عید سعید غدیر بنا به فرمودۀ رسول گرامی اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) بافضیلت ترین اعیاد امّت آن بزرگوار است «يَوْمَ غَديرِ خُمٍّ اَفْضَلُ اَعْيادِ اُمَّتی»[1]. حضرت امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) نيز میفرمایند: «هنگامى كه روز قيامت برپا شود، چهار روز را زينت می دهند، همانطور كه عروس را آرايش می كنند، گفته شد: اين چهار روز كدام ايّام هستند؟ فرمودند: روز عيد قربان، روز فطر، روز جمعه، و روز غدير، اما روز غدير در بين اضحى(عيد قربان) و فطر و روز جمعه، مانند ماه در بين ستارگان است»[2]. آری انسـان بـدون غدیـر، بـه سرمنـزل حقیقت نمی رسد. «بی همگان به سر شود، بی تو به سر نمی شود»[3].
مرحوم ابوعلی سینا، مطلب بسیار زیبایی به نام قاعدۀ لطف دارند که خلاصۀ آن چنين است: «خداوند سبحان در این پهنۀ هستی هیچ کاستی قرار نداده است و هر آنچه را که انسان لازم داشته، به او بخشیده است و حتی چیزهایی را که ضرورت نداشته و از نیازهای اصلی نبود، به او داده است، به عنوان مثـال: انسـان بدون ابرو هم می توانست زندگی کند، ولی خداوند ابرو را برای راحتی چشم ها از ریزش عرق پیشانی، آفریده است. پس با توجه به این مهم که خداوند علاوه بر اینکه در نعمات بر انسان کم نگذاشته است و حتی نعمتهای غیر ضروری را هم به او عطا کرده، چگونه امکان دارد انسان ها و جامعۀ بشریّت را بدون رهبر و راهنما و پیشوا رها نماید؟» رسـول اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) هرگـاه مدینه را بنـا بـه وظیـفه ای ترک می کردند، ولو اگر یک روز هم بود، برای خود جانشین قرار می دادند، حال چگونه ممکن است که جامعه را بعد از خودشان بدون رهبر و پیشوا رها کنند؟!
خداوند متعال خاتِم است و با ارسال وجود مقدّس حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) به عنوان خاتَم النبیّين سلسلۀ جلیلۀ نبوّت و رسالت را ختم فرمود. در حقیقت حضرت رسول اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) خاتم النبیّين و آخرین نفر از سلسلۀ مبارک نبوّت و رسالت هستند، ولذا بعد از ایشان پرچم هدایت بشری را وجود مقدّس حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) و بعد از آن بزرگوار، آل طاهرینشان به دست گرفته اند. امامت بر خلاف نبوّت، فیض ابدی است و الی یوم القیامه ادامه دارد و بمانند قرآن «لا مَقْطُوعَةٍ وَ لا مَمْنُوعَة»[4] است، بطوری که حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «لَوْ لَمْ يَكُنْ فِی الْاَرْضِ اِلَّا اثْنانِ لَكانَ اَحَدُهُمَا الْحُجَّةَ وَ لَوْ ذَهَبَ اَحَدُهُما بَقِیَ الْحُجَّة»[5] اگر در روى زمين جز دو نفر باقی نماند، البته يكى از آن دو حجّت و امام خواهد بود و اگر يكى از آنها از دنيا برود، امام باقى می ماند. به عبارت دیگر زندگی معنوی و حیات روحـانی انسـان بدون وجـود مقدّس امام معصوم(عَلَيهِ السَّلام) امکان پذیر نخواهد بود و بدون امام امکان ندارد انسان به ساحل نجات برسد. اولین کسی که در پهنۀ هستی قدم نهاد، پیامبر و حجت خداوند بود، و آخرین فردی هم که از روی زمین می رود، باز حجّت خداوند خواهد بود، همانطور که حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «اَلْحُجَّةُ قَبْلَ الْخَلْقِ وَ مَعَ الْخَلْقِ وَ بَعْدَ الْخَلْق»[6] حجت (خداوند) قبل از مردم و با مردم و بعد از مردم خواهد بود. زمین با وجود امام(عَلَيهِ السَّلام) برقرار است، همانطور که فرمودند: «اگر نباشد حجّت الهی، زمین اهلش را به کام خود می کشد»[7]. آری این است جایگاه و مقام حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) و اهل بیت عصمت و طهارت(عَلَيهِم السَّلام) و منزلت غدیر، و بـه همین سبب لبّیک بـه اهل بیت(عَلَيهِم السَّلام) و پذیرش ولایت و امامت و عظيم داشتنِ عید غدیر بسیار توصیه