در ماه ذیقعدةالحرام کـه ولادت بانوی کرامت و کریمۀ اهل بیت(عَلَيهِم السَّلام) در طلیعۀ آن قرار گرفته، برکات عظیمه ای نهفته است. طلیعۀ این ماه بنام مقدّس حضرت فاطمه معصومه(سَلامُ اللهِ عَلَيها) مزیّن شده و یازدهم آن، سالروز ولادت باسعادت حضرت امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) است و «شب پانزدهمِ آن، شب مبارکی است، خداوند نظر رحمت می فرمايد بر بندگان مؤمنين خود، و کسی که در اين شب به طاعت حق تعالی مشغول باشد، از برای او باشد اجر صد نفر سائح يعنی روزه دارِ ملازم مسجد که معصيت نکرده باشد خدا را طرفة العينی، چنانکه در روايت نبوی است، پس اين شب را مغتنم شمار و مشغول کن خود را به طاعت و عبادت و نماز و طلب حاجات از خداوند، همانا روايت شده که هر که سئوال کند در اين شب حاجتی از خداوند تعالی، به او عطا خواهد شد»[1]. بنا به اقوالی، روز بیست و سوم آن، شهادت حضرت امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) است. بیست و پنجم ذیقعدةالحرام روز دحوالارض میباشد و یکی از چهار روزی است که به فضیلت روزه ممتاز گشته است و آن روز، روز گسترش زمین از زیر خانۀ کعبه است و روزه و عبادت در آن از اجر بسیاری برخوردار است و روز پایانی آن، سالروز شهادت حضرت امام جواد(عَلَيهِ السَّلام) است. گویا ماه ذیقعدةالحرام به حضرت امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) و خاندان آن حضرت تعلّق دارد.
ماه ذیقعدةالحرام یکی از چهار ماه حرام است* و روزه در آن از فضیلت خاصی برخوردار است. «روزۀ سه روز متوالی پنجشنبه، جمعه و شنبه، از ماه های حرام، ثواب نهصد سال عبادت دارد»[2]. همچنین روزۀ اول و وسط و آخر ماه قمری از فضيلت بسياری برخوردار است. حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) از پدرانشان نقل می کنند که: روزی رسول خدا(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) به اصحاب خود فرمودند: «اَيُّکُم يَصُومُ الدَّهر» کدام يک از شما تمام روزها را روزه می دارد؟ سلمان گفت: من يا رسول الله... يک نفر از اصحاب پرسيد: چگونه ادّعا کردی همۀ روزها را روزه می گيری با آنکه می بينم اکثر روزها روزه نيستی؟ فرمود: من در ماه سه روز روزه می گيرم و خداوند فرموده: «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ اَمْثالِها»[3] هر کس يک عمل خوب بجا آورد، برای او ده برابر آن ثواب می دهند»[4]. روزه، بخصوص زمانی که با روزهای گرم تابستان مصادف شود، از اجر و فضیلت بالاتری برخوردار خواهد بود. حضرت پيامبراکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) میفرمایند: «من از دنيا سه چيز دوست دارم: روزه در تابستان، شمشير زدن (در راه خداوند) و پذيرايى مهمان»[5].
ماه ذیقعدةالحرام آغاز میقات چهل روزۀ حضرت موسی(عَلَيهِ السَّلام) است. از اول ماه ذیقعدة، میقات آن حضرت شروع شد و با اضافه شدن ده روز از ماه ذیحجةالحرام در چهل روز ختم گردید «وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثينَ لَيْلَةً وَ اَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ ميقاتُ رَبِّهِ اَرْبَعينَ لَيْلَةً»[6]. حضرت موسی(عَلَيهِ السَّلام) در این چهل روز، میهمان پروردگار بودند، ولذا در این ایّام، عالیترین شرایط برای چله گیری فراهم شده است. بزرگترین مانع و راهزن برای انسان، کـه درواقع او را خسران زده میکند، از ناحیۀ عدم خودسازی اوست و یکی از بزرگترین راه های خودسازی چله گیری میباشد، ولذا شایسته است که ما نیز، هم زمان با حضرت موسی(عَلَيهِ السَّلام) از امشب چله گیری را آغاز نمائیم و به هر آنچه که خداوند میپسندد عمل کنيم و در مورد هر آنچه که خداوند به آن راضی نیست به نفس خود نه بگوئیم. بزرگان به هر جایی رسیدند از ناحیۀ ایستادن در مقابل نفس و شیطان بوده است که شبانه روز تقاضای معصیت دارند. امید است که پس از چهل روز ایستادگی در برابر نفس و شیطان، لطف و فضل خاص الهی شامل حالمان شده و فضایل اخلاقیِ بالقوّ ه که در وجودمان قرار دارد، استخراج گردد و به فعلیّت برسد و خداوند چنین بنده ای را هرگز تنها نمیگذارد.
«بارالهـا! بـه روان مقدّس حضـرت محمّـد و آل محمّـد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درود فـرسـت و در امـر ظـهـور و فـرج مـولا و مقتـدایـمـان حضـرت ولیّعصر(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) تعجیل بفرما. پروردگارا! توفيق بيداری از خواب گران غفلت و توبۀ حقيقی از تمام خطاها و قصورها و معاصی به همۀ ما مرحمت بفرمـا. خداوندا! همۀ ما را از شرّ نفس و شيطان و سقوط در ورطۀ هلاکت معنوی، مصون و محفوظ بفرما و توفيق هجرت معنوی و باطنی به همۀ ما عنايت بفرما. پروردگارا! همۀ ما را از شيعيان و پيروان حقيقی حضرات اهل بيت عصمت و طهارت(عَلَيهِمُ السَّلام) مقرّر بفرما و از شفاعت کبرای آن بزرگواران بهرهمند بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرمـا. به مسلمانان ستمدیده علی الخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق، سوریه و يمن نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ
صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
[1]- مفاتيح الجنان، در اعمال ماه ذيقعدة الحرام
*ذیقعدةالحرام، ذیحجه الحرام، محرم الحرام و رجب المرجب
[2]- مفاتيح الجنان، در اعمال ماه ذيقعدة الحرام
[3]- مبارکه انعام/160
[4]- بحار، ج22، ص317
[5]- انا من الدّنيا احبّ ثلاثة اشياء الصّوم فی الصيف و الضرب بالسيف و اكرام الضيف (تحرير المواعظ العدديه، ص253).
[6]- و وعده دادیم موسی را سی شب و تمام گردانیدیم آن را به ده (شب)، پس تمام شد ميقات پروردگارش در چهل شب (مبارکة اعراف/142).