در هفتة ولادت حضرت امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) قرار داريم، بار ديگر ولادت باسعادت آن حضرت را تبريک عرض نموده و تيمّناً و تبرّکاً بيانی نورانی از آن بزرگوار استفاده میشود. آن حضرت میفرمايند: «وَ اعْلَمْ اَنَّهُ لا وَرَعَ اَنْفَعُ مِنْ تَجَنُّبِ مَحارِمِ اللهِ وَ الْكَفِّ عَنْ اَذَى الْمُؤْمِنِ»[1] بدان، همانا هيچ خويشتن داری بالاتر و نافعتر از اجتناب از گناهان و خودداری از اذيّت مؤمن نيست. ملاحظه میشود گرچه اذيّت مؤمن از جملة گناهان است، لکن به علّت اهميّت مسأله به صورت جداگانه مطرح شده است. مؤمن کسی است که آزار او به هيچ کس خصوصاً به خانواده نرسد. حضرت رسول اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) فرمودند: «وَ كُفَّ عَنْ مَحارِمِ اللهِ تَكُنْ اَوْرَعَ النّاس»[2] از حرام های الهی چشم بپوش تا از باتقواترين مردم باشی. آری اگر انسان از حرام چشم پوشيد، نه تنها اهل ورع بلکه باورعترين مردم خواهد شد. حال چه کنيم که قدرت خودداری از معصيت و مصونيّت از گناه داشته باشيم؟ در پاسخ به بيان نورانی حضرت امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) رجوع میکنيم که میفرمايند: «اَلصَّغائِرُ مِنَ الذُّنُوبِ طُرُقٌ اِلَى الْكَبائِرِ وَ مَنْ لَمْ يَخَفِ اللهَ فِی الْقَليلِ لَمْ يَخَفْهُ فِی الْكَثير»[3] گناهان کوچک راه هايی به سوی گناهان بزرگ هستند و کسی که در مورد خداوند از گناهان کوچک نترسد، در مورد گناهان بزرگ نيز نخواهد ترسيد. امام حسن عسکری(عَلَيهِ السَّلام) نيز میفرمايند: «مِنَ الذُّنُوبِ الَّتی لا تُغْفَرُ قَوْلُ الرَّجُلِ لَيْتَنی لا اُؤاخَذُ اِلّا بِهذا»[4] از گناهان کوچکی که بخشوده نمیشود، گفتة آن کسی است که بگويد: ای کاش مواخذه نمیشدم مگر با اين. اگر انسان بخواهد از دام گناه بزرگ رهايی يابد، بايد از گناه کوچک اجتناب کند. يکی از اقسام گناهان کبيره تکرار گناهان صغيره است، چراکه سبک شماری گناه در حقيقت سبک شماری حق خداوند است. سبک شماری گناه موجب تکرار گناه میگردد و تکرار گناه باعث کبيره شدن آن میشود.
در ماه ذيقعدةالحرام عدّهای به زيارت بيت الله الحرام مشرّف میشوند و عدّه ای هم به زيارت حضرت ثامن الحجج، علی بن موسی الرضا(عَلَيهِ السَّلام) تشرّف می يـابند. مطلبی که در بـاب زيارت، توجّه به آن حائز اهميّت میباشد، اين است که اگر حقيقتاً انسان بداند که به کجا مشرّف میشود و زيارت آن بزرگواران چه عظمتی دارد، ديگر به اين علّت که دعايش مستجاب نشد و کمردرد و پادرد او درمـان نگشت، از امام خود قهر نمی کند و چنين تصوّری برايش ايجاد نمی شود که زيارت او قبول نشده است. انسان با زيارت ائمّة معصومين(عَلَيهِم السَّلام) چنان توفيق عظيمی شامل حالش میگردد که حضرت پيامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) در اين مورد به حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) فرمودهاند: «يا اباالحسن! بدرستى كه حق سبحانه و تعالى، قبر تو را و قبرهاى فرزندان تو را بقعه ها گردانيده است از بقعه هاى بهشت و عرصه ها از عرصه هاى جنّت و بدرستى كه حق تعالى دلهاى برگزيدگان خلق و بندگان خاصّ خود را مشتاق و محبّ شما گردانيده است كه مشقّتها و آزارها خواهند كشيد در راه محبّت شما و ايشان عمارت كنندگان قبور شمايند و بسيار به زيارت قبور شما خواهند آمد از جهت رضاى خدا و محبّت رسول او؛ يا على! ايشان مخصوصانند به شفاعت من و ايشان در حوض كوثر بر من وارد خواهند شد و در بهشت، ايشان به زيارت من خواهند آمد؛ يا على! هر كه معمور و آبادان دارد قبور شما را و تعاهد آن كند به پاكيزگى و بوى خوش و تعظيم و تكريم، چنـان باشد كه يـارى كرده باشد حضرت سليمان(عَلَيهِ السَّلام) را بر بناى بيت المقدس، و هر كه زيارت كند قبور شما را چنان است كه بعد از حج اسلام، هفتاد حج كرده باشد و چون از زيارت برگردد، از گناهان پاك شده باشد مانند روزى كه از مادر متولّد شده بود؛ پس خوشحال باش و بشارت ده محبّان و دوستان خود را به نعمتهاى بسيار و به چيزهايی كه چشم ايشان را روشن كند كه نه چشمها ديده باشد و نه گوشها شنيده باشد و نه در خاطر كسى خطور كرده باشد»[5]. آن بزرگواران نور واحده میباشند و زيارت هر کدام از آنان زيارت خداوند است. اگر حقيقتاً بدانيم که با زيارت عارفاً بحقّة امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) به چه مواهب عاليه ای میرسيم، ديگر زيارت را منحصر در گرفتن حاجات ظاهری نمی نماييم و فقط حاجات دنيوی را از آن حضرت طلب نمی کنيم، بلکه توفيق بندگی و عبـوديّت و شيعـه گری درخواست می کنيـم «اَللّـهُمَّ اجعلْ مَحیایَ مَحیا مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّـدٍ(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) وَ مَماتی مَماتَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)»[6]. آری، هدف از زيارت، لقاء و محبّت امام(عَلَيهِ السَّلام) است و اماکن مقدّسه و متبرّکه نه تنها محل نزول و صعود فرشتگان هستند، بلکه محل زيارت حضرت امام زمان(عَجَّلَ الله تَعالي فَرَجَهُ الشَّريف) نيز می باشند. امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) میفرمايند: «هر كس مرا در اين خانة دوردستم زيارت كند، روز قيامت در سه موقف نزد او می آيم تا از هراس آنها خلاصش كنم، وقتى نامه هاى اعمال به دست راست و چپ بدهند، نزد صراط، و نزد ميزان»[7].
