حال که در پایان سال و آستانۀ سال جدید قرار داریم، بهترین زمان برای انفاق فی سَبيلِ الله فراهم گشته است. قابل توجه است که در بیان نورانی حضرت فاطمۀ زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها)، انفاق و احسان خالصانه، چه مقام و عظمت و ارزش بالایی دارد که در ردیف تلاوت کلام الله و نظر به جمال مبارک رسول الله(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) قرار گرفته است. حضرت رسول اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) به جمال الهی آراسته اند. آن بزرگوار آیینۀ تمام نمای حضرت باری تعالی هستند، ولذا نظاره به جمال آن بزرگوار، درواقع نظر به جمال الله است. اگر انفاق در راه خداوند، صادقانه و خالصانه صورت پذیرد، نسبت به درجۀ صدق و اخلاصش صعود کرده و زیبا پذیرفته می شود و موجب تقرّب به خدای سبحان و محبوبانش می گردد؛ خصوصاً در این ایّام پایانی سال که خانواده های کم درآمدِ پرجمعیّت، پدران شرمنده، مادران غم دیده، کودکانِ غمناک و مقروضان نگران، چشم انتظار احسان ها و انفاق ها هستند. حضرت امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) از نبیّ مکرّم اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) روایت می کنند: «اَفْضَلُ الْاَعْمالِ بَعْدَ الصَّلاةِ اِدْخالُ السُّرُورِ فی قَلْبِ الْمُؤْمِنِ بِما لا اِثْمَ فيه»[1] بافضیلت ترینِ اعمال بعد از نماز، ادخال سرور در دل مؤمنان است به آنچه که گناهی در آن نیست. در بیان نورانی دیگری از حضرت پیامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) آمده است: «هر که کمک مؤمنی کند، خداوند عزّ و جلّ هفتاد و سه گرفتاری را از او رفع کند، یکی در دنیا و هفتاد و دو گرفتاری هنگام گرفتاری بزرگِ او، و فرمودند: آنجا که هر کس به خود مشغول است»[2].
نکته ای که در مورد انفاق، قابل توجه می باشد، این است که: این چنین نیست که کسی حتماً باید مال فراوان داشته باشد تا انفاق و احسان کند، بلکه بفرمودۀ قرآن کریم، کم درآمد در حدّ خودش و پردرآمد در حدّ خود موظّف به این وظیفه است «عَلَى الْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَ عَلَى الْمُقْتِرِ قَدَرُهُ»[3]. استفاده شده است که انفاق کردن در حال نداری، باعث گشوده شدن باب روزی می شود. اگر فقیر و نیازمند و صاحب احتیاج به طرف کسی آمد، توجه کند که خداوند قادر به تأمین نیازهای او می باشد، لکن از باب لطف و رحمت که خواسته بنده اش را داخل فیض کند، سائل را به طرف او فرستاده است و بداند که او فرستاده و رسولی از جانب خداوند است «اِنَّ الْمِسْكينَ رَسُولُ اللهِ فَمَنْ مَنَعَهُ فَقَدْ مَنَعَ اللهَ وَ مَنْ اَعْطاهُ فَقَدْ اَعْطَى الله»[4]. آری انسـان با احسان و انفاقِ فی سَبيلِ الله، درواقع به عیال الله کمک می کند. حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) می فرمايند: «اَلْخَلْقُ عِيالُ اللهِ فَاَحَبُّ الْخَلْقِ اِلَى اللهِ مَنْ نَفَعَ عِيالَ الله»[5] مخلوقات عيال خداوند هستند، پس محبوب ترينِ مخلوقات در نزد خداوند کسی است که به عيال خداوند نفع رساند.
بنابراین شایسته است خواهران محترم خود را از این توفیق عظیم که باب رحمت الهی است، محروم ننمایند و در این امر مبارک هر چقدر که می توانند، کودکان و نوجوانان خود را نیز شرکت بدهند و آنها را به همکاری بطلبند تا بدین ترتیب، از همان ابتدا روحیّۀ فقرآشنایی و هم نوع دوستی در کودکان رشد کند. چه زیباست که در ایّام تعطیلات نوروزی همراه با کودکان به کوی فقرا سر بزنیم تا فرزندانمان از نزدیک شاهد کودکان هم سنّ و سال خود باشند که برای تهیّۀ ابتدائی ترین وسایل خود مشکل دارند!
چند روز پیش در تلویزیون مدرسه ای را معرّفی کردند که امسال، بچه های مدرسه هزینۀ ترقّۀ چهارشنبه سوری را جمع کرده و برای مدرسه سازی کمک کرده بودند که به این ترتیب، هم جلوی بسیاری از حوادث و فجایع گرفته می شود و هم خدمات عامّ المنفعه ای عاید جامعۀ مسلمین می شود.
در همین راستا چه زیباست جوانان عزیز هزینۀ یادبودهایی را که در مراسم جشن و عروسی یا تولّد نوزاد و... تهیه می کنند و به عنوان هدیه به مهمانان می دهند را به نیازمندان احسان و انفاق نمایند و با ادخال سرور در قلوب که بعد از نماز، بالاترینِ عبادت هاست، یادبودِ جاویدان و ماندگار برای خود تدارک ببینند که تنها محدود به این جهان نیست.
