اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيمِ * بِسْمِ اللهِِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ
اُولئِكَ الَّذينَ يَعْلَمُ اللهُ ما فی قُلُوبِهِمْ فَاَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ عِظْهُمْ وَ قُلْ لَهُمْ فی اَنْفُسِهِمْ قَوْلاً بَليغاً﴿63﴾
ترجمه: آن گروه (منافقین) كسانی هستند كه میداند خداوند آنچه را که در قلبهايشان است، پس اِعراض کن از ايشان و نصيحت کن ايشان را و بگو برای ايشان در نفسهايشان (جانهايشان) گفتاری بليغ و رسا﴿63﴾
ولادت بـاسعـادت دوّمین امـام و چهـارمین معصوم، حضرت امـام حسن مجتبی(عَلَيهِ السَّلام)، بـه پیشگـاه مقدّس و منوّر حضرت ولیّعصر(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) و تمام پیروان واقعی و منتظران حقیقی علی الخصوص خواهران محترم تبریک و تهنیت عرض میشود. «خداوند به مقرّبین درگاهش توفیق تأسّی حقیقی از آن حضرت به همه ما عنایت بفرماید و از شفاعت کبرایشان در دنیـا و عقبی بهرهمند بفرماید».
*تفسير: صبر و استقامت در برابر سختیهای رسالت و نرمش در گفتار و رفتار، از اوصاف حضرات انبیاء و اوصیاء(عَلَيهِمُ السَّلام):
از مهمترین ویژگیهای حضرات انبیاء(عَلَيهِمُ السَّلام)، صبر، تحمّل، استقامت و مقاومت و پایداری در برابر سختیهای رسالت است. حضرات انبیاء(عَلَيهِمُ السَّلام)، مظهر اوصاف الهی از جمله صفت صبر و حلم پروردگار میباشند، ولذا با توجه به مسئولیتهای شدیدی که در امر تبلیغ امتهایشان داشتند، نه تنها خودشان از سرمایة صبر، بهرة کافی و وافی داشتند، بلکه خداوند هم پیوسته آنان را به نرمی و صبر و استقامت در برابر دشمنان دعوت میفرماید. صبر و تحمل در برابر دشمنانی همانند کافران و مشرکین و منافقین، شیوة انبیاست. وقتی خداوند متعال حضرت موسی(عَلَيهِ السَّلام) و جناب هارون را برای دعوت فرعون و فرعونیان فرستاد، فرمود: «اِذْهَبا اِلى فِرْعَوْنَ اِنَّهُ طَغى﴿43﴾ فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَيِّنا...﴿44﴾»[1]. یعنی حتّی با دشمن سرسختی مانند فرعون هم گفتاری نرم بگوئید و مبادا با او، با درشتی و تندی سخن بگویید، همانطور که در مورد حضرت پیامبر اسلام(صَلَّياللهُعَلَيْهِوَالِه) فرمود: «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظّاً غَليظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ»[2]. با وجود اینکه حضرات انبیاء(عَلَيهِمُ السَّلام)، همه اسطورة مقاومت بودند، لکن نه تنها خداوند متعال ایشان را دعوت به صبر میفرماید، بلکه حتی حضرت پیامبر اسلام(صَلَّياللهُعَلَيْهِوَالِه) را که اشرف انبیاء و مظهر اتمّ و اکمل اوصاف جمال و کمال الهی میباشند و صاحب خُلق عظیم و مایة رحمت برای جهانیان هستند «رَحْمَةً لِلْعالَمينَ»[3]، دعوت به صبر و گفتار نرم میفرماید «فَاصْبِرْ كَما صَبَرَ اُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُل»[4]، «فَقُلْ لَهُمْ قَوْلاً مَيْسُوراً»[5]، در مواردی هم میفرماید: «وَ اذْكُرْ عِبادَنا اِبْراهيمَ وَ اِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ اُولِی الْاَيْدی وَ الْاَبْصارِ»[6]، «وَ اذْكُرْ فِی الْكِتابِ اِبْراهيم»[7]، «وَ اذْكُرْ فِی الْكِتابِ اِسْماعيل»[8]، «وَ اذْكُرْ فِی الْكِتابِ اِدْريسَ»[9]، «اِصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ اذْكُرْ عَبْدَنا داوُدَ»[10]، پيامبرم، یاد کن پیامبران قبلی را که چگونه در برابر کارشکنیها و عداوتها و اشکالتراشیهای دشمنان صبر کردند و درواقع پیام جاویدان میدهد.