شده است. همانطور که غدیر محصول مبعث است، وجود مقدّس امام علی(عَلَيهِ السَّلام) نیز حاصل عمر رسول الله(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) هستند و همانگونه که مبعث روز تاج گذاری رسول اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) به دست خدای سبحان است، روز غدیر نیز روز تاج گذاری امام علی(عَلَيهِ السَّلام) به اذن الله توسط حضرت پیامبر(صَلَّی اللهُعَلَيهِ وَ آلِهِ) است. اما افسوس و صد افسوس که غدیر نيز همچون صاحب غدیر مظلوم واقع شده و حقش ضایع گشته است؛ همانطور که حضرت امام هادی(عَلَيهِ السَّلام) هنگام زیارت حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وَلِیَّ اللهِ اَنْتَ اَوَّلُ مَظْلُومٍ وَ اَوَّلُ مَنْ غُصِبَ حَقُّهُ»[8]. جایگاه غدیر به قدری نادیده گرفته شده که در عید سادات و تبریک گفتن به آنها خلاصه شده است و اینکه هر کس به اعتبار سیّد بودن، خود را صاحب مقامی بداند و دیگران از او التماس دعا کنند و احترام قائل شوند و او هم فکر کند که به واسطۀ سیادت ظاهری حقیقتاً صاحب مقام خاصی شده است، درحالی که سیادت به ظاهر نیست، بلکه سیّد حقیقی کسی است که در خط توحید و ولایت آن بزرگواران باشد. یعنی از لحاظ اعتقاد و اخلاق و عمل سیّد باشد. سید حقیقی، شیعۀ واقعی است و شیعۀ واقعی کسی است که شباهت عملی و اخلاقی به اجداد طاهرینش داشته باشد و پا بر جای پای آنان نهد. آری، شیعه و سیّد حقیقی کسی است که با دیدن او، حضرت رسول اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) را یـاد کنند، همانطور که وقتی حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) را می دیدند، خداوند را یاد می کردند. آن حضرت چنان از لحاظ اخلاق و عمل شبیه پروردگار بودند که خودِ آن بزرگوار فرمودند: «ما لِلَّهِ آيَةٌ اَكْبَرُ مِنّی»[9] برای خداوند هیچ نشانه ای بالاتر از من نیست. وگرنه کسی که شئونات اسلامی را رعایت نمی کند و پیرو حقیقی آن بزرگواران نیست و قدم بر جای پای آنان نمی گذارد، چگونه می تواند سیّد محسوب شود. آری ملاک برتری، ایمان و تقوا و عمل است. حال می خواهد سیّد قریشی باشد یا غلام حبشی. کسی که در خط آن بزرگواران نباشد، ارزش و جایگاهی ندارد و منسوب به آنان نیست.
در عظمت و اهمّیت و ضرورت امامت و ولایت در نظام هستی، همین بس که خدای سبحان در سورۀ مبارکۀ مائده خطاب به رسول گرامیش می فرماید: «يا اَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ اِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَه»[10] ای رسول، ولایت علی(عَلَيهِ السَّلام) و امامت او را بر همگان ابلاغ نما که اگر ولایت علی(عَلَيهِ السَّلام) نبود، رسالت تو نیز ابتر می ماند. این دستور حق، چنـان محکم و حیاتی است که در ادامه می فرماید: چنانچه این مسئولیت را به جای نیاوری و امامت و ولایت علی(عَلَيهِ السَّلام) و اولاد او را اعلام و ابلاغ ننمایی، گویی که رسالت پیامبری خود را انجام نداده ای! یعنی درواقع رنج های بیست و سه سالۀ تو ارزشی نخواهد داشت. ناگفته پیداست که به دلیل جایگاه عظیم غدیر و امامت است که دشمنان اسلام تا این حد مسئلۀ امامت و غدیر را مورد هجوم و حمله قرار داده انـد و از لحـاظ فرهنـگی بـر آن می تازند. امامت و ولایت، بزرگترین پایۀ دین است، همانطور که حضرت امام محمّدباقر(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «بُنِیَ الْاِسْلامُ عَلى خَمْسٍ عَلى الصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ الْوَلايَةِ وَ لَمْ يُنادَ بِشَیْءٍ كَما نُودِیَ بِالْوَلايَة»[11] اسلام بر پنج پايه استوار است، بر نماز و زكات و روزه و حج و ولايت، و دربارۀ هيچ چيز همچون ولايت خطاب نشده، ولذا مؤمنان این عید و روز عظیم را خیلی عزیز و محترم می دارند و به شکرانۀ این نعمت عظمی، این روز را روزه میدارند.
