بعد از اينکه مطالبی در اهميّت تمسّک به ولايت و امامت و فضيلت شيعيان حقيقی از آيات قرآن کريم و مکتب اهل بيت عصمت و طهارت(عَلَيهِمالسَّلام) استفاده شد، برای کاربردی نمودن آيات و احاديث و مطالب مذکور در بخش سابق، توجّه کنيم که آيا ما هم داخل در کشتی اهل بيت(عَلَيهِمالسَّلام) هستيم؟ آيا ما هم تحت ولايت حضرت امام علی(عَلَيهِالسَّلام) و آل طاهرينشان قرار داريم يا خدای ناکرده اهل اِعراض و دشمنی با آن بزرگواران میباشيم؟ آيا فقط ادّعای لسانی «علی دارم چه غم دارم» کافی است که ما شيعه محسوب گرديم و تنها با ادّعای ظاهری میتوانيم خود را شيعه بناميم؟ برای پاسخ به سئوالات مذکور به مکتب آن بزرگواران رجوع میکنيم و نشانههای شيعيان حقيقی و محبّان واقعی اهل بيت عصمت و طهارت(عَلَيهِمالسَّلام) را از بيانات نورانی آن بزرگواران استفاده میکنيم:
حضرت امام علی(عَلَيهِالسَّلام) فرمودند: «اِنَّ وَلِیَّ مُحَمَّدٍ(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) مَنْ اَطاعَ اللهَ وَ اِنْ بَعُدَتْ لُحْمَتُهُ وَ اِنَّ عَدُوَّ مُحَمَّدٍ(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) مَنْ عَصَى اللهَ وَ اِنْ قَرُبَتْ قَرابَتُه»[1] همانا دوستدارِ واقعی حضرت محمّد(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) کسی است که از خداوند اطاعت کند، هرچند از لحاظ نَسَب از پیامبر(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) دور است و دشمن حضرت محمّد(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) کسی است کـه نـافرمانیِ خداوند کند، هرچند از نظر قرابت بـه پیامبر(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) نزدیک باشد. همچنين فرمودند: «مَنْ اَحَبَّنا فَلْيَعْمَلْ بِعَمَلِنا وَلْيَتَجَلْبَبِ الْوَرَع»[2] کسی حقیقتاً ما را دوست دارد و دوستیاش مورد امضای ماست که پرهیزکاری و تقوا را لباس و جُلباب خود قرار دهد. در بیان نورانی دیگری از حضرت امام باقر(عَلَيهِالسَّلام) آمده است: «فَوَ اللهِ ما شيعَتُنا اِلّا مَنِ اتَّقَى اللهَ وَ اَطاعَه»[3] سوگند به پروردگار، شیعیان ما نیستند مگر آنانی که تقوای الهی پيشه کنند و اطاعت نمايند او را.
از حضرت امام صادق(عَلَيهِالسَّلام) نیز مذکور است:
«لَوْ كـانَ حُبُّکَ صادِقاً لَاَطَعْتَهُ اِنَّ الْمُحِبَّ لِمَنْ يُحِبُّ مُطِيع»[4]
اگر محبت تو (شیعه)، صادق بود، البته از ما اطاعت میکردی، چراکه هر محبّی نسبت به محبوب خود مطیع است. در بیان نورانی دیگری از حضرت امام صادق(عَلَيهِالسَّلام) آمده است: «اِمْتَحِنُوا شيعَتَنا عِنْدَ مَواقيتِ الصَّلاةِ كَيْفَ مُحافَظَتُهُمْ عَلَيْها»[5] آزمایش کنید شیعیان ما را در مواقع نماز، که چگونه مراقبت میکنند از آنها. در عظمت نماز اول وقت همین بس که کسی کـه اول وقت نماز میخواند، به حضرت امام زمان(عجِّلاللهُتعالیفَرَجَهُالشَّريف) اقتدا میکند، چراکه حضرت امام زمان(عجِّلاللهُتعالیفَرَجَهُالشَّريف) نماز را همیشه اول وقت میخوانند. تفاوت نماز اول وقت و آخر وقت، همانند فرق دنیا و آخرت است، همانطور که حضرت امام صادق(عَلَيهِالسَّلام) فرمودند: «فضیلت نماز در اول وقت بر آخر وقت، مانند برترى آخرت به دنیا است»[6].
