مطلب بعدی که در راستای راز خُلّت حضرت ابراهیم(عَلَيهِ السَّلام) قابل توجه میباشد، این است که وقتی خدای سبحان، شرایط خُلّت را برای انسان معرّفی فرموده که مهم ترین قسمت آن، عبودیّت و بندگی است، عالیترین الگوهای خلیل اللّهی را هم معرّفی میفرماید. خداوند متعال، خوبان عالم را به عنوان الگو برای ما معرّفی فرموده تا ما در خوب شدن بی راهه نرویم و از عالی ترین خوبان عالم تبعیّت کنیم و آنان را اُسوه قرار دهیم. خداوند متعال صراط مستقیم و توحید ناب احمدی را برای بندگانش پسندیده و از ایشان خواسته تا با تبعیّت از عالیترین الگوهای خلیل اللّهی و حبیب اللّهی، مانند ایشان گردند، یعنی در عبودیّت و بندگی و خُلّت، شبیه آن بزرگواران گردند. از اینرو کسانی که به جای اینکه ابراهیمی و خلیل اللّهی و موسوی و نبوی و علوی شوند، فرعونی و نمرودی و یزیدی میشوند، خودشان مسیرشان را از راه حق برمیگردانند، وگرنه خدای سبحان، خط سیر تمـام بندگـان را رسیدن بـه سعادت و حبیب اللّهی و خلیل اللّهی قرار داده است.
همچنین وقتی خداوند متعال بندگانش را دعوت به حبیب اللّهی و خلیل اللّهی فرموده، استعداد رسیدن به این مقامات را نیز بالقوّ ه در وجود ایشان قرار داده است. امکان ندارد که خداوند بندگانش را به چیزی دعوت کند که استعداد آن را نداده باشد. کسانی که بیراهه میروند، استعدادهای بالقوّۀ خود را به جای شکوفا نمودن، مدفون میسازند. در مقابل، کسانی که به مقامات عالیه ای میرسند، استعدادهای بالقوّۀ خود را بـه فعلیّت میرسانند. وقتی مقـام حبیب اللّهی و کلیم اللّهی و روح اللّهی و خلیل اللّهی، همه و همه محصول تسلیم و بندگی است، مقام ثاراللّهیِ امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) نیز محصول انقیاد و تسلیم و عبودیّت آن حضرت میباشد. آن بزرگوار با پیام «رِضًى بِقَضائِکَ وَ تَسلِیماً لِاَمْرِکَ وَ لا مَعبودَ سِواکَ یا غِیاثَ الْمُسْتَغیثینَ»[1] که در آخرین لحظات عمر مبارکشان به پیشگاه الهی عرض کردند، این حقیقت را الی یوم القیامه به امّتها میرسانند که رسیدن به آن جایگاه های رفیعه جز در پرتو سلم و تسلیم و عبودیّت امکان پذیر نیست. کسی که خداوند، خون خواه اوست، این مقام را جز از راه تسلیم و عبودیّت نیافته است. آری، هر مقام توحیدی که انسان به آن نائل گردد، جز محصول سلم و تسلیم و عبودیّت نیست.
در خلاصه ای از بیانات استاد جوادی آملی آمده است: «این شعار رسمی ماه مقدس محرّم است که میان شیعیان به رسمیّت شناخته شده است «اَعْظَمَ اللهُ اُجُورَنا بِمُصابِنا بِالْحُسَینِ(عَلَيهِ السَّلام) وَ جَعَلَنا وَ اِیّاکُمْ مِنَ الطّالِبینَ بِثارِهِ مَعَ وَلِیِّهِ الْاِمامِ الْمَهْدِیِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)»[2] خداوند اجر ما را به سبب مصیبتی که از حسین(عَلَيهِ السَّلام) به ما رسیده، بزرگ گرداند و ما و شما را از کسانی قرار دهد که در کنار ولیّ دم او، امام مهدی(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) از خاندان حضرت محمد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)، به خونخواهی او برمی خیزند. این مطلب، دو بخش دارد: بخش اوّل عرض تسلیت و تعزیت و درخواست اجر برای همدیگر است، برای اینکه امام ما را شهید کردند و ما مصیبت زده و داغداریم، لذا از خدای سبحان اجر یکدیگر را مسئلت میکنیم. بخش دوّم امری آموزنده است که از خداوند درخواست میکنیم ما را طالب خونبهای حضرت امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) قرار دهد که ما هم اهل مقاومت و قيام و نهضت باشيم و خونبها را بگیریم. این مطلب، توضیح دارد و آن اینکه: خونبهای هرکس را فرزندان و اولیای او باید بگیرند، همانطور که در مبارکۀ اِسراء میفرماید: «وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً»[3]. وجود مقدّس امام زمان(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) ولیِّ دم هستند. ایشان حق دارند قیام کنند و خونبها بگیرند. ما هم که درخواست میکنیم خونبهای آن بزرگوار را بتوانیم بگیریم، برای این است که ما، در حقیقت فرزندان این خاندان جلیله هستیم. وقتی حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) اعلام کردند: «اَنا وَ عَلِیٌّ اَبَوا هذِهِ الْاُمَّةِ»[4] (یعنی) بیائید فرزندان ما شوید و ما شما را به عنوان فرزندان قبول داریم و ما هم آن بزرگواران را به عنوان پدر روحانی خود پذیرفته و شیعیان آنان شدهایم، در این صورت در حقیقت پدر ما را شهید کردند و چون چنین است، ما حق قیام کردن و خونبها گرفتن داریم. وقتی ما فرزندان این خاندان شدیم، به یاد یک جَدّی هم می افتیم، جدّ دورِ ما حضرت ابراهیم خلیل(عَلَيهِ السَّلام) همانطور که در مبارکۀ حج فرمود: «مِلَّةَ اَبيكُمْ اِبْراهيمَ هُوَ سَمّاكُمُ الْمُسْلِمينَ مِنْ قَبْلُ»[5] که به معنای «خُذُوا مِلَّةَ اَبیکُم اِبراهیم» میباشد. یعنی آئین پدرتان را بگیرید و مواظب باشید. پس ما یک شجرۀ طیبه ای داریم که آن شجرۀ وحی و نبوّت است و قهراً میوۀ آن هم بحثهای تفسیری است».
[1]- راضی هستم به قضاء تو و تسلیم هستم به امر تو و نیست معبودی غیر از تو ای فريادرسِ فريادخواهان (مقتل الحسين(عَلَيهِ السَّلام)، مقرم، ص367).
[2]- مفاتیح الجنان، اعمال روز عاشورا
[3]-و کسی که کشته شد مظلوم، پس در حقیقت گردانیدیم برای ولیّ او تسلّطی(مبارکه اِسراء/33).
[4]- من و علی دو پدر اين امت هستيم (بحارالانوار، ج23، ص259).
[5]- آئین پدرتان حضرت ابراهیم او نامید شما را مسلمانان از پیش (مبارکة حج/78).