خداوند متعال در آیۀ شریفۀ مورد بحث، احوال ظالمین و ستمگران و تبهکاران را به هنگام قبض روح بیان می فرماید که در حال نامبارک و اَسَفباری صورت میگیرد و اجازۀ عذرخواهی و معذرت به ایشان داده نمیشود «وَ لا يُؤْذَنُ لَهُمْ فَيَعْتَذِرُون»[1]، چراکه خدای سبحان در دنیا برایشان اتمام حجّت فرموده و قبل از قیامت، وقایع و احوال آن را آنچنان زیبا ترسیم فرموده که گویا اتفاق افتاده است و چه کسی از خداوند راستگوتر است؟ «وَ مَنْ اَصْدَقُ مِنَ اللهِ قيلا»[2]، «وَ مَنْ اَوْفى بِعَهْدِهِ مِنَ اللهِ»[3].
خدای سبحان در موارد مختلف از قرآن مجید به قبض روح مجرمان اشاره فرموده است که این حالت، زمان مبارکی برای مجرمان نیست «يَوْمَ يَرَوْنَ الْمَلائِكَةَ لا بُشْرى يَوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمين»[4]، «وَ لَوْ تَرٰى اِذْ يَتَوَفَّى الَّذينَ كَفَرُوا الْمَلائِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ اَدْبارَهُمْ وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَريق»[5]. در تفسیر این مطلب فرمودند: هر گروه از فرشتگان مجرمین را میزنند، فرشتگانِ موکّل دنیا آنها را از پشت سر میزنند که زمان توقّف شما در دنیا پایان یافته است، و فرشتگان موکّل آخرت آنها را از پيش رو میزنند که چرا دست خالی آمده اید؟ هر چیزی که انسان در عالم برزخ و قیامت لازم دارد، باید از دنیا ببرد. حضرت پیـامبر اسلام(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) می فرمايند: «وقتی که مرا بـه معراج بردند و داخل بهشت شـدم، ديـدم فرشتـه هـايی مشغـول ساختمان سازی هستند با يک خشت از طلا و يک خشت از نقره، و گاهی هم مکث می کنند و دست از کار می کشند، گفتم: چرا بعضی وقت ها می سازيد، اما بعضی وقت ها نمی سازيد؟ گفتند: صبر می کنيم تا مصالح ساختمانی برسد، گفتم: مصالح ساختمانی شما چيست؟ گفتند: ذکر و سخن مؤمن در دنيا که بگويد: سُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلهِ وَ لا اِلهَ اِلَّا اللهُ وَ اللهُ اَکْبَر»[6]. آری، انسـان بـا اعمـال صالحی که انجام می دهد، برای خود مهد میگستراند و برای خود، محل آسایش تدارک میبیند «فَلِاَنْفُسِهِمْ يَمْهَدُون»[7].
در مقابل، قبض روح نیکوکاران و انسانهای پاک و وارسته که با اعمال خیر برای خودشان چنان آبرویی تدارک دیدند که مورد احترام حق سبحان هستند، به زيباترين و پاک ترين و مبارک ترين صورت انجام میيابد و فرشتگان به آنان میگویند: سلام بر شما داخل بهشت شوید به سبب آنچه که عمل میکردید «اَلَّذينَ تَتَوَفّاهُمُ الْمَلائِكَةُ طَيِّبينَ يَقُولُونَ سَلامٌ عَلَيْكُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُون»[8].
[1]- و اِذن داده نشود ايشان را که عذرخواهی کنند (مبارکه مرسلات/36).
[2]- و کيست راستگوتر از خداوند در گفتار (مبارکه نساء/122).
[3]- و کيست وفاکننده تر به عهدش از خداوند (مبارکه توبه/111).
[4]- روزی که می بينند فرشتگان را، نيست بشارتی در آن روز برای گنهکاران (مبارکه فرقان/22).
[5]- و اگر می ديدی زمـانی که دريافت می کنند کسـانی را کـه کـافر شدند ملائکه می زنند بر صورت هايشان و پشت هايشان و (می گويند:) بچشيد عذاب آتش سوزان را (مبارکه انفال/50).
[6]- بحار، ج8، ص123
[7]- پس برای خودشان مهد می گسترانند (مبارکه روم/44).
[8]- کسانی که دريافت می کنند آنان را ملائکه، پاکيزگان، می گويند: سلام بر شما داخل شويد در بهشت به سبب آنچه عمل می کرديد (مبارکه نحل/32).