آیۀ شریفۀ «لِئَلاّ يَكُونَ لِلنّاسِ عَلَى اللهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ» مورد اختلاف بعضی مفسّرین اهل تسنّن است. دو گروه از اهل تسنّن به نامهای اشاعره و معتزله معتقد به جبر و اختیار هستند و در ذیل آیۀ شریفه، دو گروه اختلاف کردند. اشاعره یا جبریّون با استناد به قسمت پایانی آیۀ شریفه، گفتند که خداوند هیچ نوع کار قبیحی را انجام نمیدهد. خداوند عادل است و هر کاری میتواند انجام دهد و هرگز زیر سوال نمیرود. اگر امروز تمام مؤمنان را به دوزخ ببرد، عدل است، و اگر تمام گناهکاران را به بهشت ببرد، باز عدل است، که فخر راضی، مفسّر اهل تسنّن از این گروه می باشد. امّا معتزله یا اختیاریّون معتقدند که خداوند متعال نباید کار قبیح انجام دهد. در مقابل، پیروان مکتب امامیّه یا اهل بیت(عَلَيهِم السَّلام) در پاسخ به اشاعره چنین مطرح میکنند که: چون خداوند عادل است، لذا ظلم از او صادر نمیشود و اگر نیکوکاران را به دوزخ ببرد، ظلم است و با عدل مطلق خداوند مغایرت دارد و اگر گناهکاران را به بهشت ببرد، باز خارج از عدالت الهی و ظلم است و خداوند هرگز ظلم نمیکند. در پاسخ معتزله نیز چنین مطرح میکنند که: غیر خداوند و ماسوی الله، همه مخلوق هستند، ولذا مخلوق قدرت مالکیّت و حاکمّیت بر خالقش ندارد که او را به کاری مجبور کند و کاری را بر خداوند ضروری بداند. مخلوق نیازمند است و چیزی که مخلوق باشد، بر خداوند حاکم نیست. خداوند چون حکیم است، کار بدون حکمت از او صادر نمیشود. خداوند چون حقّ است، کار باطل از او سر نمیزند، ولذا منطق اماميّه و شیعیان و پیروان مکتب اهل بیت(عَلَيهِم السَّلام) این است که: «لا جَبْرَ وَ لا تَفْويضَ بَلْ اَمْرٌ بَيْنَ اَمْرَيْن»[1]. یعنی انسان در امور تکوینی کاملاً مجبور است و اختیاری ندارد و در امور تشریعی کاملاً مختار است و جبری وجود ندارد. انسان در برابر کرده های خود مسئول است و امکان ندارد آنچه را که خدای سبحان برای انسان به صورت تکوینی مقرّر فرموده، تغییر یابد، به عنوان نمونه: انسان مجبور است که سفیدپوست و یا سیاه پوست شود. انسان مجبور است که تنفّس کند، دستگاه گوارش او کار کند، مذکّر یا مونّث باشد، و در برابر اینها مسئولیّتی هم ندارد. امّا در مورد امور تشریعی مجبور نیست و مختار است؛ به عنوان نمونه: مجبور نیست که گناه کند و بیراهه رود و راه تبهکاری بپیماید و چون مجبور نیست، لذا در برابر گناه و تبهکاری مواخذه میشود.
خداوند متعال در پایان آیۀ شریفه میفرماید: «كانَ اللهُ عَزيزاً حَكيماً» خداوند عزیز است و صاحب قدرت و غلبه میباشد و تمام افعالش از روی حکمت است و کار بدون حکمت از او صادر نمیگردد و هیچ کس نمیتواند با دلیل بر او غالب شود و حجّت خداوند بالغه می باشد «فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبالِغَةُ»[2]، و اگر انسان بیراهه رود، در اثر سوء اختیار خودش است و عذری ندارد.