قابل توجّه است: اگر حاجات دنيوی انسان بنا به مصالحی که خداوند آگاه است، برآورده نشد، اجر عظيم زيـارت و دعا شـامل حال انسان میگردد. دعا عبـادت بزرگی است «اَلدُّعـاءُ مُخُّ الْعِبـادَة»[8] و بـلاها را برمی گرداند «اَلدُّعاءُ يَرُدُّ الْبَلاء»[9]، مستجاب نشدن دعا دليل بر عدم اجابت نيست و نبايد انسان را دچار يأس و نااميدی نمايد. خداوندی که هفتاد مرتبه مهربانتر از پدر و مادر است، صلاح بندگانش را بهتر میداند و گاهی عين خواستة بنده اش را میدهد و گاهی گناهانش را می آمرزد و يا خير ديگری شامل حالش میفرمايد. به هر حال شايسته است که مؤمن حاجتش را طلب کند ولی برآورده شدن آن را به خداوند واگذار نمايد و تسليم پروردگار باشد و به خدای سبحان توکل کند و مأيوس نگردد. شرط ايمان، توکّل است. حضرت امام باقر (عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «مؤمن، خداى تعالى را در حاجتى مىخواند، خداى تعالى مىفرمايد: اجابت او را به تأخير بياندازيد تا آنكه صدا و دعايش را بشنوم و وقتى كه روز قيامت شد، خداى تعالى مى فرمايد: بنده ام مرا خواندى و اجابتت را به تأخير انداختم و ثوابت چنين و چنان است و در فلان گرفتارى مرا خواندى من اجابت تو را به تأخير انداختم و ثواب تو چنين و چنان است. در اين هنگام مؤمن آرزو مى كند كه اى كاش هيچ دعايى از او در دنيا به اجابت نمى رسيد، چون كه ثواب نيكوى آن را مىبيند»[10].
«بارالها! به روان مقدّس حضرت محمّد و آل محمّد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درود فرست و در امر ظهـور و فرج مولا و مقتدايمـان حضـرت وليّ عصـر (عَجَّلَ الله تَعالي فَرَجَهُ الشَّريف) تعجيل بفرما. پروردگـارا! توفيـق فقرباوری و عبوديّت و بندگی به همة ما مرحمت بفرما و همة ما را از خواب گران غفلت و آفت کبر و غرور و فخرفروشی نجات عنايت بفرما. بارالها! توفيق امر به معروف و نهی از منکر و ارشاد قلوب و احيای نفوس و رسيدگی به نيازمندان معنوی به همة ما کرامت بفرما. خداوندا! توفيق حجّی مقبول و سعيی مشکور و زيارت عارفانه و آگاهانة بيت الله الحرام و حضرات معصومين(عَلَيهِم السَّلام) به همة ما عنايت بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غريق رحمت بفرما. به تمام مسلمانان ستمدیده علی الخصوص مردم مظلوم فلسطین و غزّه و عراق و سوریه نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ
صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
2- بحارالانوار، ج75، ص348
2- امالی صدوق، ص201
3- بحارالانوار، ج70، ص353
4- بحارالانوار، ج50، ص250
5- فرحة الغری، ترجمه علامه مجلسی، ص90
6- پروردگارا، قرار بده زندگی مرا زندگی محمد و آل محمدی(صَلَّی اللهُ عَلَيه وَآلِهِ) و مرگ مرا مرگ محمّد و آل محمّدی(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) (مفاتیح الجنان، فرازی از زیارت عاشورا).
7- امالی شيخ صدوق، ترجمه کمره ای، ص121
8- دعا، مغز عبادت است (بيان نورانی رسول اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)؛ ارشادالقلوب، ج1، ص148).
9- بيان نورانی رسول اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)؛ عدةالداعی و نجاح الساعی، ص17
10- آداب راز و نياز به درگاه بی نياز، ص166