آیة شریفة مورد بحث قابل توجّه معلّمان و مربّیان محترم است که ورثة حضرات انبیاء عظام(عَلَيهِمُ السَّلام) میباشند «اِنَّ الْعُلَماءَ وَرَثَةُ الْاَنْبِياء»[11] به این حقیقت واقف باشند که در امر خطیر تبلیغ، مهمترین سرمایه، و بزرگترین ابزار، صبر و حوصله و نرمخویی و استقامت و پایداری و مقاومت است.
حضرات انبیاء عظام(عَلَيهِمُ السَّلام) تمام سختیهای امتها و قومشان را بر خود هموار ساختند و لحظهای از هدایت مردم دست نکشیدند و آنها را رها نکردند. حال، آیا آنان در برابر دسیسهها و توطئههای دشمنان هم باید صبر کنند؟ پاسخ این است که تا زمانی که دشمنان دست به جنگ نبرند و آتشافروزی نکنند، حضرات انبیاء عظام(عَلَيهِمُ السَّلام)، مأمور به ظاهر هستند و همین که کسی ظاهراً خود را وارد صفوف مسلمانان کرد، باید با آنان مداهنه کنند و آتشافروزی نکنند «مُداهَنَةُ الْاَعْداء»[12]. خداوند متعال ورثة انبیاء(عَلَيهِمُ السَّلام) را توجّه میدهد که زمانی حقیقتاً ورثه و پیرو حقیقی هستند که از شیوه و روش حضرات انبیاء(عَلَيهِمُ السَّلام) و نوع برخورد آنان با امتها تأسّی کنند و با مردم در امر تبلیغ، نرمش و صبر داشته باشند.
*مطالب تفسيري از تفسير تسنيم مباركة نساء استاد جوادي آملي و از تفاسير الميزان، مجمع البيان، تفسير نمونه و تفسير نور اقتباس گرديده است.
1- بروید به سوی فرعون، همانا او طغيان کرده است﴿43﴾ پس بگوييد برای او گفتاری نرم...﴿44﴾ (مبارکه طه/43و44).
2- پس به سبب رحمتی از جانب پروردگار نرم شدی برای ايشان و اگر بودی بدخو و سختدل، البتّه پراکنده میشدند از اطرافت (مبارکه آلعمران/159).
3- ماية رحمت برای جهانيان (مبارکه انبياء(عَلَيهِمُ السَّلام)/107).
4- پس صبر کن همچنانکه صبر کردند پيامبران اولواالعزم (مبارکه احقاف/35).
5- پس بگو برای ايشان گفتاری نرم (مبارکه اِسراء/28).
6- و ياد کن بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب را که بودند صاحبان قدرت و معرفت و بينش (مبارکه ص/45).
7- و ياد کن در کتاب، ابراهيم را (مبارکه مريم(سَلامُاللهِعَلَيها)/41).
8- و ياد کن در کتاب، اسماعيل را (مبارکه مريم(سَلامُاللهِعَلَيها)/54).
9- و ياد کن در کتاب، ادريس را (مبارکه مريم(سَلامُاللهِعَلَيها)/56).
10- صبر کن بر آنچه میگويند و ياد کن بندة ما داود را (مبارکه ص/17).
11- همانا عالمان جانشينان انبياء(عَلَيهِمُ السَّلام) هستند (بيان نورانی امام صادق (عَلَيهِ السَّلام)؛ الکافی، ج1، ص32).
12- مدارا نمودن با دشمنان (بيان نورانی امام علی(عَلَيهِ السَّلام)؛ بحارالانوار، ج72، ص393).