همسر باتقوا، منشأ خیر و برکت جاویدان است و علاوه بر اینکه همسرش را به خیر و صلاح دعوت مینماید و موجب کمال و سعادت خود و همسرش میشود، فرزندان را نیز دعوت به خیر و سعادت مینماید. یعنی همانطور که در مرحلة انتخاب، شایسته است که همسر باتقوا برگزیده شود، بعد از انتخاب همسر نیز لازم است ایمان و تقوای همسران، توسّط همدیگر تقویت شود و هر دو، یکدیگر و همچنین فرزندان را نیز به تقوا و ایمان دعوت نمایند «قُوا اَنْفُسَكُمْ وَ اَهْليكُمْ ناراً»[1].
یکی از مهمّترین عوامل ایجاد و حفظ تقوا، عبارت از عفو و گذشت میباشد «وَ اَنْ تَعْفُوا اَقْرَبُ لِلتَّقْوٰى»[2]. عفو از ابزار مهّـم رسیدن به تقوا میباشد چراکه سرآمد مکرمتهای اخلاقی است «اَلْعَفْوُ تاجُ الْمَکارِمِ»[3] و انسان هرقدر که خود را به زیور عفو و گذشت مزیّن سازد، به همان میزان به تقوای الهی دست مییابد و محبوب پروردگار میگردد. حضرت رسول اکرم(صَلّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) میفرمایند: «اِنَّ اللَّهَ تَعٰالىٰ عَفُوُّ يُحِبُّ الْعَفْو»[4].
آری زن و شوهر همانطور که در محبّت و احترام به یکدیگر در اولویّت قرار دارند، همانگونه در عفو و گذشت از کوتاهیهای همدیگر نیز در اولویّت میباشند. در حقیقت همسران به وسیلة عفو و گذشت، محبوب خداوند میشوند و در صورتیکه این صفت در وجود ایشان ملکه شده و قلبشان با آن آراسته گردد، در تمام جنبههای زندگی دنیوی و اُخروی خود، از آثار پربار آن منتفع میشوند.
عدم عفو و گذشت موجب ضعف و از بین رفتن تقوا میشود و با از بین رفتن تقوا، آثار آن که آرامش و محبّت است، از بین خواهد رفت و جنگ و ستیز و اختلاف و دشمنی، جایگزین خواهد گردید و مدارا و صلح و اغماض، جای خود را به خشونت و بدخُلقی میدهد و کار به تحقیر و انتقام میکشد و احترام و محبّت و وقار و عزّت از بین میرود. دین اسلام، دین محبّت و رحمت است و محبّت به تمام افراد خانواده اعمّ از همسر و فرزندان و پدر و مادر و سایر خویشاوندان توصیه شده است. صلح و صفا و محبّت به قدری از دیدگاه اسلام مهمّ و حیاتی است که توصیه به آن، تنها به اعضای خانواده و خویشان منحصر نشده و خداوند متعال، تمام مؤمنان را به احسان و صلح و دوستی و ایجاد محبت و مودت دعوت فرموده است «اِنَّ اللهَ یَاْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْاِحْسانِ»[5]، «قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً»[6]، «اِدْفَعْ بِالَّتی هِیَ اَحْسَنُ»[7]، امّا علیرغم توصیههای دین مبین اسلام، گاهی در اثر غفلت، عدّهای با سوءرفتار و اخلاق ناشایست خود، موجب آزردگی خویشاوندان شده و خویش را برای خود بیگانه ساخته و دوست را تبدیل به دشمن میکنند، که یکی از مصادیق بارز آن سوء رفتار برخی از عروسها با خانوادة همسر میباشد.
وقتی انسان میتواند با اخلاق خوش و اظهار محبّت، یک طائفه را دوست و غمخوار خویش گرداند و موجبات رضایت خداوند را فراهم نماید، آیا حیف نیست که به واسطة لجاجت و تکبّر و خودخواهی، این همه یار و یاور را از دست بدهد؟ آیا فکر نمیکند که در فراز و نشیبها و سختیها و گرفتاریهای روزگار به یاری دیگران نیازمند است و در مواقع حسّاس، کمتر کسی به فکر انسان است و تنها خویشان و اقوامند که به داد او میرسند؟ پس آیا بهتر نیست که با اخلاق خوش و مهربانی با خویشانش، معاشرت و رفت و آمد کند تا از لذایذ انس و محبّت برخوردار گردد و یک طائفه دوست و پشتیبان واقعی داشته باشد؟ آیا سزاوار است که انسان با بیگانگان طرح دوستی بریزد و دوست و رفیق پیدا کند، لیکن با خویشان و نزدیکانش قطع رابطه کند؟ در صورتیکه به تجربه ثابت شده که در مواقع گرفتاری، اکثر دوستان، انسان را رها میکنند ولی همان خویشانِ متروک به یاریش میشتابند، زیرا پیوند خویشی یک پیوند مستحکم نَسَبی است که به آسانی بریده نمیشود. حضرت امام علی(عَلَيهِالسَّلام) میفرمایند: «ای مردم انسان هر مقدار که ثروتمند باشد، باز از خویشاوندان خود بینیاز نیست که از او با زبان و دست دفاع کنند. خویشاوندان انسان، بزرگترین گروهی هستند که از او حمایت میکنند و اضطراب و ناراحتی او را میزدایند و در هنگام مصیبتها نسبت به او، پُرعاطفهترین مردم میباشند ... آن کس که دست دهندة خود را از بستگانش باز دارد، تنها یک دست را از آنها گرفته امّا دستهای فراوانی را از خویش دور کرده است»[8].
خواهر محترم! برای خشنودی شوهرت، برای راحتی و آسایش خودت، برای اینکه یک طائفه دوست و حامی واقعی پیدا کنی، برای اینکه محبوب شوهرت واقع شوی، بیا و با خویشان شوهرت بساز. از لجاجت و خودخواهی و تکبّر و جهالت دست بردار، عاقل و دانا باش و با ناسازگاری و لجاجت با خانوادة شوهر، افکار همسرت را پریشان نساز، فداکاری و شوهرداری کن تا در نزد خداوند و خلق محبوب باشی.
نکاتی مهم پیرامون روابط بین همسران:
1- نگه داریدخودتان و خانوادهتان را از آتش (مبارکة تحریم/6).
2- و اگر عفو کردید، نزدیکتر است به تقو ا (مبارکة بقره/237).
3- عفو تاج مکرمتهای اخلاقی است (بیان نورانی حضرت امام علی(عَلَيهِالسَّلام)؛ غررالحکم و دررالکلم، ص36).
4- در حقیقت خداوند عفو کننده است، دوست دارد عفو را (نهج الفصاحه، ص297).
5- در حقیقت خداوند امر میکند به عدالت و نیکی (مبارکۀ نحل/90).
6- بگویید برای مردم خوبی (مبارکۀ بقره/83).
7- دفع کن به آنچه که آن بهتر است (مبارکۀ فصّلت/34).
8- نهج البلاغة مرحوم دشتی، خطبة23