انسان کامل، قلب عالم امکان و عصارة جهان هستی است و انسان در تمام شئون زندگی خود به وجود انسانهای کامل که مظهر اتمّ و اکمل صفات الهی میباشند، نیاز دارد تا از آنان راه کمال را اخذ کند. چرا که ناقص برای جبران نقص خود، ناگزیر به ارتباط با کامل است. و بر این اساس که سلسلة جلیلة انبیاء(عَلَيهمِالسَّلام) با رسالت حضرت پیامبر(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الِٰهِ) که خاتم پیامبران هستند، ختم میگردد، لذا پرچم هدایت بعد از رسول خدا(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الِٰهِ) به امر الهی به دست مبارک امام(عَلَيْهِ‌السَّلام) داده میشود و هدایت بشریّت الی یوم القیـامه بر عهدة مقـام شامخ امامت و ولایت میباشد که فیض ابدی است و به امر و فرمان پروردگار و با ابلاغ حضرت رسول خدا(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الِٰهِ) در روز مقدس غدیر بـا ولایت امیرالمؤمنین علی(عَلَيهِالسَّلام) آغاز میگردد «يٰا اَيُهَّا الرَّسُولُ بَلِّغْ مٰا اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ اِنْ لَّمْ تَفْعَلْ فَمٰا بَلَّغْتَ رِسٰالَتَهُ»[1]. با اين فرمان الهی، حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الِٰهِ) دستِ مبارک حضرت علی(عَلَيْهِ‌السَّلام) را بالا بردند و با بيان مبارک «مَنْ كُنْتُ مَوْلٰاهُ فَهٰذا عَلِيٌّ مَوْلٰاهُ»[2]، آن بزرگوار را به عنوان ولیّ و جانشين معرّفی فرمودند و به دنبال آن آیة شریفة ولایت نازل گرديد «اَلْيَوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ اَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَ رَضيتُ لَكُمُ الْاِسْلٰامَ ديناً»[3] و به اين ترتيب امر مهم امامت و ولایت به عنوان اکمال دین و اتمام نعمت معرفی شد. وجود مقدّس حضرت فاطمه زهرا(سَلامُاللهِعَلَيها) میفرمايند: «فَمٰا جَعَلَ اللهُ لِاَحَدٍ بَعْدَ غَديرِ خُمٍّ مِنْ حُجَّةٍ وَ لٰا عُذْرٍ»[4]، خداوند بعد از غدير خم، برای هيچ کس عذر و بهانهای باقی نگذاشته است.
امام، مفسّر دین و مبیّن حقایق اسلام و حافظ نوامیس وحی الهی است و امامت و جانشینی حضرت پیامبر اکرم(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الِٰهِ) برای تفسیر وحی الهی و تبیین حقایق و معارف و احکام اسلام و حفظ و حراست دین و اجرای احکام اسلام، کمال ضرورت را دارد. همانطور که وجود مقدّس حضرت فاطمه زهرا(سَلامُاللهِعَلَيها) فرمودند: «جَعَلَ اللهُ طاعَتَنا نِظاماً لِلْمِلَّةِ وَ اِمامَتَنا اَماناً مِنَ الْفُرْقَة»[5] خداوند اطاعت از ما (اهل بيت(عَلَيْهِمُالسَّلام)) را برای حفظ و نظم و نظام اجتماع قرار داد و امامتِ ما را برای ايمنی از تفرقه مقرّر فرمود و بر این اساس جانشین حضرت پیامبر اکرم(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الِٰهِ) بايد تمام ویژگیها و مشخصات رسول خدا(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الِٰهِ) را داشته باشد تا بتواند مجری دین و ولیّ مردم شود و یقیناً جانشین حضرت رسول اکرم(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الِٰهِ) در«عصمت» نيز، همتـای خود آن بزرگوار میباشد و کسی میتواند به این جایگاه رفیع بار یابد که همتای رسول خدا(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الِٰهِ) باشد. بنابراین آنچه که انسان را در مسیر تربیت پیش میبرد و به مقصد اعلا میرساند، شناخت امامان(عَلَيْهِمُالسَّلام) به عنوان الگوهای تربیتی است که این امر به میزان طهارت قلبی و تلاش در این مسیر حاصل میگردد. آن بزرگواران طاهرند و از مقام عصمت برخوردار میباشند و انسانهای عرشی هستند که از عرش به فرش ارسال شدهاند تا انسانهای فرشی را نیز عرشی و خدایی سازند. پس شناخت آن بزرگواران تنها به معنای شناخت نام و کنیه و القاب ایشان نیست، بلکه شناخت حقیقی ایشان عبارتند از:
1- ای رسول ابلاغ کن آنچه را که نازل کرده شد بسوی تو از طرف پروردگارت و اگر انجام ندهی، پس ابلاغ نکردی رسالت او را (مبارکه مائده/67).
2- هر کس که من سرپرست اويم، پس اين علی سرپرست اوست (امالی صدوق، ص123).
3- امروز کامل کردم برای شما دینتان را و تمام کردم بر شما نعمتم را و راضی شدم برای شما اسلام را به عنوان دین (مبارکه مائده/3).
4- دلائلالامامة، ص122
5- بحارالانوار، ج29، ص223