با توجّه به اینکه سراسر زندگی مبارک حضرت فاطمة زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها) آن کوثر مجسّم، در تمام ابعاد برای انسان درس کوثر شدن میدهد، لذا چند درس از بیانات مبارک آن حضرت، ذیلاً استفاده میشود:
درس اوّل: همانطور کـه سابقـاً استفاده شد، حضرت فاطمة زهرا (سَلامُ اللهِ عَلَيها) ضمن دعا، از خداوند متعال درخواست میکردند که: خدایا آن عملی را که مورد رضایت توست بر من الهام فرما و توفیق جدا شدن از عملی که موجب سخط و خشم توست بر من عنایت فرما «اَلْهِمْني طاعَتَكَ وَ الْعَمَلَ بِما يُرْضيكَ وَ التَّجَنُّبَ لِما يُسْخِطُكَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمين»[1].
درس دوّم: حضرت فاطمة زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها) میفرمایند: «مَنْ اَصْعَدَ اِلَى اللّهِ خالِصَ عِبادَتِهِ اَهْبَطَ اللّهُ اِلَيْهِ اَفْضَلَ مَصْلَحَتِه»[2] کسیکه عبادت و اطاعت خالص خود را به سوی خداوند بالا فرستاد، خداوند برای او بافضيلتترين مصلحت (دنیا و آخرت) را پایین میفرستد.
درس سوّم: روزی زنی به محضر مبارک حضرت فاطمة زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها) شرفیاب شده و عرض کرد: همسرم مرا فرستاده تا از شما بپرسم که آیا ما شیعة شما هستیم؟ «فَقالَتْ قُولي لَهُ اِنْ كُنْتَ تَعْمَلُ بِما اَمَرْناكَ وَ تَنْتَهي عَمّا زَجَرْناكَ عَنْهُ فَاَنْتَ مِنْ شيعَتِنا»[3]، پس آن بزرگوار فرمودند: «بگو برای او اگر به آنچه که ما امر کردیم عمل میکنی و از آنچه نهی کرديم، اجتناب میکنی، پس تو از شیعيان ما هستی». و در غیر این صورت شیعة ما نیست.
درس چهارم: درس همسرداری است که از آن طریق، میتوان به بهترين نحو و از راه میانبُر به کوثر باریافت. زندگی مبارک حضرت فاطمة زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها) با حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) سراسر کوثر و درس کوثر شدن است. حضرت فاطمة زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها) خطاب به همسرشان اینچنین میفرمایند: «رُوحی لِرُوحِکَ الْفِداء وَ نَفْسی لِنَفْسِکَ الْوِقاء یا اَبَاالْحَسَنِ اِنْ کُنْتَ فی خَیْرٍ کُنْتَ مَعَکَ وَ اِنْ کُنْتَ فی شَرٍّ کُنْتَ مَعَکَ»[4]، روحم فدای تو و جان من سپر بلای تو، ای اباالحسن اگر تو در خیری باشی من با تو هستم و اگر در شرّی (مصيبتی) باشی من با تو هستم.
قابل توجّه است که: این محبّت و صمیمیّت به علّت ثروت سرشار نبوده است و ثروت عـامل خوشبختی نمیبـاشد. حضرت امام محمّد باقر(عَلَيهِ السَّلام) میفرمایند: «هنگامى كه فاطمه و على(عَلَيهِم االسَّلام) ازدواج كردند، زيرانداز آنها پوست گوسفند بود و متكاى آنان از پوستى بود كه داخل آن را از ليف خرما پر كرده بودند»[5]. امّا آنچنان زندگیِ سرشار از محبّت و لطف و صفايی داشتند و چنان کوثرانی تحویل جامعه دادند که تا قیامت باعث سعادت بشریّت میگردند.
پس حضرت فاطمة زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها) با اینکه یگانه دُردانة رئیس حکومت اسلامی میباشند، مطیعترین همسر نسبت به شوهرشان هستند.
