به مناسبت بازگشایی مدارس و دانشگاه ها، مطلبی که شايسته است عزیزان جوان و نوجوان به آن توجّه نمايند، اين است که: آنچه که به علم ارزش و بها میدهد، نیّت قلبی و انگیزه و هدف است. اینکه چرا و به چه علّتی شما درس میخوانید به علم شما بها میدهد. آیا برای کسب مقام، مدرک و مال و ... تحصیل مینمائید؟ یا برای خدمت به دین و در راه حق و بخاطر رضای خداوند تحصیل میکنید؟ اگر برای رضایت حق سبحان درس بخوانيد، عبادت محسوب میشود و علم شما ارزش الهی می يابد. علم و سایر امتیازات ظاهری هدف نیست، بلکه عبودیّت و بندگی و تهذیب و تزکیه و قرب الهی هدف است و علم وسیله ای برای رسیدن به هدف می بـاشد و داشتن چنین نیّتی است کـه بـه علم ارزش و بهـا میبخشد «اَلنِّیَّةُ لِلْعَمَلِ کَالرُّوحِ لِلْجَسَدِ»[1]، نیّتِ محصِّل و دانشجو است که ساعات وقوف او در مقطع تحصیلی مدرسه و دانشگاه را عبادت میکند. آری، اگر حقیقتاً جوان با این نیّت مقدّس وارد مقطع تحصیلی شود که برای بندگان خداوند نافع باشد، حتی اگر فیزیک و شیمی بخواند، عبادت است. اما اگر کسی الهیّات بخواند ولی انگیزة غیرالهی داشته باشد و برای کسب قدرت و مقام و پست و مدرک باشد، این علم او نه تنها عبادت محسوب نمیشود، بلکه وزر و وبال است. اگر حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) فرمودهاند: «اَلْعِلْمُ نُورٌ يَقْذِفُهُ اللهُ فی قَلْبِ مَنْ يَشاءُ»[2]، زمانی است که نیّت انسان الهی باشد. این نیّت است که علم را نور و یا حجاب میکند «اَلْعِلْمُ هُوَ الْحِجابُ الْاَکْبَرُ»[3]. کسب علم با نیّت الهی، مقدّس و نور است و جوان را نـورانی میکند، لکن بـا نیّت غیرمقدّس بر او ظلمت میافزاید.
استاد جوادی آملی میفرمایند: «ما علوم غیراسلامی نداریم»، بدین معنا که اگر فیزیک و شیمی و زمین شناسی و... که علوم ظاهری هستند، به این نیّت خوانده شود که همة ملک و ملکوت مخلوق پروردگار است و با خواندن این علوم، بیشتر پی به قدرت خالق میبریم، عبادت محسوب میشود. نیّت الهی علم را الهی میکند و انسان را به سعادت میرساند.
پس دانش آموزان و دانشجويان عزیز: در آغاز سال تحصيلی، با نيّت مقدّس وارد محيط درس شويد و از همان مقطع ابتدایی تا دانشگاه، فقط برای خداوند درس بخوانید؛ به راستی خسارت است که عمر گرانمایه را برای غیرخدا، صرف نمایید. حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) میفرمایند: «شب و روز در تو کار می کنند، پس تو در آنها کار کن و از تو میگيرند، پس از آنها بگير»[4]. اگر چندین سال دوران تحصیل با نیّت غیرالهی صرف شود، تماماً ظلمت خواهد شد، درحالی که میتوانید با نیّت مقدّسه، تمام این دوران را در ردیف عبادات مقبوله قرار دهید. آری، عزیزان! در ابتدای سال تحصیلی با نیّت الهی و با توکّل به خداوند و توسّل به حضرات معصومین(عَلَيهم السَّلام) وارد عبادتگاه تحصیل گردید و در طول تحصیل، فکر و ذکرتان، خدمت به بندگان خداوند باشد. زکاتِ این همه تعالیم حقّه، ابلاغ و رسانیدن آنها است. اگر حقایق را نرسانیم، در زمرة بخیلان محسوب میشویم. دیگران از تعالیم الهی بی بهره اند و فرهنگ اکثر مردم غیرالهی است، لکن شما در فضای مقدّس چشم گشوده اید و در دامان مادران عفیفه تربیت یافته اید، امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند:«طُوبى لِمَنْ كانَتْ اُمُّهُ عَفيفَةً»[5]. جوانان عزیز، قدر این نعمت عُظمی و این توفیقات عظیمه را بدانید. اگر مادر شما عفیفه نبود، اکنون جایگاه شما چنین نبود. حقیقتاً که در شأن شما جوان قرآنی نیست که وقتی یکی از همسن و سالان و هم کلاسیهای شما، از مراسم جشن و سرور و تفریحات و مسافرتهای تابستانی خود تعریف کرد، شما احساس حقارت کنید. نعمتی را که شما در دست دارید، هیچ کس ندارد. شما با داشتن چنین خدای رحیم و حضرات معصومین(عَلَيهم السَّلام)، دیگر چه کم دارید؟ «آنچه خود داشت ز بیگانه تمنّا میکرد»[6].
