همانطور که در جلسات سابق استفاده شد، روز مقدّس عاشورا، میدان بذل بود و در روز مقدّس اربعین نیز که روز به ثمر نشستن خون های به ناحق ریخته شدة حضرت سیّدالشهدا(عَلَيهِ السَّلام) و اهل بیت و یاران آن حضرت است، سخن از بذل می باشد. بطور کلّی مکتب اهل بیت(عَلَيهمِ السَّلام) و اسلام، مکتب بذل است. وجود مقدس حضرت امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) به هنگام حرکت برای قيام عاشورا فرمودند: «مَنْ كانَ فينا باذِلاً مُهْجَتَهُ مُوَطِّناً عَلى لِقاءِ اللهِ نَفْسَهُ فَلْيَرْحَلْ مَعَنا فَاِنّی راحِلٌ مُصْبِحاً اِنْ شاءَ الله»[1] برخلاف سایر جنگ ها که رهبران با وعدة کشورگشایی و جمع غنایم و رسیدن به مال و منال، مردم را دعوت به جنگ می کنند، حضرت امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) هنگام حرکت اعلام فرمودند که در اینجا از کشورگشایی و مال و ثروت و غنایم خبری نیست. کسانی در این جنگ می توانند شرکت کنند که برای بذل خون قلبشان آماده شوند و این بیان مبارک باعث شد که افرادی در این جنگ و جهاد شرکت کنند که آمادة بذل خون قلبشان بودند و به این سبب، آن حضرت فرمودند: «فَاِنّی لا اَعْلَمُ اَصْحاباً اَوْفى وَ لا خَيْراً مِنْ اَصْحابی»[2] من اصحابی باوفاتر و بهتر از اصحاب خودم سراغ ندارم. آنان آمده بودند خون دلشان را بذل کنند. آمده بودند تا مال و جان و اولاد را در راه خداوند بذل کنند. حضرت زینب(سَلامُ اللهِ عَلَيها) علاوه بر تاج سر و برادری مانند امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) و بستگانشان، دو فرزندشان به نام های «عون و عبدالله» را نيز بذل نمودند.
با توجه به مطالب مذکور معلوم می شود که اولاً: مکتب امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) و اهل بیت(عَلَيهمِ السَّلام) مکتب بذل است و ثانیاً: بدون آمادگی به بذل نمی توان حسینی شد و به اهل بیت عصمت و طهارت(عَلَيهمِ السَّلام) رسید. حضرت امام محمد باقر(عَلَيهِ السَّلام)، شیعه را این چنین معرفی می فرمایند: «شيعَتُنَا الْمُتَباذِلُونَ فی وَلايَتِنا»[3] شیعیان ما بذل کنندگـان در راه ولایت ما هستند. امّا آیـا منظور از بذل، فقط بذل خون دل است؟ گرچه بر اساس جملة شريفة «کُلُّ یَومٍ عاشُورا»، عاشورا همواره تجدید می شود، ولی تجدید شدنِ عاشورا به معنای بذل خون دل نیست، بلکه بذل، اقسام مختلفی دارد و زیباترین بذل، بذل و انفاق از محبوب هاست «لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتّى تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبُّون»[4] و انفاق از محبوب ها در قیام عاشورا تجلّی کامل دارد. حضرت اباعبدالله الحسین(عَلَيهِ السَّلام) در روز مقدّس عاشورا، زیباترین و محبوب ترین دارایی هایشان را فدا کردند. جناب علی اکبر(عَلَيهِ السَّلام) و علی اصغر(عَلَيهِ السَّلام) و... را بذل نمودند و تمام هستی شان را در راه معبود محبوب فدا کردند، بطوری که دیگر فردی از اصحاب و یـاران آن حضرت باقی نمـاند که در راه خداوند بذل کنند. شهدای کربلا نیز هر آنچه داشتند، در راه خداوند بذل نمودند و اکنون نیز عدّه ای با احسان و انفاق، بذل می کنند. عدّه ای با ترتیب دادن یا شرکت در مجالس و محافل عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین(عَلَيهِ السَّلام) بذل می کنند. عدّه ای با زیارت حضرت اباعبدالله الحسین(عَلَيهِ السَّلام) وارد میدان بذل می گردند. «خداوند تمام زائران اعمّ از پیاده و سواره را با زیارتی مقبول و مشکور به اوطانشان برگرداند». امروزه، زیارت حضرت امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) بین المللی شده است. چند میلیون زائر از کشورهای مختلف برای زیارت امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) روانـه شده انـد. وقتی خداوند بخواهد فردی را عزیز کند، کسی نمی تواند جلودار آن شود «تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ»[5]. روزی حضرت اباعبدالله الحسین(عَلَيهِ السَّلام) را چنان تحقیر کردند که حتی جنازه شان را سه روز در زیر آفتاب قرار دادند و بدترین شکنجه ها را در طول تـاریخ در حق آنـان اِعمال نمودند، امّا خداوند متعال می فرماید: «وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنين»[6]. کسانی که در آن روز در کاخهای طلا حکومت کردند، امروز با لعن و نفرین از ایشان یاد می شود، ولی اکنون، مردمان حتّی زائرین آن حضرت را گرامی داشته و خاک پایشان را طوطیای چشم می کنند.