درس پنجم: درس پدر و مادر داری، خصوصاً مادر داری است که شایسته است خوبان در این معامله تقصیر نکنند، چراکه از این طریق از راه میانبُر میتوان به کوثر دست یافت. مادر، چشمة خیر و برکت است و از طریق او میتوان از راه میانبُر به قُرب و کمال و کوثر رسید. حضرت فاطمة زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها) میفرمایند: «اِلْزَمْ رِجْلَها فَاِنَّ الْجَنَّةَ تَحْتَ اَقْدامِها»[6] ملازم پای مادرت باش، پس در حقيقت بهشت زير پای اوست. حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) فرمودند: «اَلْجَنَّةُ تَحْتَ اَقْدامِ الْاُمَّهاتِ»[7] بهشت زیر پای مادران است. در بیان نورانی ديگری از آن حضرت مذکور است: «هُما جَنَّتُکَ وَ نارُکَ»[8] آن دو بهشت و جهنّم تو هستند، یعنی با خدمت و رسیدگی بـه پدر و مـادر انسـان بهشتـی میشـود و بـا بیادبـی و بی احترامی به آنان دوزخی میگردد، چراکه رضایت خداوند متعال در رضایت آنان و خشم خداوند متعال در خشم و غضب آنان نهفته است.
درس ششم: درس ديگر در بُعد اخلاق است. آن بزرگوار فرمودند: «بِشْرٌ في وَجْهِ الْمُؤْمِنِ يُوجِبُ لِصاحِبِهِ الْجَنَّة»[9] چهرة گشادة مؤمن برای دیگران، عامل ورود به بهشت است. حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «اَلْمُؤْمِنُ بِشْرُهُ في وَجْهِهِ وَ حُزْنُهُ في قَلْبِهِ»[10]، مؤمن کسی است که شادی او در صورتش و حُزن و اندوه او در قلبش است. آری، مؤمن کسی است که غمها را در قلبش نگه میدارد و با چهرة گشاده با مردم برخورد میکند. حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) در بیان اوصاف بهشتیان فرمودند: «بهشتیان چهار ویژگی دارند: چهرة گشاده، زبان نرم و لطيف، قلبی مهربان و دستی بخشنده»[11]. آری، چهرة گشـاده، باعث هموار شدن راه بهشت میشود.
لازم به توضیح است که: برخی در محلّ کار یا مجتمع درسی و یا در جمع دوستان و مؤمنان گشاده رو میباشند، امّا در خانواده، تُرشرو هستند، درحالی که اگر اين همه به خوش خُلقی و گشاده رویی و رفق و مدارا توصیه شده است، خانواده در اولویّت قرار دارد. البتّه داشتن چهرة گشاده، محصول اخلاق خوش است. خوش اخلاقی در چهرة انسان نمود دارد که همان چهرة گشاده است که نشان ایمان میباشد.
پس خوش خلقی و گشاده رویی از اوصاف مؤمنین و شاخصه های شیعه گری است و همواره ممدوح و پسندیده میباشد، لکن افراد خانواده نسبت به هم در این مورد از اولویّت بالاتری برخوردارند. مرد خانه هر قدر کـه در بیرون و محیط کار خود خسته شده باشد، وظیفه دارد که غمها و خستگیها را پشت در بگذارد و با چهرة گشاده وارد خانه گردد و زنِ خانه هم هر قدر که از کارِ خانه خسته شده باشد، باید با چهرة گشاده با همسر و فرزندان برخورد نماید و چنین خانوادهای از سکونت و آرامش بهره مند خواهند بود.
خداوند تبـارک و تعـالی در سورة مبـارکة روم خطاب بـه مردان میفرماید: «وَ مِنْ آياتِهِ اَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ اَنْفُسِكُمْ اَزْواجاً لِتَسْكُنُوا اِلَيْها»[12] و از آیات خداوند است اینکه خلق نمود برای شما از خودتان همسرانی تا با آن آرامش یابید. اين مطلب گویای این حقیقت است که زنان باید طوری بشّاش و بانشاط باشند که همسرانشان با دیدن آنان به آرامش و سکونت برسند، همانطور که وجود مبارک حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) میفرمایند: «وقتی به خانه می آمدم و به زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها) نگاه میکردم، تمام غمها و غصّه هايم برطرف میشد»[13]. کسی به محضر مبارک حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) آمد و عرض کرد: «یا رسول الله، من همسری دارم که وقتی وارد خانه میشوم، بـه استقبـالم میآید و وقتی از خانه خارج میشوم، بدرقه ام میکند و چون ناراحت میشوم، میگويد: چرا غمگينی؟ اگر غم تو برای دنياست که دنيا ارزشی ندارد و اگر برای آخرت است، خداوند آن را افزايش دهد، حضرت فرمودند: «آری، خداوند را کارگزارانی است و اين زن يکی از آنان است و او نصف اجر شهيد را خواهد برد»[14].
