بعد از اينکه مطالبی پيرامون اهميّت مسئلۀ شکر استفاده شد، سئوالی که مطرح میشود، اين است که انسان چگونه میتواند شاکر باشد و به مقام شکرگزاری نائل گردد؟ پاسخ اين است که: برای شاکر بودن بايد به اين فرمايش حضرت پيامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) عمل کرد که به نقل از جناب ابوذر فرموده اند: «پيامبر خدا(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) مرا به هفت چيز سفارش کرد: اينکه نگاه کنم به کسی که پايين تر از من است و ننگرم به کسی که بالاتر از من است...»[1]. علّت اينکه انسان اين همه زانوی غم بغل میکند و ناسپاس میشود و در ادامه، کاهش نعمت پيش میآید، اين است که در امور مادّی به بالاتر از خود نگاه میکند. شکر، با فزونی نعمت، و ناسپاسی، با کاهش نعمت ارتباط مستقيم دارد. اگر کسی خانه اش کوچک است، به کسی نگاه کند که خانه ندارد و سالها در حسرت خانه ای هرچند کوچک میسوزد. اگر فرزند ندارد يا فرزندش ناسازگار است، به کسی نگاه کند که دارای فرزند معلول است. در مقابل، در نعمتهای معنوی به بالاتر از خودتان نگاه کنيد. حضرت امام علی(عَلَیهِ السَّلام) فرمودند: «اَلشَّرَفُ بِالْهِمَمِ الْعالِيَة»[2]، يعنی طبع بلندی داشته باشيد، نگوييد که اين مقدار ايمان و تقوا برای ما کافی است، کسی که در پايين کوه قرار دارد، وقتی به کسانی که در بالای کوه قرار دارند نگاه میکند، بر سرعتش افزوده میشود، ولی وقتی به کسانی که در پايين کوه هستند نگاه میکند، از سرعتش کاسته میشود و وقفه ايجاد میگردد. استاد جوادی آملی در کتاب «حکمت عبادات» میفرمايند: «جايگاه و مقام شهدای کربلا را درخواست کنيد». يعنی نگوييد که اگر مرا جهنّم نبرند، کافی است، يا پايينترين مرتبۀ بهشت برايم کافی است، بلکه فردوس و عالی ترين درجۀ بهشت را طلب کنيد. وقتی طبع انسان بلند باشد، به دنبال آن، عملِ بلند و درخورِ آن را آرزو میکند. درجات عاليۀ بهشتی و فردوس را طلب میکنـد و تلاشِ درخورِ فردوس تدارک میبيند. از اينرو توصيه شده که علوّ همّت و طبع بلندی داشته باشيد تا بر ايمان و تقوای شما افزوده شود و به اهل معصيت نگاه نکنيد، چراکه موجب می شود به ايمانِ ناقصِ خودتان راضی باشيد.
۱- الخصال، ج2، ص345
[2]- سربلندي و افتخار، به همّت و فكر بلند است (تصنيف غررالحکم و دررالکلم، ص448).