با توجه به این که رسیدن به فضل خاصّ الهی و تمام مواهب و مقامات عالیة باطنی و معنوی، محصول تقواست، لذا خداوند متعال میفرماید: «فَاتَّقُوا اللّهَ مَا اسْتَطَعْتُم»[1] هر چقدر توانستید، تقوای الهی پیشه کنید. آری تمام سرمایههای معنوی محصول تقواست و سرمنشأ تمام فضایل اخلاقی تقوا میباشد «اَلتُّقىٰ رَئيسُ الْاَخْلاق»[2]. نعمت محبت، اخلاص، معرفت، یقین و ... را به تقوا میدهند ولذا شایسته است کـه انسان تا میتواند تقوا فراهم آورد. به فرمودة قرآن کریم تقوا بهترین توشه است «فَاِنَّ خَيْرَ الزّادِ التَّقْوٰى»[3] و با آن، سرای جاوید ساخته میگردد. انسان با تقوا میتواند سرمایه ای برای خود فراهم نمايد که او را در سفر آخرت کفایت کند و ابنالسّبیل نگردد. «ابن السّبیل» کسی است که توشه اش بین راه تمام شود و در راه بماند. حال، وقتی توشة سفر آخرت تقوا است، باید انسان آن تقوایی را فراهم آورد که تا رسیدن به مقصد او را کفایت کند و در بین راه نماند. امّا در این که توشة تقوا چگونه فراهم میگردد، به مکتب حضرت رسول اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)، رجوع میکنیم که فرمودند: «اِعْمَلْ بِفَرائِضِ اللّهِ تَكُنْ اَتْقَى النَّاس»[4] عمل کن به واجبات الهی تا باتقواترین مردم شوی. حضرت رسول اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درواقع با بیان نورانی مذکور، این حقیقت را به مردم میرسانند که دین خداوند دین آسان است و خداوند خارج از وُسع انسان تکلیف نفرموده است «لا يُكَلِّفُ اللّهُ نَفْساً اِلاّ وُسْعَها»[5] و در صورتی که گناه و خلاف و معصیت نکند و راه تباهی نرود و از اوامر الهی و تکالیف حقّه اطاعت کند، میتواند باتقواترین مردم باشد. گرچه مستحبّات همه نور هستند و زینت انسان میباشند، لکن زمانی دارای ارزش هستند که در کنار واجبات باشند و مستحبّات هرگز نمیتوانند جایگزین واجبات شوند و در صورتی که جایگزین واجبات شوند و یا به دليل انجام مستحبّات، واجبات کمرنگ گردند، نه تنها ارزشی ندارند بلکه وزر و وبال محسوب میشوند. استفاده شده است که اگر انسان دو ماه متوالی با سختترين شرايط به زيارت حضرات چهارده معصوم(عَلَيهِم السَّلام) برود و بداند که در اين سفر يک نماز صبح از او فوت خواهد شد، اين سفر زيارتی برای او جايز نخواهد بود و حرام محسوب خواهد شـد، همـانطور کـه حضرت امـام علی(عَلَيهِ السَّلام) میفرمايند: «لا يَخْرُجُ الرَّجُلُ في سَفَرٍ يَخافُ فيهِ عَلىٰ دينِهِ وَ صَلاتِه»[6].
پس واجبات را جدّی بگيريم «خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ»[7]، نمازهای فريضه را جدّی بگيريم، خصوصاً نماز صبح را جدّی بگيريم چراکه يک نماز صبحِ قضا شده، آنچنان بُعد مسافتی با معبود ايجاد میکند که جز با توبه و انابه نمیتوان آن را جبران نمود. مستحّباتِ بسياری، جايگزينِ يک نماز صبح نمیشود. همچنين است فريضة واجب حجاب که دين مبين اسلام در مسئلة حجاب و حفظ حريم زن و مرد توصيه های بسياری فرموده است. حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) فرمودند: «ای علی، در شب معراج که به آسمان رفتم، زنان امّت خود را در عذاب شديد ديدم، بطوری که آنها را نشناختم، از همين رو برای آنچه از شدّت عذاب آنها ديدم گريان هستم، سپس فرمودند: زنی را ديدم که او را از موهايش آويزان کرده بودند... سپس حضرت فاطمه(سَلامُ اللهِ عَلَيها) خطاب به پدر بزرگوارشان عرض کردند: به من بگوييد که اين زنان عمل و روششان چه بود که خداوند چنين عذابی را برای آنها مقرّر فرموده است؟ رسول خدا(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) فرمودند: برای اين که موهايش را از مردان نامحرم نمی پوشاند»[8].
1- مبارکه تغابن/16
2- تقوا، رئيس فضايل اخلاقی است (بحارالانوار، ج67، ص284).
3- پس همانا تقوا بهترین توشه است (مبارکه بقره/197).
4- امالی صدوق، ص201
5- خداوند هیچ کس را جز به اندازة وسعش مکلّف نمیکند (مبارکه بقره/286).
6- نبايد خارج شود مرد (انسان) در سفری که میترسد در آن بر دينش و نمازش (بحارالانوار، ج10، ص108).
7- بگيريد آنچه را که داديم به شما با قدرت (مبارکه بقره/63).
8- بحارالانوار، ج103، ص246