همچنین تقسیم عیدی ها حرکت مثبت و سازنده ای است که هم بهترین روش برای تقویت روحیّۀ هم نوع دوستی و فقرآشنایی کودکان و نوجوانان می باشد و هم موجب رفع نیاز فقراء و نیازمندان می گردد.
پس عزیزان، بیایید با احسان و انفاق و آبروداری از خانواده های نیازمند و مشکل گشایی از دیگران، خود را در معرض آبروداری و مشکل گشایی خداوند متعال قرار دهیم.
«تیره روزانِ جهان را به چراغی دریـاب
تا پس از مرگ تو را شمع مزاری باشد»[6]
در خاتمه اشعاری به مناسبت شهادت حضرت صدّیقۀ کبری فاطمۀ زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها) استفاده می شود.
«مــادران چشـم و چـراغ خـانه انـد
گــاه شمع انـد و گَـهـی پروانـه انـد
وایِ آن طـفـلی کـه بی مــادر شـود
بـاغبـان چون رفت، گــل پرپر شـود
محفـلی امـشب پـريشــان می شـود
مــات از غـم جــانِ ايشـان می شود
خـانـۀ مـولا علـی خــامـوش شـد
فـاطمه بـا خــاک هم آغــوش شـد
فـاطمه رفت و علـی بـی یــار مـانـد
داغِ گــل بـر بـلبـل گلــزار مـانـد
رفت او بــا پـهـلـوی بشکـستـه اش
بــا دلِ از درد و مـاتـم خـسـتـه اش
چـار سـالـه دختـری شيـريـن زبـان
زار مـی گـريــد دمــادم بـی امــان
کـی حديـث مرگ بــاور مـی کـنـد؟
دائـمــاً او ميــل مــادر مـی کـنـد
چون ننـالـد، داغ مــادر ديـده است
فرقتِ زهـرای اطــهر ديــده اسـت
نــالـه کـن امّــا کـمی آهستــه تـر
کيـن پـدر بـاشد ز تـو دلخستـه تـر
زيـنـبِ مـن، دردِ تــو درد من اسـت
وين گـواهـش چـهـرۀ زرد مـن است
بعد از اين مــادر تـویـی اين خـانه را
بعد از اين گرمــا تـويـی کـاشـانه را
بـس کـه مــولا بـستـه راهِ آه کـرد
بی خود از خود گشت و سر در چاه کرد
کـاش چــاهی بـودم انـدر گوشـه ای
مـی گـرفتـم از صدايـش تــوشـه ای
فـاطمـه دردِ تــو را فـهميــده ايـم
چـهـرۀ زردِ تــو را فـهـميـده ايـم
مــا يتيـمـانِ تـويـيـم ای فـاطـمه
مــادر خـود داده ايــم از کـف همـه
تـرک يــارانِ صـميــمی زود بــود
زيـنـب مــا را يـتـيـمی زود بــود
ترکِ ايـن تنـهـای بی همـسر مکـن
کـودکــانِ خويــش بی مـادر مکـن
هست مــادر خود پنـاه کـودکــان
عـرش مـی لــرزد ز آهِ کـودکــان
ای بقيـع اين فـاطـمه مهمـان توست
قلب و جــانِ مـا همه مهمـان توست
ای بقيـع اين حــاصل پيغمبـر است
اين شهيـدِ بيـن ديــوار و در است
بعـدِ او تنـهـــايـی و مــولا علـی
جـــان فـدای غربـتِ تـو يـاعلـی»[7]
«بارالهـا! بـه روان مقدّس حضـرت محمّـد و آل محمّـد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درود فرست و در امر ظهـور و فرج مـولا و مقتدایمـان حضـرت ولیّ عصر(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) تعجیل بفرما. پروردگارا! توفيق بيداری از خواب گران غفلت و توبۀ حقيقی از تمام خطاها و قصورها و معاصی به همۀ ما مرحمت بفرما. خداوندا! توفيق تأسّی از انسانهای کامل در تمام زمینه ها و سیراب شدن از چشمه کوثر به دست ساقی کوثر به همۀ ما عنایت بفرما. پروردگارا! توفیق صبر و شکر و تسلیم و رضا بر تمام دادهها و مواهب و نعمتها و تمام مصائب و مشکلات به همۀ ما کرامت بفرما. بارالها! توفيق کسب سرمایۀ عالی ترِ ایمان و تقوا و اخلاص و یقین به همۀ ما مرحمت بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرما. به مسلمانان ستمدیده علی الخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق، سوریه و يمن نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
[1]- بحارالانوار، ج44، ص194
[2]- اصول کافی، ج۴، ص۵۹۳
[3]- بر دارا است به قدر خود و بر نادار است به قدر خویش (مبارکۀ بقره/236).
[4]- همانا نیازمند (که به تو روی آورده)، فرستادۀ خداوند است، پس کسی که از او دریغ کند، پس در حقيقت از خداوند دریغ کرده و آن کس که به او بخشش کند، پس در حقيقت به خداوند بخشیده است (بيان نورانی حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام)؛ نهج البلاغه، حکمت304).
[5]- بحارالانوار، ج71، ص339
[6]- صائب تبريزی
[7]- مرتضی اسداللهی