جستجو

     در جلسة سابق استفاده شد که آية شريفة مورد بحث از جامع­ترين آيات قرآن کريم می­باشد که مسائل مربوط به توحيد و شرک و مسائل اخلاقی و عاطفی و عملی را دربر می­گيرد و با توحيد شروع می­شود، چراکه وقتی توحيد در جان استقرار يافت و ايمان مستحکم گشت و به بيان ديگر وقتی جان و قلب انسان موحّد شد، اعمال و اخلاق او نيز موحّد می­گردد. به بيان روشنتر، وقتی جانِ انسان رو به قبله شد، اخلاق و اعمال و عقل و انتخابهای انسان نيز رو به سمت الله می­گردد، همانطور که درخت طيّبه شاخه و ميوة سالم می­دهد و در آسمان برافراشته است. اگر عقيده، پاک و توحيدی شد، اخلاق حسنه و عمل صالح به صورت شاخه ­ها و گُلها و ميوه ­ها شکوفـا می­شود. در مقـابل، وقتی اعتقاد شرک­آلود است، اعمالِ ناپاک و اخلاقِ فاسد از آن برمی­خيزد.

     مطلب بعدی اينکه: توحيد اعتقادی يا نظری، ايمان به پروردگار و باورهای اعتقادی صحيح و اعتقاد توحيدی است. توحيد محض در بخش افعال اين است که خداوند همه کارة عالم است. اگر در عالَم، فعل و انفعالی صورت می­گيرد، احدی قدرت ندارد و همه سبب هستند که به اِذن مسبّب­ الاسباب تأثير می­گذارند. اخلاق حسنه را توحيد اخلاقی و اعمال صالحات را توحيد عملی يا عبادی گويند. و اگر کسی در سه بخشِ نظر يعنی توحيد افعالی، ذاتی و صفاتی معتقد به پروردگار بود ولی منتهی به عمل نشد و به عبارتی، توحيد نظری با توحيد عملی تکميل نگشت، موحّد محسوب نمی­گردد، چراکه ايمان مسألة مکنون در قلب است و به نوعی بايد در بيرون ديده شود و آثار آن همان عمل و اخلاق توحيدی است. وقتی توحيد در هر سه بخشِ اعتقاد و اخلاق و عمل تکميل شد، چنين شخصی موحّد می­باشد و توحيد او صعود می­کند. و به عبارت ديگر وقتی ايمان، منتهی به عمل شد، توحيد کامل می­شود و وقتی توحيد کامل شد، صعود می­کند همانطور که می­فرمايد: «اِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصّالِحُ يَرْفَعُهُ»[1]، کلمة پاک و توحيدی به سوی او (خداوند) صعود می­کند و عمل صالح آن را بالا می­برد. بدون عمل صالح، توحيد کامل نگشته و ايمان صعود نمی­کند، يعنی ايمان او طيّب نيست. هرچه که طيّب باشد، به سوی طيّب صعود می­کند. طاهر به سوی طاهر و نور به سوی نور صعود می­کند و اين امر در صورتی است که اعتقاد توحيدی با عمل صالح همراه باشد. عمل صالح، مؤيّد و مصدّق اعتقاد توحيدی است و باعث صعود مقام ايمانی به سوی خداوند می­گردد. پس با توحيد عملی، توحيد اعتقادی کامل می­شود.

 

1- مبارکه فاطر/10