آثار پربار موعظه و پند و اندرز و شرایط آنان:
خداوند متعال در ادامة آیة شریفة مورد بحث به رسول گرامی خود میفرماید که دشمنان را موعظه کن «وَ عِظهُم» و این، دومین مرتبه است که خداوند متعال در سورة مبارکة نساء توصیه به پند و اندرز میفرماید. در مورد اول فرمود: «اِنَّ اللهَ نِعِمّا يَعِظُكُمْ بِه»[1] خداوند شما را نیکو موعظه میکند، یعنی اولین واعظ و پنددهنده، خدای سبحان است و حضرت پیامبر اسلام(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) که مظهر اوصاف جمال و کمال الهی هستند، پند و اندرز را در تربیت امّتهایشان مهمترین سرمایه میدانند و به تبعیّت از ایشان امّتشان هم باید این چنین باشند.
حال وقتی خداوند متعال بندگانش را دعوت به موعظه فرموده، معلوم میشود که انسان فطرتـاً نیـاز بـه موعظه دارد، یعنی موعظهپذیری را خدای سبحان در وجود انسان قرار داده است و یکی از مهمترین راههای تربیت، شنیدن موعظه از بزرگان است، همانطور که حضرت امامعلی(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «اَحْیِ قَلْبَكَ بِالْمَوْعِظَة»[2]. بزرگان همیشه خود را در معرض مواعظ الهی و علما قرار میدهند. حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) به يکی از اصحابشان فرمودند: «عِظْنی»، مرا موعظه کن، آن صحابه جواب داد: يا اميرالمؤمنين من شما را موعظه کنم؟ فرمودند: «آری، آن تأثيری که در شنيدن وجود دارد، در گفتن نيست»[3]، ولذا خداوند متعال، ما را نیازمند موعظه قرار داده و موعظه از نیـازهای اصیل انسـان است و به این سبب نهجالفصاحه یـا نهجالبـلاغـه کـه اَخُالقـرآن هستند، سراسر پنـد و انـدرز میباشند و پیام جاویدان «وَ عِظهُم» این است که هم خودمان را در معرض مواعظ حضرات انبیاء و اوصیاء(عَلَيهِمُ السَّلام) و اساتید و عُلمای عظام قرار دهیم و هم دیگران را از پند و اندرز خالصانه محروم نکنيم.
علّت اينکه برخی جوانان حالت پندگریزی و پندستیزی دارند، این است که این امر درست تبیین نشده و ابلاغ نگردیده است و نصیحتدهنده، یا خودش عامل نیست و یا نصیحت توأم با مهر و محبت نمیباشد. یکی از شرایط امر به معروف و نهی از منکر، محبت، تواضع، نرمش و ملایمت است. آیات قرآن کریم الی یوم القیامه پند میدهند و امروز هم به ما پیام دارند که موعظه را بپذیر و موعظه کن.
مطلبی که توجه به آنان حائز اهمیّت میباشد، این است که خطر منافقین که خداوند متعال این همه هشدار داده، الی یوم القیامه ادامه دارد. یعنی نه تنها در زمان نزول قرآن، این خطر وجود داشته، بلکه الی یوم القیامه ادامه دارد و امروز هم خطر تکفیریها، داعشیها و وهابیها که از دشمنان خطرناک اسلام هستند و در لباس اسلام، ظلم و جنایت میکنند، وجود دارد و با وجود اینهمه فجایع از طرف داعشیها که به صورت سربریدنها و انواع جرم و جنایتها انجام میگیرد، رئیس جمهور آمریکا، آنها را به نام گروه اسلامی معرفی میکند و به این علت خداوند متعال اینهمه در مورد منافقین هشدار فرموده است.
1- همانا خداوند نيکو موعظه میکند شما را با آن (مبارکه نساء/58).
2- زنده کن قلبت را با موعظه (نهج البلاغه، فرازی از نامه31).
3- به نقل از رادیو معارف