ايّام و ليالی بسيار مبارک و مقدّسی را پيشرو داريم. امشب، شب پايانی ماه ذيقعدةالحرام و فردا شب، هم اوّل ماه مقدّس ذیحجةالحرام و هم شب مقدّس جمعه است. فردا شب، دو فضيلت عظيم در هم گره خورده است. اين ماه مبارک ظرفی پربرکت است و مظروفهايی پربرکت در خود دارد. طليعة اين ماه و اوّلين روز آن، روز ازدواج و وصلت مبارک حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) با حضرت فاطمه زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها) است.
«آينـه بـا آينـه شد روبـروی خوش بُود آئينه ها را گفتگوی»[1]
همچنين عيد عرفه و عيد مقدّس قربان و بالاترين عيد که بالاتر از آن عيدی نيست، عيد غدير و عيد مباهله، همه در اين ماه جمع شده اند. ولادت باسعادت حضرت امام هادی(عَلَيهِ السَّلام) و نزول سورة مبارکة دهر و آية ولايت و امامت، ايّام مبارک حج، ايّام معلومات و ايّام معدودات، تماماً در اين ماه مبارک میباشد. ماهی با اين عظمت و بزرگی که اوج آن، دهة اوّل اين ماه است که حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) در عظمت آن به پيشگاه الهی چنين عرضه میدارند: «اَللّـهُمَّ هذهِ الاَیّامُ الَّتى فَضَّلْتَها عَلَى الاَیّامِ وَ شَرَّفْتَها وَ قَدْ بَلَّغْتَنیها بِمَنِّکَ وَ رَحْمَتِکَ»[2] پروردگارا، تو اين ماه را شرافت و فضيلت بخشيدی بر ساير ماهها و بر ما منّت نهادی که ما را وارد اين ماه کردی، ما نيز خداوند را شاکريم که توفيق داد و ما را وارد اين ماه فرمود «اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی هَدانا لِهذا وَ ما كُنّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا اَنْ هَدانَا الله»[3]. ماه ذیحجةالحرام، ماهی است که خداوند آن را محترم داشته و به آن تفاوت قائل شده است و بر ماست که آن را با ترک گناه محترم بداريم و بر آن فرق قائل شويم. حضرت پيامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) می فرمايند: «خير و عبادت در هيچ ايّامی نزد حق تعالی محبوبتر از اين دهه نيست»[4] و چه عملی بالاتر و زيباتر از توبه که دلهای زنگارزدة ما را غسل دهد و مُحرم درگاه حق نمايد. از هم اکنون دلها بايد غسل کند و تطهير شود و حج نمايد. از هم اکنون لبيک قلب را شروع کنيم. دل بايد غسل کند، دل بايد طواف و سعی صفا و مروه نمايد. هرچند که با به جا آوردن ظاهر حج، شريعت و وظيفه انجام می يـابد و تکليف از ذمّة انسـان سـاقط میشود، لکن حج حقيقی و زيارت صاحبخانه تنها با طهارت قلب میسور است «او خانه همی جويد و من صاحب خانه».[5]
خداوند متعال به حضرت ابراهيم و حضرت اسماعيل(عَلَيهِم االسَّلام) فرمود: «اَنْ طَهِّرا بَيْتِیَ لِلطّائِفينَ وَ الْعاكِفينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ»[6]، خانة اصلی خداوند، قلب مؤمن حقيقی است «قَلْبُ الْمُؤمِنِ بَيْتُ اللهَ»[7]، «اَلْقَلْبُ حَرَمُ اللهِ فَلا تُسْكِنْ حَرَمَ اللهِ غَيْرَ الله»[8]. با توبه، قلب را غسل دهيم، غسل قلب و روح توبه است. لبيّک را بر زبان جاری کنيم، لکن همراه آن با قلب و روح به خداوند لبيّک گوييم. لبيّک يعنی خدايا مرا به هر آنچه امر فرمودی انجام دهم و به هر چه که مأمور ساختی، لبيّک میگويم. خداوند متعال چند صباحی حجّاج را به خانة توحيد میبرد تا لبيّک گفتن را از حضرت ابراهيم(عَلَيهِ السَّلام) ياد بگيرند و تسليم و عبوديّت حقيقی را بياموزند «اِذْ قالَ لَهُ رَبُّهُ اَسْلِمْ قالَ اَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعالَمين»[9]. ما نيز همراه با حجاج، قلب و روح و جان خود را با توبه صيقل داده و روانة حج و بيت الله الحرام نماييم، باشد که ما هم انشاء الله تعالی به حج دل نائل آييم.
