خداوند متعال در آية شريفة مورد بحث بعد از حق خود، بلافاصله به بيان حقوق ديگر میپردازد که همة آنها مصاديقی از اعمال صالحات هستند و با آنها توحيد و بندگی انسان امضاء و تأييد میگردد. از بالاترين اعمال صالحات که در آية شريفة مورد بحث بلافاصله بعد از حق خداوند مطرح میشود، حق والدين و رسيدگی به آنان است. سوّمين حق، مربوط به حق خويشاوندان و اقربا و چهارمين حق، حق ايتام است. رسيدگی به ايتام آنچنان دارای اهميّت است که حضرت مولای متّقيان امام علی(عَلَيهِ السَّلام) در آخرين لحظات عمر شريف خود، وصيّت فرمودند: «اَللّهَ اَللّهَ فِي الْاَيْتام»[1]. وجود مقدّس حضرت پيامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)، با وجود آن همه اشتغالات و مسئوليّتها، سرپرستی تعدادی از يتيمان را عهدهدار شده بودند و شخصاً آنان را تر و خشک میکردند و سر و صورتشـان را میشستند و نوازش و محبّت مینمودند. روزی يکی از يتيمانِ تحتِ تکفّل ايشان از دنيا رفت، حضرت به شدّت ناراحت بودند و گريه میکردند. اصحاب عرض کردند: يا رسول الله(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)، چه بسيار يتيم، امّا آن بزرگوار فرمودند: «آن كودك بداخلاق بود و من با اخلاق بد او به سر ميبردم و با اخلاق نيكو با او مدارا مي نمودم و از اين راه ثواب زيادي ميبردم و اين ثواب از ديگري بدست نمي‌آيد»[2]. در اينجا معلوم میشود اجر و فضيلت رسيدگی و صبر در برابر همسر ناسازگار، پدر و مادر ناسازگار يا فرزند ناسازگار نيز قابل مقايسه با همسر و پدر و مادر و فرزند سازگار و به راه نيست و خداوند متعال در برابر چنين صبر و تحمّلی، اجر جزيل عنايت میفرمايد.
1- خدا را خدا را در مورد يتيمان (سفارش میکنم) (نهج البلاغه مرحوم دشتی، نامة47).
2- تفسير منهج الصاقين، ص279