:
آیۀ شریفۀ «اَللهُ لا اِلهَ اِلاّ هُوَ...» پیام توحید است. در مورد اسماء حُسنای الهی استفاده شد که هر اسمی از اسماء حُسنای الهی بمانند: رحمان، رحیم، کریم، ودود، غفور، ستّار، فتاح و... بر یکی از صفات جمال و کمال خداوند دلالت دارد. امّا کلمۀ شریفۀ «الله» مستجمعِ جميعِ اسماء حسنای خداوند است و تمام اسماء حُسنای الهی و صفات جمال و کمال پروردگار را دربر می گیرد و همه داخل در لفظ جلالۀ «الله» هستند و «الله»، وسیع ترین و جامع ترین اسم پروردگار و اسم اعظم الهی است.
از محضر اساتید معظّم استفاده شد که خدای سبحان خود را در قرآن کریم با اسماء حسنایش می شناساند که عبارت است از: ودود، کریم، رحمان، رحیم، غفور، حکیم، عادل، حیّ، قیّوم و... و معنای آن این است که تمام این اسماء الهی، بالقوّ ه در وجود انسان به ودیعه نهاده شده است و هر چقدر که انسان بتواند این اوصاف پروردگار و اسماء حُسنای الهی را در وجود خود به فعلیّت درآورد و بالقوّ ه ها را بالفعل سازد، به همـان میزان به مقام شامخ بندگی و عبودیّت نائل می شود. علّت اینکه حضرات معصومین(عَلَيهمِ السَّلام)، انسان کامل نامیده می شوند، این است که تمام اوصافِ بالقوّۀ وجودشان را به فعلیّت درآورده اند و به مقام مظهریّت رسیده اند و تمام اوصاف پروردگار در وجودشان تحقّق عینی دارد و مظهر اوصـاف جمـال و کمـال الهی می باشند. به عبارت دیگر، صفات خداوند متعال در انسان کامل ظهور دارد و انسان کامل، مظهر اَتمّ و اکمل و آئینۀ تمام نمای اوصاف جمال و کمال الهی است، همانطور که امام صادق(عَلَيهِالسَّلام) می فرمايند: «نَحْنُ وَ اللهِ الْاَسْماءُ الْحُسْنی»[1]. حضرت امام علی(عَلَيهِالسَّلام) نيز فرمودند: «ما لِلَّهِ آيَةٌ اَكْبَرُ مِنّی»[2] برای خداوند نشانه ای بزرگتر از من وجود ندارد.
«علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را
کـه بـه ماسوا فکندی همه سـایۀ هما را
دل اگر خداشنـاسی همه در رُخ علی بین
بـه علی شنـاختم من بخدا قسم خدا را»[3]
یکی از اسماء حُسنای الهی «آه» است. اسحاق خزاعى به نقل از پدرش می گويد: «حضرت امام صادق(عَلَيهِالسَّلام) بر سر بالين يكى از دوستانشان كه بيمار بود آمدند، من نيز در خدمتشان بودم، آن مرد را مشاهده كردم كه بسيار مىگفت: «آه»، به او گفتم: برادرم، پروردگارت را ياد كن و از او مدد بخواه! امام صادق(عَلَيهِالسَّلام) فرمودند: همانا «آه» يكى از نام هاى خداى عزّ و جلّ است، پس هر كس كه بگويد: «آه» استغاثه به خداى تبارك و تعالى نموده است»[4]. از اینرو وقتی کسی به هنگام بیماری یا فقدان عزیزان و... آه میکشد، توجه کند که اسمی از اسماء حُسنای الهی و صفتی از اوصاف پروردگار را بر زبان جاری می سازد و با خداوند سخن می گوید.
پس با توجه به مطالب مذکور معلوم می شود که انسانیّت مسئله ای نسبی است و به هر میزان که انسان اوصاف الهی را که در وجودش به ودیعه نهاده شده، به فعلیّت درآورد، به مقام انسانیّت نائل می شود؛ به عنوان نمونه: انسان هر چقدر زیبایی ها را آشکار می سازد و عیوب مردم را می پوشاند، مظهر صفت «اَظْهَرَ الْجَمیلَ»[5] و «سَتَرَ الْقَبیحَ»[6] پروردگار میگردد و به مقام انسانیّت نائل می شود و بندگی در مورد او محقق می گردد و در مقابل، هر چقدر عیوب و اسرار مردم را آشکار می سازد، از مقام انسانیّت ساقط می شود.
[1]- به خدا سوگند ما اسماء حسنای خدا هستيم (کافی، ج1، ص144).
[2]- بحارالانوار، ج23، ص206
[3]- دیوان شهریار(عَلَيهِ الرَّحمَة)
[4]- دَخَلْتُ مَعَ اَبی عَبْدِ اللَّهِ(عَلَيهِالسَّلام) عَلى بَعْضِ مَواليهِ يَعُودُهُ فَرَاَيْتُ الرَّجُلَ يُكْثِرُ مِنْ قَوْلِ آهِ فَقُلْتُ لَهُ يا اَخِی اذْكُرْ رَبَّكَ وَ اسْتَغِثْ بِهِ فَقالَ اَبُو عَبْدِ اللَّهِ اِنَّ آهِ اسْمٌ مِنْ اَسْماءِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَنْ قالَ آهِ فَقَدِ اسْتَغاثَ بِاللَّهِ تَبارَكَ وَ تَعالَى (معانی الاخبار، ص354).
[5]- آشکارکنندة زيبايی (مفاتيح الجنان، فرازی از دعای جوشن کبير)
[6]- پوشانندة بدی (مفاتيح الجنان، فرازی از دعای جوشن کبير).