مطلب دیگری که در خاتمه لازم به ذکر میباشد، در مورد رسیدگی به فقرا و نیازمندان است. وجود مقدس حضرت پیامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) در بیانی نورانی میفرمایند: «مَنْ اَرادَ اَنْ لا یَکُونُ عُرْیاناً یَوْمَ الْقِیامَةِ فَلْيَکْسُ الْجُنُودَ الْعارِيَةَ فِی الدُّنيا»[1] کسیکه بخواهد در روز قیامت عریان محشور نشود، در این جهان عریانها را بپوشاند. آری، اگر انسان در دنیا نیازِ نیازمندی را رفع نمود، در روز قیامت عریان نخواهد بود، چراکه لباس قیامت، لباس تقواست. و هر کس که این لباس را از دنیا توسّط عملش همراه خود بَرَد، در آن دنیا بر تنش میپوشانند.
یکی از شعب تقوا، تقوای مالی یا احساس مسئولیت در برابر نیازمندان است. در این اوضاع نابسامان که جامعه کنونی با دو بحران اساسی اقتصادی و بی عفّتی مواجه است، اگر نمیتوانیم در برابر بحران بی حیایی و بی عفّتی حرکت سازنده ای داشته باشیم، حداقّل در حد امکان در برابر بحران اقتصادی احساس مسئولیّت کنیم. خداوند متعال در سورة مبارکة نور فرمود: «وَ اتُوهُمْ مِنْ مالِ اللّهِ الَّذی اٰتٰکُمْ»[2]. آری حقیقتاً، مال، مال خداوند متعال است «اِنَّمَا الْمٰالُ مٰالُ اللهِ»[3] و تمام دارائیها از اوست و انسان جز امانتدار نیست و شایسته نیست که این همه دلبستگی و وابستگی به اموال داشته باشد. اگر انسان مال را حقیقتاً مال خداوند متعال بداند، وابستگی و تعلّق خاطر به آن پیدا نمیکند و خيلی راحت از آن گذشته و انفاق و احسان مینمايد، همانطور که در مؤسسات مالی و بانکها، صندوقدارها بدین سبب که میدانند پولها مال ایشان نیست و خود را امانتدار میدانند، لذا به راحتی از فردی گرفته و به فرد دیگری تحویل میدهند. یکی از عنایات پروردگار به مؤمنین این است کـه محبّت مال را از قلوبشان میگیرد و آنان بـه راحتی انفـاق میکنند. توجّه داشته باشيم که خانواده هایی هستند که از داشتن ابتدایی ترین امکانات زندگی محروم اند و مدّتها میگذرد و توانایی تهیّة گوشت و مواد مُغذّی ندارند. خانمی میگفت: با وجود اینکه هفت ماهه حامله است، ولی یکبار غذای گوشتی نخورده است. در آستانة سال جدید، بهترین زمان برای انفاق و احسان فراهم است و چه نیکوست کسانی که هر روز از غذاهای گوشتی استفاده میکنند، با حذف یک وعده یا یک روز غذای گوشتی، آنرا به نیازمندان انفاق کنند.
همچنین انفاقِ آن طلاجاتِ از مد افتاده یـا شکسته کـه در صندوقچه های خانه ها بـایگـانی شده اند و خاک میخورند، میتواند گره گشای خانواده های بی بضاعت شود و مشکلات درمانی و تغذیه ای و ... را رفع نماید. بیایید یکبار هم که شده، به خاطر خداوند از خواسته های خود بگذریم و به جای تعویض دکوراسیون و مبلمان منزل و اتومبیل و...، در راه خداوند متعال سرمایه گذاری کنیم و همانند همسر فرعون، بانو آسیه، خانه ای در بهشت برای خود مهیّا سازیم «رَبِّ ابْنِ لی عِنْدَکَ بَيْتاً فِی الْجَنَّةِ»[4] کـه خداوند تبـارک و تعـالی در توصیف چنین کسـانی میفرماید: «اِنَّ اللّهَ اشْتَرٰی مِنَ الْمُؤمِنینَ اَنْفُسَهُمْ وَ اَمْوالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ... فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذی بایَعْتُمْ بِهِ»[5] همانا خداوند خريداری کرد از مؤمنان نفسهايشان و مالهايشان را به اينکه باشد برای ايشان بهشت ... پس بشارت باد بر شما، به سبب این معامله (رابحه ای) که کردید.