در فضيلت زيارت حضرت امام حسين(عَلَيهِ السَّلام) در «کامل الزّيارات» آمده است: «هشام بن سالم از حضرت امام صادق(عَلَيهِالسَّلام) در حديثى طولانى نقل كرده كه شخصى نزد آن حضرت مشرّف شد و به آن جناب عرض كرد: اى پسر رسول خدا(صَلَّياللهُعَلَيْهِوَ‌الِه) ... كسى كه پدرتان (امام حسين(عَلَيهِ السَّلام)) را زيارت كند، چه ثواب و اجرى دارد؟ حضرت فرمودند: اجر او بهشت است مشروط به اينكه به آن حضرت اقتداء كرده و از او تبعيّت كند. عرض كرد: اگر كسى زيارت آن حضرت را از روى بىرغبتى و بىميلى ترك كند چه خواهد ديد؟ حضرت فرمودند: روز حسرت (روز قيامت) حسرت خواهد خورد. عرض كرد: كسى نزد قبر آن جناب اقامت كند، اجر و ثوابش چيست؟حضرت فرمودند: هر يك روزِ آن معادل يك ماه مىباشد. عرض كرد: كسى كه براى رفتن و زيارت نمودن آن حضرت متحمّل هزينه و خرج شده و نيز نزد قبر مطهّر پول خرج كند چه اجرى دارد؟ حضرت فرمودند: در مقابل هر يك درهمى كه خرج كرده، هزار درهم دريافت خواهد نمود. عرض كرد: اجر كسى كه در سفر به طرف آن حضرت فوت كرده چيست؟ حضرت فرمودند: فرشتگان مشايعتش كرده و براى او حنوط و لباس از بهشت آورده و وقتى كفن شد بر او نماز خوانده و روى كفنى كه بر او پوشاندهاند فرشتگان نيز كفن ديگرى قرار مىدهند و زير او را از ريحان فرش مىنمايند ... عرض كرد: اجر كسى كه ديگرى را مجهّز كرده و به زيارت قبر آن حضرت بفرستد ولى خودش بواسطة عارضه و علّتى كه پيش آمده به زيارت نرود چيست؟ حضرت فرمودند: به هر يك درهمى كه خرج كرده و انفاق نموده، حق تعالى براى او همانند كوه اُحُد حسنات منظور مىفرمايد و باقى مىگذارد و بر او چند برابر آنچه متحمّل شده و بلا و گرفتارىهائى كه بطور قطع نازل شده تا به وى اصابت كرده را از او دفع مىنمايد و مال و دارائى او را حفظ و نگهدارى مىكند»[7].
زیارت حضرت اباعبدالله الحسین(عَلَيهِ السَّلام) برکات و فضیلت فراوانی دارد، چه رسد به پیاده رفتن به زیارت که اجر و فضیلت مضاعفی دارد، همانطور که حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) خطاب به فردی فرمودند: «اى على! قبر حسين(عَلَيهِ السَّلام) را زيارت كن و ترك مكن. آن شخص پرسید: ثواب كسى كه آن حضرت را زيارت كند چيست؟حضرت فرمودند: كسى كه پياده زيارت كند، خداوند به هر قدمى كه برمىدارد يك حسنه برايش نوشته و يك گناه از او محو مىفرمايد و يك درجه مرتبهاش را بالا مىبرد»[8]، در روايت ديگری نيز از آن حضرت آمده است: «كسى كه پياده به زيارت قبر حضرت امام حسين(عَلَيهِالسَّلام) برود خداوند متعال به هر گامى كه برداشته و به هر قدمى كه از زمين بلند نموده و بر آن نهاده ثواب آزاد كردن بندهاى از اولاد حضرت اسماعيل(عَلَيهِالسَّلام) را مىدهد...»[9].
زیارت با سلام آغاز می شود و سلام دو معنا دارد:
اوّل اینکه: من تسلیم و مطیع اوامر شما هستم «قَدْ عَلِمْتُ اَنَّ قِوامَ دينِی التَّسْليمُ لِاَمْرِك»[10].
دوّم اینکه: از من به دین شما ضرر و آسیبی نمی رسد. هر گناهی ضرر و آسیب به دین است.