بزرگترین جشن و سرور و شادمانی مؤمنان در روز غدیر است و کارهای خیر و خصوصاً انفاق در این روز عظمت بسیاری دارد. حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) در مورد انفاق در اين روز فرمودند: «ثواب انفاقِ یک درهم در روز غدیر برابر با ثواب انفاق هزار درهم در روزهای دیگر است»[12]. همچنين فرمودند: «طعام دادن به مؤمنی در اين روز، مثل طعام دادن به جميع پيامبران(عَلَيهِم السَّلام) و صدّيقان است»[13] و در خطبۀ اميرالمؤمنين امام علی(عَلَيهِ السَّلام) در روز غدير آمده است که: «هر کس افطار دهد مؤمنِ روزهدار را در شب به هنگام افطار، مثل آن است که ده فئام را افطار داده باشد، شخصی عرض کرد: يا اميرالمؤمنين فئام چيست؟ فرمودند: صدهزار پيغمبر و صدّيق و شهيد»[14]. باز از حضرت امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) مذکور است که فرمودند: «کسی که يک درهم در اين روز به برادران مؤمن خود بدهد، برابر است با صدهزار درهم در غير اين روز»[15].
روز عید غدیر بزرگترین و عالی ترین جشن و سرور و شادی برای مؤمنان است و بهترین زمان است که محبت اهل بیت(عَلَيهِم السَّلام) را با جشن و سرور و دادن عیدی در این روز و چشم روشنی به فرزندان ابراز نمـود و بـه این ترتیب، بـا یک تیر چنـد هدف زد و محبت اهل بیت(عَلَيهِم السَّلام) را در قلب فرزندان استحکام بخشید.
«بارالهـا! بـه روان مقدّس حضـرت محمّـد و آل محمّـد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درود فرست و در امر ظهـور و فرج مـولا و مقتدایمـان حضـرت ولیّعصر(عجِّلاللهُتعالیفَرَجَهُالشَّريف) تعجیل بفرما. پروردگارا! توفيق بيداری از خواب گران غفلت و توبۀ حقيقی از تمام خطاها و قصورها و معاصی به همۀ ما مرحمت بفرما. خداوندا! توفيق تأسّی از انسانهای کامل در تمام زمینه ها و سیراب شدن از چشمه کوثر به دست ساقی کوثر به همۀ ما عنایت بفرما. پروردگارا! توفیق صبر و شکر و تسلیم و رضا بر تمام داده ها و مواهب و نعمتها و تمام مصائب و مشکلات به همۀ ما کرامت بفرما. بارالها! توفيق کسب سرمایۀ عالی ترِ ایمان و تقوا و اخلاص و یقین به همۀ ما مرحمت بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرما. به مسلمانان ستمدیده علی الخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق، سوریه و يمن نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ
صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
[1]- امالی صدوق، ص125
[2]- اذا كان يوم القيمة زفت اربعة ايامّ الى الله كما زفّ العروس الى خدرها قيل: ما هذه الايّام قال: يوم الاضحى و يوم الفطر و يوم الجمعة و يوم الغدير و انّ يوم الغدير بين الاضحى و الفطر و الجمعة كالقمر بين الكواكب (مسند الامام الرضا(عَلَيهِ السَّلام)، ج2، ص17).
[3]- مولوی(عَلَيهِ الرَّحمَة)
[4]- نه قطع می شود و نه ممنوع می گردد (مبارکه واقعه/33).
[5]- بحارالانوار، ج23، ص43
[6]- بحارالانوار، ج23، ص38
[7]- لو لا الحجة لساخت الارض باهلها (درخشان پرتوى از اصول كافى، ج6، ص99).
[8]- سلام بر تو اى ولى خدا، تو نخستين ستم ديده اى، و نخستين كسى كه حقّش غصب شد (الکافي، ج4، ص569، مفاتيح الجنان، فرازی از زيارت امام علی(عَلَيهِ السَّلام)).
[9]- بحارالانوار، ج23، ص206
[10]- ای رسول، ابلاغ کن آنچه نازل شده به سوی تو از جانب پروردگارت، و اگر انجام ندهی، پس ابلاغ نکرده ای رسالت او را (مبارکه مائده/67).
[11]- بحارالانوار، ج65، ص329
[12]- التهذیب، شیخ طوسی، ج 3، ص 143
[13]- مفاتیحالجنان، در اعمال روز عيد غدير
[14]- مفاتیح الجنان، در اعمال روز عيد غدير
[15]- مفاتیحالجنان، در اعمال روز عيد غدير