از دیگر نشانههای شیعهگری واقعی، نیکی به پدر و مادر است «بِالْوالِدَيْنِ اِحْسانا»[7]. خدمت به پدر و مادر چنان اهمیّتی را دارد که در کنار نماز و زکات و اطاعت خداوند مطرح شده است، یعنی اگر کسی از والدین اطاعت نکرد، سایر عبادات و اطاعات او نیز قبول حق نخواهد بود. در چهار مورد از قرآن کریم، بلافاصله بعد از توحید، نیکی به والدین مطرح شده است*. یعنی راه توحید و اطاعت الهی، خدمت به والدین و رضایت آنان است.
حضرت امام محمد باقر(عَلَيهِالسَّلام) از نشانههای ایمان و شیعهگری هشت مورد بیان فرمودهاند که یکی از آنها تواضع است «بِالتَّواضُع»[8]. تواضع از همه زیباست، لکن از شیعیان و محبّان حضرت علی(عَلَيهِالسَّلام) و بالأخص مربّیان و معلّمان محترم که ورثة آن بزرگواران هستند، زیباتر و ضروریتر است، همانطور که حضرت امام صادق(عَلَيهِالسَّلام) خطاب به یکی از صحابه فرمودند: «اِنَّ الْحَسَنَ مِنْ كُلِّ اَحَدٍ حَسَنٌ وَ اِنَّهُ مِنْكَ اَحْسَنُ لِمَكانِكَ مِنّا وَ اِنَّ الْقَبيحَ مِنْ كُلِّ اَحَدٍ قَبيحٌ وَ اِنَّهُ مِنْكَ اَقْبَح»[9] كار خوب را هر كس انجام دهد، خوب است و از تو خوبتر میباشد، زيرا به ما منسوب هستی و كار بد از هر كس باشد، بد است و از تو بدتر میباشد. به همین ترتیب کبر از همه زشت است، لکن از شیعیان حضرت امام علی(عَلَيهِالسَّلام) زشتتر است.
«تواضـع سر رفعت افرازدت تکبر به خاک اندر اندازدت»[10]
در اینجا مطلبی در رابطه با مربّیان و مبلّغان محترم لازم به ذکر است که اگر جلسة تدریس و تعلّم، مربّی را گرفتار عُجب و تکبّر نماید، این تعلیم و تعلّم مبارک نیست. کبر و تکبّر و غرور از خدعه و حیلههای شیطانی است تا مربّی و مبلّغ را از حقیقت و اجر و پاداش تعلیم بیبهره سازد، فلذا کبر و غرور از همه زشت است، ولی از مربّی و مبلّغ زشتتر میباشد.
یکی دیگر از نشانههای شیعهگری، راستگویی است «وَ صِدْقِ الْحَدیثِ»[11]. دروغ از گناهان کبیره است. حضرت امام حسن عسکری(عَلَيهِالسَّلام) فرمودند: تمام بدیها و گناهان در خانهاى نهاده شدهاند و كليد آن دروغگوئى است «جُعِلَتِ الْخَبائِثُ كُلُّها فی بَيْتٍ وَ جُعِلَ مِفْتاحُهَا الْكَذِب»[12] و در مورد شخص دروغگو نيز حضرت پیامبر اکرم(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) فرمودند: «هشت گروهند که در روز رستاخیز از همة خلق خداوند منفورترند که از جملة آنها دروغگویان هستند»[13].