نکته ای که جوانان عزیز و خواهران محترم لازم است به آن توجّه نمایند این است که: گاهی ممکن است همسر، خسته و احیاناً عصبانی به خانه باز گردد که در این صورت به چند طریق میتوان با او رفتار کرد که بدترین روش، مقابله به مثل و رفتاری شبیه رفتار او میباشد که بسیار مضرّ و خطرناک بوده و زمینة جدایی و متارکه را فراهم میکند. بدی را با بدی پاسخ دادن و رفتار انتقام جویانه را همه، حتّی حیوانات بلد هستند، لکن در مقابل بدی، نیکی کردن هنر است.
«بدی را بدی سهـل باشد جزا اگر مردی اَحسِن اِلیٰ مَن اَساء»[15]
در روز قیـامت، هر کسی را با امام و مقتدایش وارد صحنة محشر مینمایند؛ اگر میخواهیم در آن روز با آن بزرگواران محشور شویم، باید کاری کنیم که در محبّت و عطوفت و مهربانی و سازگاری و بطور کلّی اعمال و رفتار و اخلاق، بطور نسبی شبیه آنان گردیم. حضرت امام علی (عَلَيهِ السَّلام) میفرمایند: «اِذٰا لَقيتُمْ اِخْوانَكُمْ فَتَصافَحُوا وَ اَظْهِرُوا لَهُمُ الْبَشاشَة»[16] زمانی که ملاقات کردید برادرانتان را، پس مصافحه کنيد (دست دهيد) و ظاهر سازيد برای آنها، چهرة گشاده را.
رفتار توأم با محبّت و عطوفت، در تمام مقاطع و در میان کلیّة افراد، نیکو و خداپسندانه است که از جملة آنها، کادر درمانی، اعم از پزشک و پرستار و ... میباشد که اگر حقیقتاً بیماران را با چهرة گشاده تحویل بگیرند، موجب آرامش در بیماران و تسریع در بهبودی و مداوای آنان میگردد.
به همین ترتیب در صورتی که کادر آموزشی، اعمّ از معلّم، مدیر و ناظم، گشاده رو و مهربان باشند، درس برای متعلّمین آسان و گوارا خواهد بود.
«درس معـلّم اَرْ بُـوَد زمزمـة محبّـتی
جمعه به مکتب آورد طفل گریزپای را»[17]
بعد از اینکه درسهایی برای کوثر شدن از کوثران حقیقی استفاده شد و معلوم گردید که عمل به تعالیم عالیة قرآن و عترت(عَلَيهِم السَّلام)، انسان را به چه جایگاه رفیعه و عظیمه ای میرساند، لازم است این ندای قرآنی را به گوش جان بسپاریم که: «لِمِثْلِ هٰذا فَلْيَعْمَلِ الْعامِلُونَ»[18].
«بارالها! به روان مقدّس حضرت محمّد و آل محمّد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درود فرست و در امر ظهـور و فرج مولا و مقتدايمـان حضـرت وليّعصـر (عَجَّلَ الله تَعالي فَرَجَهُ الشَّريف) تعجيل بفرما. خداوندا! توفيق تأسّی از انسانهای کامل در تمام زمینه ها و رسیدن به مقام کوثر به همة ما عنایت بفرما. پروردگارا! توفیق صبر و شکر و تسلیم و رضا بر تمام داده ها و مواهب و نعمتها و تمام مصائب و مشکلات به همة ما کرامت بفرما. بارالها! توفيق کسب سرمایة ایمان و تقوا و اخلاص و یقین به همة ما مرحمت بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غريق رحمت بفرما. به مسلمانان ستمديده عليالخصوص مردم مظلوم فلسطين و عراق و سوريه نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِي مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
1- زندگانى حضرت زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها)، ترجمة روحانى، ص1063
2- بحارالانوار، ج68، ص184
3- بحارالانوار، ج65، ص155
4- کوکب درّی، ج1، ص196
5- زندگانى حضرت زهرا(سَلامُاللهِعَلَيها)، ترجمة روحانى، ص443
6- مسند احمد و کنز العمّال، ج16، ص426
7- نهج الفصاحه، حديث1328
8- ميزان الحکمة، ج10، ص780
9- بحارالانوار، ج72، ص401
10- نهج البلاغه، حکمت333
11- ارشادالقلوب، ترجمة رضايی، ج1، ص410
12- مبارکه روم/21
13- مناقب خوارزمی، ص256
14- من لا يحضره الفقيه، ج5، ص19
15- سعدی(عَلَيهِ الرَّحمَة)
16- وسائل الشّيعه، ج12، ص225
17- سعدی(عَلَيهِ الرَّحمَة)
18- برای رسيدن به چنين مقامی، پس بايد عمل کنند عمل کنندگان (مبارکه صافات/61).