تمام برنامه های پروردگار متعال اعم از ارسال رُسُل، انزال کُتُب، وضع عبادات و... برای این است که انسان تربیت شود و روحاً و باطناً بزرگ گردد و تعالی یابد و خداوند متعال، انسان های کامل را به همین منظور برای او اُسوه و الگو قرار داده است. از علّامه طباطبایی(رَحمَةُاللهِ عَلَیه) سؤال کردند که هدف از آفرینش انسان چیست؟ ایشان در پاسخ فرمودند: خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: «تَعالَوْا»[1]. یعنی خلاصه و هدف آفرینش همین تعالی و بالا رفتن است. در زبان عرب وقتی کسی را به طرف خود دعوت می کنند، می گویند: «اِلَیَّ»، ولی وقتی شخصی در جایگاه بالایی باشد و بخواهد افراد ديگری را به بالا دعوت کنـد، می گویـد: «تَعـالَوْا». سراسر قرآن سخـن از تعـالی و اوج گیری است و اگر موانع درونی انسان رفع شود، صعود و پرواز او بی نهایت است.
«طَیَران مرغ دیدی، تو ز پای بند شهوت
بـه در آی تـا ببینی طیـران آدمیّـت»[2]
حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) می فرمایند: «رَجَبٌ شَهْرٌ عَظیم»[3] ماه رجب، ماه بزرگ (خداوند) است. ماه شریف رجب مقرّر شده است تا انسان بزرگ گردد، یعنی ماه شریف رجب ماه بزرگ شدن و تعالی یافتن است. از جمله ایّـام بسیـار پرقدر و تربیتی این ماه شریف، ایّام البیض این ماه است که سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه شریف رجب می باشد که ولادت حضرت مولی الموحّدین امیرالمؤمنین علی(عَلَیهِ السَّلام) در آن واقع است. این ایّام دارای آنچنان عظمتی است که از زمان حضرت آدم(عَلَیهِ السَّلام) سخن از این سه روز بوده است و خدای سبحان به امّت حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) اعطاء فرموده است. هدف از این سه روزِ پرعظمت هم بزرگ شدن و تعالی انسان است. این سه روز که به اعتکاف مختصّ شده است، زمان اِحرام بستن و روزه گرفتن و قطع شدن از دلبستگی ها و مظاهر دنیوی است. البته دنیا بذاته زشت نیست، بلکه زمانی که هدف قرار می گیرد زشت و ناپسند می گردد. دنیا وقتی دانشگاه انسان و مزرعۀ آخرت او باشد «اَلدُّنْيا مَزْرَعَةُ الْآخِرَة»[4]، زیبا و پسندیده است.
ایّام البیض، زمان آن است که با توبه و استغفار وارد اعتکاف شد و دل را به حرم بُرد و آن را تبدیل به حرم کرد «اَلْقَلْبُ حَرَمُ اللهِ فَلا تُسْكِنْ حَرَمَ اللهِ غَيْرَ الله»[5]. این ایّام مقدّس را خداوند متعال به عنوان کلاس و احرام سه روزه برای آمادگی و تمرین برای احرام يک ماهۀ ماه مبارک رمضان قرار داده است. آمادگی حضور در ضیافت شب قدر از اوّل ماه شریف رجب آغاز می شود، ولذا ماه رجب یک کلاس تربیتی برای بزرگ شدن و تعالی است.
حضور در اعتکاف و شرکت در این آیین پربرکت توفیق عظیمی است، لکن کسانی هم که موفّق به اعتکاف نمی گردند، شایسته است که از فضیلت روزۀ این سه روز، خود را محروم نکنند. البته حقیقت روزه به قول حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام)، اجتناب از محارم الله میباشد «وَ الصِّيامُ اجْتِنابُ الْمَحارِمِ كَما يَمْتَنِعُ الرَّجُلُ مِنَ الطَّعامِ وَ الشَّراب»[6]. یعنی همانطور که انسان ظاهراً از خوردن و آشامیدن امساک می کند، باطناً نیز از گناه و معصیت امساک نمايد. انسان در این اعتکاف سه روزه ظـاهراً معتکف و مُحرم می شود، ولی به سوی احرام بـاطنی قدم برمی دارد، که آن همانا احرام ابدی و دوری از گناه و معصیت است.