از دیگر نشانههای شیعهگری، انفاق فیسبیلالله است. حضرت امامصادق(عَلَيهِالسَّلام) فرمودند: شیعیان ما، بذلکنندگان در راه ولایت ما هستند «شيعَتُنَا الْمُتَباذِلُونَ فی وَلايَتِنا»[14]. انفاق، خصوصاً در این ایّام مبارک که عید مقدّس غدیر که اشرف اعیاد است، با عید جمعه قرین شده، از عظمت بسیار بالایی برخوردار است «در دل دوست به هر حیله رهی باید کرد»[15]. انفاق در عید غدیر، چنان عظيم است که حضرت امام صادق(عَلَيهِالسَّلام) فرمودند: «ثواب انفاقِ یک درهم در روز غدیر برابر با ثواب انفاق هزار درهم در روزهای دیگر است»[16]. همچنين فرمودند: «طعام دادن به مؤمنی در اين روز، مثل طعام دادن به جميع پيامبران(عَلَيهِمالسَّلام) و صدّيقان است»[17] و در خطبة اميرالمؤمنين امام علی(عَلَيهِالسَّلام) در روز غدير آمده است که: «هر کس افطار دهد مؤمن روزهدار را در شب به هنگام افطار، مثل آن است که ده فئام را افطار داده باشد، شخصی عرض کرد: يا اميرالمؤمنين فئام چيست؟ فرمودند: صدهزار پيغمبر و صدّيق و شهيد»[18]. باز از حضرت امام رضا(عَلَيهِالسَّلام) مذکور است که فرمودند: «کسی که يک درهم در اين روز به برادران مؤمن خود بدهد، برابر است با صدهزار درهم در غير اين روز»[19].
یکی از مستحبّات دین مبین اسلام این است که وقتی میزبانی، میهمانانی را پذیرا میشود، هدایایی نیز برای آنها تدارک ببیند، همانطور که حضرت امام حسن مجتبی(عَلَيهِالسَّلام) میفرمايند: «حَقٌّ عَلَى الْمَزُورِ التُّحْفَةُ لِزائِرِه»[20]. در روایتی نيز آمده است: «فردی از اصحاب امام رضا(عَلَيهِالسَّلام) روايت میکند کـه: در روز عيد غدير، به منزل امام(عَلَيهِالسَّلام) رفتم، عدّهای از ياران خاص ايشان هم آنجا بودند، امام(عَلَيهِالسَّلام) آنها را نيز برای افطار دعوت کرده بودند، امام(عَلَيهِالسَّلام) و اطرافيانشان همگی لباسهای نو بر تن کرده بودند... امام(عَلَيهِالسَّلام) دربارة فضيلت و تاريخ و رويدادهای روز غدير سخنرانی کردند، مدّتی بعد غلامان امام(عَلَيهِالسَّلام)، بستههايی آوردند، امام(عَلَيهِالسَّلام) برای خانوادة همة حاضران عيدی و هديههای مختلف مانند غذا، لباس و حتّی انگشتر و کفش آماده کرده بودند و به آنها تقديم نمودند»[21].
فردا شب که شب عید غدیر است، در حال تبریک گفتن به خدای سبحان و حضرت پیامبر اسلام(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) و امامان(عَلَيهِمالسَّلام) از آن بزرگواران هدیه بخواهیم. همة ما درحالی به مولایمان سلام و تبریک عرض مینماییم که انتظار داریم مولایمان حضرت امیرالمؤمنین علی(عَلَيهِالسَّلام) که میزبان این عید عظیم هستند، به میهمانانشان هدیه و عیدی عنایت فرمایند.
