در خـاتمه چند نکته در آستـانۀ مـاه مبارک رمضان یادآوری میگردد:
1- روزه دارانِ سال اوّلی را دریابیم. بچه هایی را که در سالهای اوّل روزه داری هستند، تشویق به روزه کنیم و مادران، مهربانتر از خداوند برای فرزندانشان نباشند! خداوندِ هفتاد مرتبه مهربانتر از پدر و مادر، میداند که در وُسع کودکِ بالغ است که او را مکلّف به روزه داری فرموده است، ولذا شایسته است که مادران به فرزندان تلقین منفی نکنند که او نمیتواند روزه بگیرد، بلکه فرزندان را تشویق نمایند و به او بگویند: دخترم یا پسرم میخواهد امسال در ردیف میهمانان رسمی پروردگار قرار گیرد و خداوند او را هم دعوت فرموده و فرزند من امسال در صف «يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ»[1] داخل شده است. آری، مادران محترم به جای عزا گرفتن و دلسرد نمودن فرزندان، آنان را به روزهداری تشویق نمایند.
۲- گرچه ختم قرآن نور است و حضرات اهل بیت(عَلَيهِمُ السَّلام) هم ختم قرآنها داشتند، لکن خواندن، مقدمه است و اصل، عمل بـه قرآن می باشد و پایۀ عمل، دانستن و فهم قرآن است، نه فقط خواندن ظاهری آن، ولذا در ماه مبـارک رمضـان تلاش کنیم آنچه را کـه میخوانیم، بفهمیم و به آن عمل کنیم و برای این منظور، شایسته است که ختم قرآن ها همراه با معانی و مفاهیم آیات باشد. ماه مبارک رمضان، بهار قرآن است «لِکُلِّ شَیْءٍ رَبيعٌ وَ رَبيعُ الْقُرآنِ شَهْرُ رَمَضانَ»[2]، ولذا در بهار قرآن شایسته است که به معنی و تفسیر قرآن و حقایق باطنی آن توجه نماییم و تنها به ظاهر قرآن اکتفاء نکنیم.
۳- در مجلس وعظ و سخنرانی و در محافل تفسیر قرآن که سخنران صحبت میکند و درس میدهد، به دور از ادب قرآنی است که کسی مشغول خواندن قرآن باشد. چنین قرآن خواندنی چنان اجر و پاداشی ندارد و ارزشمند نیست، چراکه ارزش هر کس به اندازۀ معرفت اوست.
۴- سعی کنیم حتماً برای سحری بیدار شویم، هرچند که به مقدار کم و به اندازۀ خوردن آب و خرمایی باشد و به این ترتیب خود را از برکات و نورانیّت و فیوضات عالیۀ زمان سحرها محروم نکنیم. در اهمیّت این ساعات همین بس که خداوند متعال در قرآن کريم به آن قسم یاد فرموده است «وَ الْفَجْرِ﴿1﴾ ... وَ اللَّيْلِ اِذا يَسْر﴿4﴾»[3].
«بارالهـا! بـه روان مقدّس حضـرت محمّـد و آل محمّـد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درود فرست و در امر ظهـور و فرج مـولا و مقتدایمـان حضـرت ولیّ عصر(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) تعجیل بفرما. پروردگارا! توفيق بيداری از خواب گران غفلت و توبۀ حقيقی از تمام خطاها و قصورها و معاصی به همۀ ما مرحمت بفرما. خداوندا! توفيق تأسّی از انسانهای کامل در تمام زمینه ها و سیراب شدن از چشمه کوثر به دست ساقی کوثر به همۀ ما عنایت بفرما. پروردگارا! توفیق صبر و شکر و تسلیم و رضا بر تمام دادهها و مواهب و نعمتها و تمام مصائب و مشکلات به همۀ ما کرامت بفرما. بارالها! توفيق کسب سرمایۀ عالی ترِ ایمان و تقوا و اخلاص و یقین به همۀ ما مرحمت بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرما. به مسلمانان ستمدیده علی الخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق، سوریه و يمن نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
۱- ای کسانی که ايمان آورديد، نوشته شد بر شما روزه (مبارکه بقره/۱۸۳).
[2]- برای هر چیـزی بهـاری است و بهـار قرآن مـاه مبـارک رمضـان می بـاشد (بيان نورانی حضرت امام محمّدباقر(عَلَيهِ السَّلام)؛ اصول کافی، ج2، ص630).
۱- سوگند به سپیده دم﴿1﴾ ... سوگند به شب زمانی که سِیر می کند﴿4﴾ (مبارکه فجر/1و۴).