خداوند متعال تمام برنامه های جهان هستی، اعم از ارسال رسل، انزال کتب و وضع عبادات را برای رساندن انسان به حیات طیّبه وضع فرموده است و رسالت انسان نیز آن است که خود را به حیات طیّبه برساند. وجود مقدّس حضرت فاطمۀ زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها) می فرمایند: «خداوند، ايمان را سبب پاکی شما از آلودگی شرک و کفر قرار داد»[1]، همچنين فرمودند: «خداوند نماز را جهت دوری شما از کبر و خودپسندی مقرّر فرمود»[2] و در بيان نورانی ديگری می فرمايند: «خداوند، به خاطر دوری و پاکی از پليدی، از شراب خواری نهی کرد و آن را ممنوع نمود»[3].
پس تمام وظایف دینی برای پاکسازی و رسانیدن انسان به پاکِ مطلق مقرّر شده است و مؤید آن، ذکر «سُبْحانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ»[4] و «سُبْحانَ رَبِّیَ الْاَعْلی وَ بِحَمْدِهِ»[5] است که روزانه چندین بار، آن را در نمازها تکرار می کنیم. یعنی ای بنده اگر خواستی به من برسی، باید سبحان شوی. رسیدن به حیات طیّبه یعنی سبحان گشتن و تمام ایّام و لیالیِ مبارک برای پاکسازی و سبحان گشتنِ انسان وضع گشته و یکی از نامهای ماه شعبان، «شَعْبانُ الْمُطَهِّرُ»[6] است. خداوندِ هفتاد مرتبه مهربان تر از پدر و مادر، ماه شعبان را وضع فرمود تا انسان را پاک و طاهر گرداند و لایق میهمانی طهارت نماید. میهمانان پروردگار، توسّط پیامبرِ طاهر در ماه طهارت، دعوت به ضیافت طهارت شده اند «دُعيتُمْ فيهِ اِلى ضِيافَةِ اللهِ وَ جُعِلْتُمْ فيهِ مِنْ اَهْلِ كَرامَةِ اللهِ»[7]، ولی اگر انسان هیچ حرکتی نکند و تلاشی ننماید، ماه شعبان تکویناً او را پاک نخواهد کرد. پُرواضح است که بدون توبه و تلاش، طهارت میسور نیست. انسان باید در این ماه توبه نماید و معاصی خود را جبران کند و اعمال و رفتار خود را پاک سازی کند تا بتواند در میهمانی و ضیافت طهارت شرکت نمايد و اگر چنین شد، ماه شریف شعبان هم، چندین برابر او را پاک می کند. انجام واجبات و ترک معاصی، بزرگترین وسیله ای است که می تواند انسان را در معرض باران طهارتِ «شَعْبانُ الْمُطَهِّرُ» قرار دهد.
پس شایسته است که یک بازنگری در پروندۀ اعمال خود انجام دهیم و در هر موردی اعم از نماز، بخصوص اقامۀ نماز صبح یا رعایت حقوق والدین و یا امر حجاب و... سهل انگاری صورت گرفته، آنها را جبران و اصلاح نماییم و هرچه سریعتر خود را زیر باران رحمت «شَعْبانُ الْمُطَهِّرُ» قرار دهیم تا ان شاءالله تعالی نه تنها در کنار سفرۀ ماه مبارک رمضان قرار گیریم، بلکه صدرنشین آن باشیم.
خداوند متعال چند عمل را برای پاکسازی انسان در این ایّام مبارک قرار داده است که عبارتند از:
1- توبه و استغفار. همانطور که از روايات استفاده می شود که: «بهترينِ دعاها و ذکرها در اين ماه استغفار است و هر که هر روز از اين ماه، هفتاد مرتبه استغفار کند، مثل آن است که هفتاد هزار مرتبه در ماه های ديگر استغفار نموده است»[8].
2- روزه گرفتن. حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلیه وَآلِهِ) فرمودند: «شعبان ماه من است، پس روزه بداريد در اين ماه برای محبّت پيغمبر خود و برای تقرّب به سوی پروردگار خود»[9].
3- صدقه و انفاق فی سبیل الله. از حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) سوال شد که بهترينِ اعمال در اين ماه چيست؟ فرمودند: «تصدّق و استغفار، هرکه تصدّق کند در ماه شعبان، حق تعالی آن را تربيت کند همچنان که يکی از شما شتربچه اش را تربيت می کند تا آنکه در روز قيامت برسد به صاحبش درحالتی که به قدر کوه اُحُد شده باشد»[10].
4- «صلوات بر حضرت محمد و آل محمد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)»[11].
البته تمام این اعمال استحبابی، در کنار ترک گناه و معصیت، از اجر و منزلت بالاتری برخوردار است. آری، انجام واجبات و ترک معاصی زيربناست و اعمال مستحبّی باعث جلای بيشتر روح و صفای جان خواهد بود.
«بارالهـا! بـه روان مقدّس حضـرت محمّـد و آل محمّـد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درود فـرسـت و در امـر ظـهـور و فـرج مـولا و مقتـدایـمـان حضـرت ولیّعصر(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) تعجیل بفرما. پروردگارا! توفيق بيداری از خواب گران غفلت و توبۀ حقيقی از تمام خطاها و قصورها و معاصی به همۀ ما مرحمت بفرمـا. خداوندا! همۀ ما را از شرّ نفس و شيطان و سقوط در ورطۀ هلاکت معنوی، مصون و محفوظ بفرما و توفيق هجرت معنوی و باطنی به همۀ ما عنايت بفرما. پروردگارا! همۀ ما را از شيعيان و پيروان حقيقی حضرات اهل بيت عصمت و طهارت(عَلَيهِمُ السَّلام) مقرّر بفرما و از شفاعت کبرای آن بزرگواران بهره مند بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرمـا. به مسلمانان ستمدیده علی الخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق، سوریه و يمن نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ
صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
[1]- اعيان الشيعه، الطبع الجديد، ج1، ص316
[2]- اعيان الشيعه، الطبع الجديد، ج1، ص316
[3]- اعيان الشيعه، الطبع الجديد، ج1، ص316
[4]- سنن النبى(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)، ترجمه فارسى، ص261
[5]- سنن النبى(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)، ترجمه فارسى، ص261
[6]- شعبانِ پاک کننده (بيان نورانی حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)؛ کنز العمال، ج8، ص466).
[7]- دعوت کرده شديد در آن به ضيافت خداوند و قرار داده شديد در آن از اهل کرامت خداوند (امالی صدوق، ص93).
[8]- مفاتيح الجنان، در اعمال مشترکه ماه شعبان
[9]- مفاتيح الجنان، در اعمال مشترکه ماه شعبان
[10]- مفاتيح الجنان، در اعمال مشترکه ماه شعبان
[11]- مفاتيح الجنان، در اعمال مشترکه ماه شعبان