نکته ای که توجه به آن حائز اهمیت میباشد، این است که: در انفاقها و احسانهایی که انجام میگیرد و سرکشی به خانواده های بی بضاعت، کودکان را نیز با خود همراه نمائیم تـا بـه این ترتیب آنان فقرآشنا و دردآشنا تربیت شوند و در برابر فقرای جامعه احساس مسئولیت نمایند. همچنین به هنگام تهیه تغذیه یا لوازم التّحریر فرزندان، بیشتر تهیه کنیم و در کیفشان بگذاریم و به آنان توصیه کنیم که اگر کودکی، تغذیه یا لوازم التّحریر نداشت، به او بدهد و چه زیباست که در تهیه لباس عید برای فرزندان، آن را هم دو دست تهیه کنیم و یکی را به فقرا احسان نمائیم تا کودک از همان کودکی شاهد احسانها و انفاقها باشد. به فرمودة یکی از اساتید محترم، اگر حضرت سیدالشّهدا(عَلَيهِ السَّلام) آنچنان بزرگوارانه هرچه را که داشتند، دادند و رفتند، به این علت بود که از خانواده ای برخاسته بودند که پدر بزرگوارشان حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) و مادر بزرگوارشان، حضرت فاطمه(سَلامُ اللهِ عَلَيها)، تنها نانِ افطاری خود را بر یتیم و اسیر و فقیر احسان نمودند «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلیٰ حُبِّهِ مِسکیناً وَ یَتیماً وَ اَسیراً»[6] و آن حضرت شاهد این احسانها و انفاقها بودند.
همچنین وجود مقدس حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) در روز عید قربان، دو قربانی ذبح میکردند، یکی از طرف خودشان و دیگری از طرف کسانی که آرزو داشتند قربانی نمایند، ولی توانایی نداشتند.
پس شایسته است که ما نیز به تبعیت از حضرات ائمّة اطهار(عَلَيهِم السَّلام)، فرزنـدان خود را فقربـاور و فقرآشنـا، تربیت کنیم. خود مـا از خواسته هایمـان بگذریـم و سپـس از فرزنـدانمـان بخواهیم از خواسته هايشان بگذرند و احسان نمایند، چرا که «دو صد گفته چون نیم کردار نیست»[7] و تلاش کنیم که عید و شادی را به خانة فقرا ببریم تا خداوند هم، عید را در دلهايمان قرار دهد، چرا که عید مسئله درونی است و باید از درون سر بزند.
«بارالها! به روان مقدّس حضرت محمّد و آل محمّد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درود فرست و در امر ظهـور و فرج مولـا و مقتدایمـان حضـرت ولیّ عصـر (عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) تعجیل بفرما. خداوندا! توفیق غلبه بر شُحّ نفس و بخل درون و انفاق خالصانه از هرآنچه که به ما ارزانی فرموده ای، به همة ما مرحمت بفرما. پروردگارا! توفیق تشخيص و عمل به وظايف به همة ما عنایت بفرما. بارالها! توفیق تسليم و عبوديّت و بندگی به همة ما مرحمت بفرما. خداوندا! توفيق تبعيّت حقيقی از انسانهای کامل به همة ما عنايت بفرما و ما را قدردان نعمت عُظمای قرآن و عترت(عَلَيهِم السَّلام) مقرّر بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل کرامت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرما. به مسلمانان ستمدیده علی الخصوص مردم مظلوم فلسطین و عراق و سوریه نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِیِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرینَ
صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ»
1- بحارالانوار، ج8، ص145
2- بدهيد از مال خداوند که اعطا فرموده به شما (مبارکه نور/33).
3- نهج البلاغه صبحی صالح، ص183
4- پروردگارا، بنا کن برای من نزد خودت خانه ای در بهشت (مبارکه تحريم/11).
5- مبارکه توبه/111
6- و اطعام میکنند طعام را در راه دوستی او به فقير و يتيم و اسير (مبارکه دهر/8).
7- فردوسی(عَلَيهِ الرَّحمَة)