خداوند متعال در قرآن کریم خطاب به همسران حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) میفرماید: «يا نِساءَ النَّبِیِّ لَسْتُنَّ كَاَحَدٍ مِنَ النِّساءِ»[7] ای زنان پیامبر، شما همانند سایر زنان نیستید و حال، شما ای جوانان عزیز و نوردیدگان قرآنی همانند سایر جوانان نیستید و شایستة شما نیست که آلودة زرق و برق دنیا شوید. انسانهای ضعیف را محیط تغییر میدهد ولی انسانهای قوی در محیط تأثیر میگذارند. اگر کسانی با تجمّلات و تشریفات و لباس و پوشش سعی دارند شما را شکست دهند، شما تلاش کنید با اتّخاذ روش الهی و با پوشش و لباس اسلامی و اخلاق پسندیده، آنها را روحاً شکست دهید. به فرمودة خداوند متعال در قرآن کريم، قدرت یک مؤمن برابر با بیست غیرمؤمن است «اِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَ اِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ يَغْلِبُوا اَلْفاً مِنَ الَّذينَ كَفَرُوا بِاَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُون»[8]. امید است انشاءالله تعالی و به فضل حق، بتوانید در دوران تحصیل، جویندگان حقیقت را دریابید و جمع کثیری از گم گشتگان و به ضلالت افتادگان را هدایت کنید تا در پایان سال، وقتی به پشت سر خود نگاه میکنید، ببینید که چه بیمارانی را شفا داده و چه درماندگان و درراه ماندگانی را به مقصد رسانیده اید و برای تحقق این امر، لازم است به دو مطلب توجه کامل مبذول دارید: اول اینکه خودتان درسخوان باشید و دوم اینکه مهربان و خوشاخلاق باشید. در چنين شرايطی همه دور شما جمع میشوند و شما میتوانید با تور معنوی خود، صيد کنید و از این طریق خدمات شایانی به جامعة اسلام انجام دهید.
مطلبی که در پایان، تذکر آن بسیار ضروری است، این است که مادران محترم، در تهیه لوازم التّحریر برای فرزندان توجه کامل داشته باشند و لوازمی را تهیّه کنند که نه تنها با فرهنگ تشیّع و اهل بیت عصمت و طهارت(عَلَيهم السَّلام) مغایرت نداشته باشد، بلکه در شأن آنان و در مسیر تبلیغ دین و قرآن باشد.
«بـارالها! بـه روان مقدّس حضـرت محمّـد و آل محمد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درود فـرست و در امر ظهـور و فرج مـولا و مقتـدایمـان حضـرت ولیّ عصر(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) تعجیل بفرما. خداوندا! توفیق دل کندن از مال فانی و رهايی از بخل و شُحّ نفس و انفاق و احسانِ تمام نعمتهايی که ارزانی فرموده ای، در راه محبوب باقی به همة ما مرحمت بفرما. پروردگارا! توفیق پاکسازی نفس و تهذيب و تزکيه و همراهی با حجّاج حقيقی و حجّ دل به همة ما کرامت بفرما. بارالها! حجّاج محترم را به حجّی مقبول و سعيی مشکور موفّق بفرما. خدايا! توفيق اخلاص عمل و نيّت و انگيزة الهی در همة امور و شئون زندگی، از جمله تحصيل علم و دانش به همة ما علی الخصوص جوانان و نوجوانان عزيز عنايت بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرما. به مسلمانان ستمدیده علی الخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق و سوریه نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
1- نيّت برای عمل مانند روح برای جسم است.
2- علم نوری است که خداوند در قلب هر کسی که بخواهد می تاباند (مصباح الشریعه، ص344).
3- علم، آن حجابی بزرگتر است (بيان نورانی امام علی(عَلَيهِ السَّلام)؛ تحف العقول، ترجمه جنّتی، ص2).
4- غررالحکم، ص151
5- خوشا به حال کسی که باشد مادرش پاکدامن (علل الشرایع، ج2، ص564).
6- حافظ(رَحمَةُاللهِ عَلَیهِ)
7- مبارکه احزاب/32
8- اگر باشد از شما بيست نفر صابر، غلبه میکند بر دويست نفر و اگر باشد از شما صد نفر، غلبه میکند بر هزار نفر از کسانی که کافر شدند به سبب اينکه ايشان قومی هستند که درک نمیکنند (مبارکه انفال/65).