پس بیائید همگی برای فردا شب تدارک ببینیم و مهمترین راه برای اینکه در قلب آن حضرت جایی پیدا کنیم، توبه از گناهان و انجام واجبات و پرهیز از محرّمات میباشد. بیائید با توبه و طهارت، خود را در معرض عنایات و توجّهات و عیدیها و تحفههای آن حضرت قرار دهیم، چراکه در این بازار، طهارت و تسلیم و بندگی و عبودیّت میخرند «اَنْ طَهِّرا بَيْتِیَ لِلطّائِفينَ وَ الْعاكِفينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ»[22]. امید است با عنایات حق متعال و توجّهات حضرت امام زمان(عجِّلاللهُتعالیفَرَجَهُالشَّريف)، فرداشب همانند حضرت ابراهیم(عَلَيهِالسَّلام) تسلیم و بندگی خود را به پیشگاه پروردگار متعال عرضه داریم و پاداش و جزای موافق با آن را از خداوند متعال دریافت نماییم. همانطور که در جلسة سابق استفاده شد، اگر حضرت ابراهیم(عَلَيهِالسَّلام) خلیلالله شدند، به علّت تسلیم و عبودیّتشان بود. آری، خلیلالله شدن هزینه دارد، باید تسلیم شوی تا خلیلالله گردی. البته خُلّت، مقام نسبی است و هر کسی به میزان تسلیم و عبودیّت، از این مقام بهرهمند میشود و آنگاه نظرگاه ربّ جلیل میگردد.
در خاتمه لازم به يادآوری است: عيد مقدّس غدیر، از جمله چهار روزی است که به روزه اختصاص یافته است و روزة این روز آنچنان عظمت دارد که در برخی احادیث آمده است که «به اندازة تمام عمر عظمت دارد»[23].
«بارالها! به روان مقدس حضرت محمد و آل محمد(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) درود فرسـت و در امـر ظهـور و فرج مـولا و مقتـدایمـان حضـرت ولیّعصر(عجِّلاللهُتعالیفَرَجَهُالشَّريف) تعجیل بفرما. پروردگارا! توفيق بيداری از خواب گران غفلت و توبة حقيقی از تمام خطاها و قصورها و معاصی به همة ما مرحمت بفرمـا. خداوندا! همة ما را از شرّ نفس و شيطان و سقوط در ورطة هلاکت معنوی، مصون و محفوظ بفرما. پروردگارا! همة ما را از شيعيان و پيروان حقيقی حضرات اهل بيت عصمت و طهارت(عَلَيهِمُالسَّلام) مقرر بفرما و از شفاعت کبرای آن بزرگواران بهرهمند بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرما. به مسلمانان ستمدیده علیالخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق و سوریه و يمن نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ
صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
1- مجموعه ورام، ج1، ص24
2- تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص117
3- امالی صدوق، ص6
4- اگر باشد محبّت تو صادقانه، البتّه اطاعت میکنی او را، همانا محبّ، مطيع کسی است که دوستش میدارد (امالی صدوق، ص489).
5- بحارالانوار، ج 65، ص 149
6- میزان الحكمه, ج ۲، ص ۱۶۴۲
7- نیکی کردن به والدین (مبارکه اِسراء/23).
*مبارکه بقره/83، مبارکه نساء/36، مبارکه انعام/151، مبارکه اِسراء/23
8- امالی صدوق، ص625
9- بحارالانوار، ج47، ص350
10- سعدی(عَلَيهِالرَّحمَة)
11- و راستی در گفتار (بیان نورانی امام محمد باقر(عَلَيهِالسَّلام)؛ اصول کافی، ج2، ص74).
12- بحارالانوار، ج69، ص263
13- نهجالفصاحه، حدیث1294
14- بحارالانوار، ج65، ص190
15- نشاط اصفهانی
16- التهذیب، شیخ طوسی، ج 3، ص 143
17- مفاتیحالجنان، در اعمال روز عيد غدير
18- مفاتیح الجنان، در اعمال روز عيد غدير
19- مفاتیح الجنان، در اعمال روز عيد غدير
20- حقّ است بر زیارتشونده تحفه دادن به زيارتکننده (ارشادالقلوب، ص310).
21- مصباح المتهجّد، ص752
22- اينکه پاک کنيد خانة مرا برای طوافکنندگان و عکوفکنندگان و رکوعکنندگان و سجدهکنندگان (مبارکه بقره/125).
1- مفاتيحالجنان، در اعمال روز غدير