رکن سوم: برقراری عدل و عَدالت و پرهیز از ظلم و ستم در هر شرایطی «وَ لا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ اَنْ صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ اَنْ تَعْتَدُوا»[1]: اگر دشمنان مانع ورود شما به مسجدالحرام شدند و شما را از زیـارت خانۀ خدا محروم کرده و حقّتـان را ضایع نمودند، شما وقتی به قدرت رسیدید، تلافی نکنید و ظلم ننمائید. مبادا دشمنی با قومی باعث شود که شما از دایرۀ عدل و عدالت خارج شوید و ایمانتان را به ظلم آلوده نمائید. خداوند متعال در مبارکۀ انعام در توصیف مؤمنان حقیقی می فرماید: «اَلَّذينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا ايمانَهُمْ بِظُلْم...»[2] آنان که ایمان آوردند و ایمانشان را به ظلم آلوده نکردند. این حقیقت را می رساند که وقتی از کسی دلخوری دارید و می بینید افرادی از او بدگویی می کنند، مبادا حسابهای شخصی باعث شود شما غیرعادلانه برخورد کنید و حق و حقیقت و عدل و عدالت را رعایت ننمائيد. شما همواره عادل باشید، چراکه عدالت شاخصۀ ایمانی و انسانی است. مبادا رنجش ها و کینه ها و کدورت ها و اختلاف ها و دلخوری ها در شهادت ها و قضاوت ها و دفاعیّات شما در محکمۀ بیرونی و خانوادگی اثر کند و باعث خروج شما از دایرۀ عدل و عدالت گردد و ایمانتان به ظلم آلوده شود. آری تمام وقایع و حوادث و پیشامدها امتحان الهی است و شیطان در ورودی تمام امتحانات در کمین نشسته تا باعث لغزش و انحراف انسان شود. وقتی شیطان ملعون از درگاه الهی طرد شد، سوگند یاد کرد که البته البته بر سر راه راست تو خواهم نشست «لَاَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَكَ الْمُسْتَقيمَ»[3]. یعنی با مکرهای گوناگون مانع هدایت بندگانت خواهم شد. خوشا به حال آنان که در امتحانات الهی، بدانند که امتحان می شوند. انسان در طول عمرش هرگز مصون از آزمایشات و امتحانات الهی نیست، چراکه یکی از اهداف خلقت انسان، آزمایش است «اَلَّذی خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَياةَ لِيَبْلُوَكُمْ اَيُّكُمْ اَحْسَنُ عَمَلا»[4]. قابل توجه است که خداوند در اینجا نفرموده «اَيُّكُمْ اَکْثَرُ عَمَلا» کدام یک بیشتر عمل کردند، بلکه می فرماید: کدام یک بهترین عمل را انجام دادند. یعنی منظور انتخاب احسن العمل است نه اکثر عمل، و عمل اَحسن از آنِ کسانی است که از امتحانات الهی فائق و سربلند و پیروز بیرون آیند. آری در درگاه الهی، آن عملی اَحسن است که ناب و زلال و خالص برای خداوند باشد.
[1]- و وادار نسازد شما را البته البته دشمنی قومی که بازداشتند شما را از (زیارت) مسجدالحرام، اینکه شما تعدّی کنید (مبارکه مائده/۲).
[2]- مبارکه انعام/82
[3]- البته البته می نشینم برای ایشان، به راهِ تو که مستقیم است (مبارکه اعراف/۱۶).
[4]- آن خدایی که خلق فرمود مرگ و زندگی را تا بیازماید شما را که کدامیک بهتريد از لحاظ عمل (مبارکه ملک/۲).