بحارالانوار، ج43، ص280
6- زندگانی حضرت زهرا(سَلامُاللهِعَلَيها)، (نجفی)، ص195
7- فرزندانتان را بر سه خصلت تربیت کنيد، محبّت پيامبرتان و محبّت اهل بيت او و تلاوت قرآن (فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج2، ص78).
8- جنگ مهدوی، ص132
9- به هر كس فرزندى داده شود، بايد در گوش راست او اذانِ نماز و در گوش چپ او اقامه بگويد؛ چراكه ماية ايمنى از شيطانِ رانده شده است (کافی، ج6، ص24، حديث6).
1- كام فرزند را با آب فرات و خاك قبر حسين(عَلَيهِالسَّلام) برداريد (مکارمالاخلاق، ص229).