حضرت امام محمد باقر(عَلَيهِ السَّلام)، به دست هشام بن عبد الملک شهید شدند و آن دریای بیکران علم و حکمت، در قبرستان بقیع در کنار پدر بزرگوارشان حضرت امام سجّاد(عَلَيهِ السَّلام) و جدّ بزرگوارشان حضرت امام حسن مجتبی(عَلَيهِ السَّلام) مدفون گشتند. آن بزرگوار به لقب «باقر العلوم» یعنی شکافندۀ علم ها ملقّب و مشهور هستند.
مطلبی که بسیار قابل توجّه می باشد، این است که: اگر آن بزرگوار به لقب «باقر العلوم» ملقّب هستند یا اگر امام حسن مجتبی(عَلَيهِ السَّلام) به عنوان «کریم اهل بیت(عَلَيهِم السَّلام)»، یا اگر حضرت امام موسی کاظم(عَلَيهِ السَّلام) به عنوان «باب الحوائج» و حضرت امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) به لقب «عالِم اهل بیت(عَلَيهِم السَّلام)» مشهور هستند، به این معنا نیست که سایر ائمّۀ اطهار(عَلَيهِم السَّلام) دارای چنین صفاتی نیستند، بلکه همۀ آن بزرگواران، نور واحده هستند و همگی صاحب این اوصاف و فضایل می باشند، لکن علّت اینکه هر کدام از ائمّۀ اطهار(عَلَيهِم السَّلام) به لقبی ملقّب گشته اند، به این دليل است که در زمان آن امام معصوم(عَلَيهِ السَّلام)، اقتضاء می کرد که آن صفت ظهور نماید؛ به عنوان نمونه: در زمان امام محمد باقر(عَلَيهِ السَّلام)، اقتضای زمان این بود که علم امام(عَلَيهِ السَّلام) ظهور نماید.
علّت اینکه اکثر احادیث از طرف حضرت امام باقر(عَلَيهِ السَّلام) و امام صـادق(عَلَيهِ السَّلام) ذکر شده، این است که شرایط زمـان چنین ایجـاب می کرد. آن بزرگواران در اواخر حکومت بنی امیه و اوایل حکومت بنی عباس به امامت منصوب گشتند که آن دو با همدیگر اختلاف داشتند و به علّت درگیری حکومتی به هم مشغول بودند و این دو بزرگوار فرصت را برای رسانیدن معارفۀ عالیۀ اسلام به مردم غنیمت شمردند. «از خداوند متعال درخواست می کنیم که امروز نیز دشمنان اسلام را بـه همدیگر مشغول سازد «اَللّهُمَّ اشْغَلِ الظّالِمینَ بِالظّالِمینَ» و اعتـلای پرچم توحید در پنـاه ظهور مبـارک حضرت امـام زمان(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف)، صورت گیرد».
حضرات ائمّۀ اطهار(عَلَيهِم السَّلام) در کنار نور واحده بودن، هر کدام ویژگی های خاصّی دارند که ویژگی های استثنائی حضرت امام محمد باقر(عَلَيهِ السَّلام) عبارتند از:
۱- آن بزرگوار هم از طرف مادر و هم از طرف پدر منسوب به حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) هستند. پدرشان امام سجّاد(عَلَيهِ السَّلام) فرزند امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) و مادرشان فرزند امام حسن(عَلَيهِ السَّلام) است.
۲- حضرت امام محمد باقر(عَلَيهِ السَّلام) در واقعۀ عاشورا چهار ساله بودند که تمام جریانات را شاهد بودند، ولذا هر زمان که سخن از عاشورا و حماسۀ حسینی بود، اشک هایشان جاری می شد. آن بزرگوار شاهد شهادت حضرت اباعبدالله الحسين(عَلَيهِ السَّلام) و عموهايشان و اسارت عمّه ها و بالای نیزه رفتن سرهای مبارک شهداء بودند. از اینرو به آن حضرت، «یادگار کربلا» می گویند.
۳- زیارت عاشورای معروفه، از حضرت امام محمد باقر(عَلَيهِ السَّلام) است.
حال با توجه به اینکه بیان و کلام قرآن ناطق در کنار قرآن مکتوب همواره جاویدان است، تیمّناً و تبرّکاً یک بیان نورانی از حضرت امام محمدباقر(عَلَيهِ السَّلام) استفاده میشود. آن بزرگوار می فرمایند: «فَاِنَّ الْيَوْمَ غَنيمَةٌ وَ غَداً لا تَدْری لِمَنْ هُو»[1] پس همانا امروز غنیمت است، و فردا را نمی دانیم کـه از آنِ کیست. از حضرت امـام صادق(عَلَيهِ السَّلام) نیز مذکور است: «روزها بر سه قسم است: ديروز که گذشت و ديگر بازنمی گردد، امروز که بايد آن را غنيمت دانست، و فردا که آرزوئی بيش نيست»[2]. اغلب زندگی ها، صرف افسوس در مورد گذشته و نگرانی در مورد آینده و آرزوهای دور و دراز می گردد و زمان حال خالی می ماند و شیطان که سر و کارش با امروز است، فوراً آن را غنیمت دیده و جولانگاه قرار می دهد، درحالی که گذشته با وجود غفّار و توّاب بودن پروردگار قابل جبران است و آینده را نیز خداوندِ «اَرْحَمُ الرّاحِمين»[3] کفایت می کند و امروز غنیمت است و تمام توجه ها باید متوجه زمان حال باشد تا مبادا در اثر غفلت، از راهِ چشم و گوش و قلب و... مرتکب خطاء و اشتباه شد. بزرگان به هر جایی رسیده اند، از راه مراقبت از زمان حال بوده است. «خداوند به عظمت آن بزرگواران، توفیق مراقبت مستمر به همۀ ما عنایت بفرماید و همۀ ما را از شفاعت کبرایشان بهره مند بفرماید».