نماز مبارک «وَ واعَدْنا ...»[10] از شب اوّل ماه ذیحجةالحرام به مدّت ده شب اقامه میشود و در صورتی که با قلب طاهر و تائب اقامه گردد، موجب شريک شدن با اجر حجاج محترم میگردد.
همچنين روزة دهة اول ماه ذیحجةالحرام بخصوص روز اوّل آن از فضيلت خاصّی برخوردار است و ثواب هشتاد ماه روزه را دارد. «حضرت امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) هر ماه، سه روز را (روز اوّل، وسط، آخر) روزه میگرفتند و کارهای خير و صدقات پنهانی در شبهای تاريک، بسيار داشتند»[11]. در صورتی کـه کسی بـه روزة روز پنجشنبه که آخر مـاه ذيقعدةالحرام میباشد و روز جمعه که اوّل ماه ذیحجةالحرام است، موفق شود، علاوه بر بهره مندی از فضيلت خاص اين ايّام، از روزة آخر و اوّل مـاه بهره مند میشود و در صورتی که روزة روز شنبه هم به آن ضميمه گردد، به اجر و فضيلت خاص روزة سه روز پشت سر هم پنج شنبه و جمعه و شنبه از ماه های حرام نائل میگردد و به اين ترتيب معلوم میشود که انسان با روزة اين سه روز، از چندين فضيلت عظيم بهره مند میگردد. البتّه تمام موارد مذکور در صورتی است که با رضايت خانواده اعم از پدر و مادر و همسر و فرزندان توأم باشد و موجب تضييع حقوق افراد خانواده نگردد.
لازم به يادآوری است: کسانی که روزة قضا بر گردن دارند، میتوانند به نيّت روزة قضا اين روزهای پُرفضيلت را روزه بگيرند و به اين ترتيب هم روزة قضا از ذمّهشان ساقط شود و هم به اجر و فضيلت روزة اين روزها نائل گردند. اميد است که انشاء الله تعالی روزة ظاهر و امساک از طعام و شراب با روزة باطن و امساک از گناه و معصيت همراه گردد.
«بـارالها! بـه روان مقدّس حضـرت محمّـد و آل محمد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درود فـرست و در امر ظهـور و فرج مـولا و مقتـدایمـان حضـرت ولیّ عصر(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) تعجیل بفرما. خداوندا! توفيق بهره مندی از ايّام مبارک و مقدّس و تهذيب و تزکيه و پاکسازی نفس و رسيدن به حج دل و باطن به همه ما مرحمت بفرما. پروردگارا! تمام حجاج محترم را با حجّی مقبول و سعیی مشکور به اوطانشان برگردان. بارالها! حقيقت دنيا و مافيها را به ما بنمايان و ما را از دلبستگی به دنيا و بخل و شحّ نفس مصون و محفوظ بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرما. به مسلمانان ستمدیده علی الخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق و سوریه نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ
صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
1- حاج علی انسانی
2- خدایا، این روزهایى است که برترى و شرافتش دادى بر سایر روزها و به لطف و رحمتت مرا به آنها رساندى (مفاتيح الجنان، اعمال ماه ذيحجةالحرام).
3- حمد باد خدايی را که هدايت کرد ما را بر اين و نبوديم ما، اينکه هدايت شويم اگر هدايت نمیکرد ما را خداوند (مبارکه اعراف/43).
4- مفاتيح الجنان، اعمال ماه ذيحجةالحرام
5- شيخ بهايی(عَلَيهِ الرَّحمَة)
6- اينکه پاک گردانيد خانة مرا برای طواف کنندگان و عکوف کنندگان و رکوع کنندگان و سجده کنندگان (مبارکه بقره/125).
7- کافی، ج8، ص156
8- قلب، حرم خداوند است، پس ساکن نساز در آن غير از خداوند را (بيان نورانی امام صادق(عَلَيهِ السَّلام)؛ بحارالانوار، ج67، ص25).
9- زمانی که گفت به او پروردگارش، تسليم شو، گفت: تسليم شدم برای پروردگار جهانيان (مبارکه بقره/131).
10- و وعده دادیم ما... (مبارکه اعراف/142).
11- کتاب «حکمتهای رضوی»، نوشته استاد جواد محدثی، ص13