قابل توجه است: یکی از اقسام هجرت، زیارت است، چراکه زائر از خانه و کاشانة خود خارج شده و برای زیارتِ مزور هجرت می کند. امّا آیا کسی که زیارت ظاهری نصیب او نگردد، از اجر و فضیلت زیارت محروم است؟ پُرواضح است که چنین نيست. وجود مقدّس حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) فرمودند: «اَشْرَفُ الْهِجْرَةِ اَنْ تَهْجُرَ السَّيِّئات»[11] شريف ترين و بالاترین هجرت، هجرت از گناهان است. هجرت هم همانند سایر عبادات، ظاهری دارد و باطنی؛ ظاهرِ آن خارج شدن از وطن است و بـاطنِ آن، هجرت از گناهان و معاصی می باشد. بنابراین اگر کسی از اعمال و رفتـار و اخلاق و صفاتی که او را از قرآن و عترت(عَلَيهمِ السَّلام) دور می کنـد و از دین و خدایش جدا می سازد، فاصله بگیرد، به بالاترین هجرت ها موفق شده است و در جرگة حسینیان قرار می گیرد. حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) می فرمایند: «اِنَّمَا الْمُهاجِرُونَ الَّذينَ يَهْجُرُونَ السَّيِّئاتِ وَ لَمْ يَاْتُوا بِها»[12] همانا مهاجران حقیقی، کسانی هستند که از گناهان هجرت می کنند و دیگر به آن برنمی گردند.
راه دیگری که انسان را با زائران حضرت اباعبدالله الحسین(عَلَيهِ السَّلام) پیوند می دهد، زیارت و دیدار شیعیان حقیقی و دوستداران واقعی آن حضرت است. حضرت امام موسی کاظم (عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «مَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ اَنْ يَصِلَنا فَلْيَصِلْ فُقَراءَ شيعَتِنا وَ مَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ اَنْ يَزُورَ قُبُورَنا فَلْيَزُرْ قُبُورَ صُلَحاءِ اِخْوانِنا»[13] کسی که استطاعت دیدار ما را ندارد، پس فقرای شيعيان ما را صله نمايد و کسی که توانايی زیارت قبور ما را ندارد، پس قبور صالحان از برادران ما را زیارت کند. به عنوان نمونه: زیارت حضرت معصومه(سَلامُ اللهِ عَلَيها) که زیارت اهل بیت(عَلَيهمِ السَّلام) است یا زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی(عَلَيهِ السَّلام) که امام حسن عسکری(عَلَيهِ السَّلام) در مورد زیارت آن بزرگوار خطاب به فردی فرمودند: «لَوْ زُرْتَ قَبْرَ عَبْدِ الْعَظيمِ عِنْدَكُمْ لَكُنْتَ كَمَنْ زارَ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِیٍّ(عَلَيهِ السَّلام)»[14] اگر قبر عبدالعظيم را كه در نزد تو قرار دارد، زيارت مىكردى، براستى مانند كسى بودى كه قبر حسين بن على(عَلَيهِ السَّلام) را زيارت كرده باشد. همچنين زیـارت حضـرت حمزة بن مـوسی بن جعفر یـا سـایر امام زادگان دارای اجر و فضیلت است.
راه دیگری که می تواند انسان را سریع تر به کشتی نجات حضرت امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) برساند، تجهیز زائران آن حضرت است که حقیقتاً اجر عظیمی دارد.
«دل به دست آور که حج اکبر است
از هزاران کعبه يک دل بهتر است»
اگر بارها به زیارت مشرّف شده ایم، یک بار هم هزینة زیارتمان را به کسانی بدهیم که یک بار هم نتوانسته اند مشرّف شوند و در حسرت زیارت آن حضرت می سوزند و اگر هم پرداختِ تمام هزینه میسور نشد، به کمک چند نفر، زائرِ حسرت زده و دلشکسته ای را تجهیز نمائیم. به دمی یا درمی يا قلمی يا قدمی می توان وارد جرگة کاروان حسینیان شد و از آثار پربار زیارت بهره مند گشت.
[1]- و کسی که باشد در راه ما بذل کنندة خون قلبش، آماده کرده برای ملاقات خداوند نفسش را، پس کوچ کند با ما، پس همانا من کوچ کننده ام فردا صبح اگر خداوند بخواهد (بحارالانوار، ج44، ص367).
[2]- بحارالانوار، ج44، ص392
[3]- بحارالانوار، ج65، ص190
[4]- هرگز بـه نيـکی نمی رسيد تـا اينکـه انفـاق کنید از آنچه دوست دارید (مبـارکه آل عمران/92).
[5]- عزیز می کنی هر کسی را که بخواهی و خوار می کنی هر کسی را که بخواهی (مبارکه آل عمران/26).
[6]- و برای خداوند است عزّت و برای رسول او و برای مؤمنين (مبارکه منافقين/8).
[7]- کامل الزّيـارات، بـاب چهل و چهارم، حديث2
[8]- کامل الزّيارات، باب چهل و نهم، حديث6
[9]- کامل الزّيارات، باب چهل و نهم، حديث9
[10]- به تحقيق دانستم اينکه ماية پايداری دينِ من تسليم است به امرِ تو (من لا یحضره الفقيه، ج2، ص527).
[11]- محمدی ری شهری، منتخب میزان الحکمه، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۲، ص۵۲۱
[12]- بحارالانوار، ج68، ص232
[13]- بحارالانوار، ج71، ص311
[14]- ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص99