در این روز مقدّس، درس را تيمّناً و تبرّکاً با یک بیان نورانی از حضرت امام حسن عسکری(عَلَيهِ السَّلام) آغاز می کنیم که می فرمایند: «عَلاماتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلاةُ اِحْدى وَ الْخَمْسينَ وَ زِيارَةُ الْاَرْبَعينَ وَ التَّخَتُّمُ بِالْيَمينِ وَ تَعْفيرُ الْجَبينِ وَ الْجَهْرُ بِ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم»[1]
نشانه های مؤمن و شیعه، پنج تاست: 1-اقامة پنجاه و يک رکعت نماز 2-زیارت اربعین 3-انگشتر به دست راست نمودن 4-پيشانی بر خاک گذاشتن 5- بلند گفتن «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم».
پنجاه و يک رکعت نماز عبارت است از: هفده رکعت نمازهای واجب یومیّه و سی و چهار رکعت نمازهای نافله که حضرت امام محمّد باقر(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «اِنَّما جُعِلَتِ النّافِلَةُ لِيَتِمَّ بِها ما يَفْسُدُ مِنَ الْفَريضَة»[2] نقص ها و ضعف های نمازهای واجب را با نمازهای نافله جبران کنيد. اگر اقامة تمام نوافل هم ممکن نشد، دو رکعت نافلة صبح و دو رکعت نافلة عشاء فراموش نشود و از نافله های دیگر هم هر چقدر ميسور باشد، اقامه گردد.
پس نمازهای نافله، جبران کنندة نقص ها و ضعف های نمازهای واجب می باشد، به ویژه اقامة نماز شب که از نافله های بسیار مهم است و اگر همیشه هم مقدور نباشد، شایسته است که در شب های بلند زمستان اقامه شود. حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) فرمودند: «اَلشِّتاءُ رَبيعُ الْمُؤْمِنِ»[3] زمستان بهار مؤمن است. روزهای کوتاه آن را روزه می گیرد و شب های طولانی آن را نماز می خواند و تهجّد و شب زنده داری می کند. استاد جوادی آملی می فرمایند: «مراد از نماز پنجاه و یک رکعت، همان هفده رکعت نماز واجب روزانه به اضافة نمازهای نافله است که جبران کنندة نقص و ضعف نمازهای واجب می باشد؛ به ويژه اقامة نماز شب در سحر که بسيار مفيد است. نماز پنجاه و يک رکعت به شکلِ مذکور، از مختصّات شیعيان و ارمغان معراج حضرت رسول خدا(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) می باشد. شاید سِرِّ ستودن نماز به وصف معراج مؤمن*، این باشد که دستورش از معراج آمده است و نيز انسان را به معراج می بَرَد. موارد دیگری نيز که در روايت ياد شده، همگی از مختصّات شیعیان است؛ زيرا فقط شیعه است که سجده بر خاک دارد و نيز غير شیعه است که يا «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم» را نمی گویند یا آرام تلفّظ می کنند*. همچنين شیعه است که انگشتر به دست راست کردن و نيز زیارت اربعین حسينی را مستحب می داند»[4].
در زیارت اربعین که از امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) مأثور است، می خوانیم: «بَذَلَ مُهْجَتَهُ فیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبادَکَ مِنَ الْجَهالَةِ وَ حِیْرَةِ الضَّلالَة»[5] پروردگارا! حسین بن علی(عَلَيهِ السَّلام) خون قلبش را بذل کرد تا بندگانت را از جهالت و حیرت ضلالت برهاند. یعنی جهل زدایی و دوری از ضلالت در پرتو تمسّک به اهل بیت عصمت و طهارت(عَلَيهمِ السَّلام) میسور است. حضرت رسول اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) فرمودند: «... ما اِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِما لَنْ تَضِلُّوا بَعْدی»[6] مادام که به قرآن و اهل بیت(عَلَيهمِ السَّلام) تمسّک جوئید، هرگز گمراه نمی شوید. رهایی از ظلمت جهالت و ضلالت و رسیدن به نور هدایت، جز در پرتو تمسّک به اهل بیت(عَلَيهمِ السَّلام) و قرآن کريم، امکان پذیر نیست.
[1]- روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، ج1، ص195
[2]- در حقيقت قرار داده شد نافله، تا تمام کند به وسيلة آن، آنچه که نابود شده است از واجب (علل الشرائع، ج2، ص329).
[3]- نهج الفصاحه، حدیث1817
*اَلصَّلاةُ مِعْراجُ الْمُؤمِن: نمـاز معراج مـؤمن است (بيـان نـورانی حضـرت پيـامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه)؛ اصول کافی، ترجمة کمره ای، ج3، ص796).
*مطلب قابل توجّه اينکه: حتی در نمازهای ظهر و عصر هم که باید آرام خوانده شوند، تلفّظ «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم» با صدای بلند مستحب است.
[4]- کتاب «شکوفايی عقل در پرتو نهضت حسينی»، تأليف استاد جوادی آملی، صفحات228-227
[5]- مفاتيح الجنان، فرازی از زيارت اربعين
[6]- ارشاد القلوب، ج1، ص131