این سه روز پرعظمت ایّام البیض، عالی ترین زمانِ اِحرام بستن و بزرگ شدن است. هیچ چیز انسان را به اندازۀ گناه و معصیت ذلیل و کوچک نمی کند و پایین نمی کشد و از آنجایی که در این سه روز انسان از گنـاه و معصیت دوری می کند و فاصله می گیرد، لذا بزرگ می گردد و تعالی می یابد.
ایّام اعتکاف عالی ترین زمانِ توبه و استغفار و تفکّر و تأمّل است. تفکّر به اینکه میزان صعود انسان تا کجاست و به کجا می تواند برسد. وجود مقدّس حضرت امام علی(عَلَيه السَّلام) که مولود این ایّام و الگوی بشریّت هستند، نشان میدهند که در وجود انسان چه دفینه های شکوهمندی به صورت بالقوّ ه وجود دارد، چه طلا و نقره های معنوی مکنون است که اگر انسان موانع درونی را برطرف کند، روح او هم طَیَران می کند. عزیزان! هیچ حجابی همانند حجاب گناه سنگین نیست و این سه روز مقرّر شده تا با توبه ای که صورت میگیرد، حجابها زدوده شوند و جان معتکف گردد و باطن احرام بندد و آنگاه این سه روز را به تمام ایّام انتقال بدهیم و احرام سه روزه را به احرام ابدی و همیشگی تبدیل نمائیم. همانند اولیای الهی که همواره ملازم درگاه توحید هستند. «از خداوند سبحان خواستاریم که توفیق استغفار و توبۀ حقیقی و بیدار شدن از خواب غفلت و اعتکاف جان و قلب به همۀ ما مرحمت بفرماید».
«بارالهـا! بـه روان مقدّس حضـرت محمّـد و آل محمّـد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درود فرست و در امر ظهـور و فرج مـولا و مقتدایمـان حضـرت ولیّ عصر(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) تعجیل بفرما. پروردگارا! توفيق بيداری از خواب گران غفلت و توبۀ حقيقی از تمام خطاها و قصورها و معاصی به همۀ ما مرحمت بفرما. خداوندا! توفيق تأسّی از انسانهای کامل در تمام زمینه ها و سیراب شدن از چشمه کوثر به دست ساقی کوثر به همۀ ما عنایت بفرما. پروردگارا! توفیق صبر و شکر و تسلیم و رضا بر تمام دادهها و مواهب و نعمتها و تمام مصائب و مشکلات به همۀ ما کرامت بفرما. بارالها! توفيق کسب سرمایۀ عالی ترِ ایمان و تقوا و اخلاص و یقین به همۀ ما مرحمت بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرما. به مسلمانان ستمدیده علی الخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق، سوریه و يمن نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
۱- بالا بیایید (مبارکه نساء/۶1).
[2]- سعدی(عَلَيهِ الرَّحمَة)
۱- من لا يحضره الفقيه، ج2، ص92
[4]- دنيا مزرعۀ آخرت است (بيان نورانی حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)؛ مجموعة ورام(تنبيه الخواطر)، ج1، ص183).
[5]- قلب حرم خداوند است، پس ساکن نساز در حرم خداوند غير از خداوند را (بيان نورانی امام صادق(عَلَیهِ السَّلام)؛ بحارالانوار، ج67، ص25).
[6]- روزه، اجتناب نمودن از محارم است، همانطور که فردی از خوردن و آشاميدن اجتناب می کند (بحارالانوار، ج68، ص233).