در شانزدهمین منزل از ماه مبارک رمضان قرار داریم. «طاعات و عباداتتان مقبول و مشکور و اِحرامتان مبارک باد».

 «می شتابند از پی هم بی شکیب      روزهـا و هفتـه هـا و مـاه هـا»[1]

     ماه مبارک رمضان کم کم به اوج و قلّۀ خود نزدیک می شود و ایّام و لیالی به نام مقدّس حضرت امیرالمؤمنین علی(عَلَيهِ السَّلام) و امامت و ولایت مزیّن می شود. دیروز (پانزدهم ماه مبارک) مصادف با ولادت باسعادت حضرت امام حسن مجتبی(عَلَيهِ السَّلام)، کریم اهل بیت(عَلَيهِم السَّلام) بود و روزهای آینده، متعلّق به حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) و ایّام شهادت آن بزرگـوار است. گرچـه امـام حسـن مجتبی(عَلَيهِ السَّلام) بـه لقب کریم اهل بیت(عَلَيهِم السَّلام) ملقّب هستند، لـکن همـۀ آن بزرگـواران کریـم می باشند. حضرت امام حسن(عَلَيهِ السَّلام)، کریم و کریم زاده هستند و از ویژگی هـای کریم این است کـه هیچ کس را دست خالی از درش برنمی گرداند، همان طور که وجود مقدّس حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) و حضرت فاطمۀ زهرا(سَلامُ­اللهِ­عَلَيها)، نه تنها مسکین و یتیم و اسير را به هنگام افطار دست خالی برنگردانیدند، بلکه تنها گردۀ نانشان را اطعام فرمودند «وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى‏ حُبِّهِ مِسْكيناً وَ يَتيماً وَ اَسيرا»[2]. حضرت امام عصر(عجِّل­اللهُ­تعالی­فَرَجَهُ­الشَّريف) نیز کریم و صاحب دولت کریمه هستند، یعنی دولتی که به رهبری کریم اداره می شود و حق هر کسی کریمانه به او داده می شود و در حقّ هیچ کس ظلم نمی شود، چراکه آن بزرگوار مظهر اتمّ و اکمل اسماء حسنای پروردگار و صفات جمال و کمال الهی بخصوص صفت کریم هستند «رَبُّ الْعَرْشِ الْكَريم»[3]. خداوند متعال نه تنها کریم، بلکه اکرم است «اِقْرَاْ وَ رَبُّكَ الْاَكْرَم»[4] و کتاب و پیامبر و امامش نیز کریم است و به فرمودۀ استاد جوادی آملی، «خداوند در قرآن، درس کرامت می دهد». حضرات معصومین(عَلَيهِم السَّلام) نیز درس کرامت می دهند. یکی از اهداف ارسال حضرات انبیاء(عَلَيهِم السَّلام)، کرامت بخشی به انسانهاست. کرامت، فطرتاً در وجود انسان قرار دارد و حضرات انبیـاء(عَلَيهِم السَّلام) ارسـال شده اند تا کرامتِ بالقوّ ه را به فعلیّت برسانند. این امر پیام دارد و پیام آن این است که انسان موظّف است که کریم بـاشد و بهرۀ او از فضل و رحمت خدای سبحـان و ارتبـاط بـا حضرت پیـامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) و آل طاهرینشان که کریم هستند، به میزان تحقّق صفت کرامت در وجودش است. آری، ماه مبارک رمضان، ماه کرامت است «دُعيتُمْ فيهِ اِلى ضِيافَةِ اللهِ وَ جُعِلْتُمْ فيهِ مِنْ اَهْلِ كَرامَةِ الله»[5] و بهرۀ انسان از خدای کریم و پیامبر کريم و امام کریم و ماه کرامت، به میزان کریم بودنِ خودِ اوست.

     امّا انسان در چه صورتی می تواند کریم باشد؟ با توجه به اینکه محـور کرامت، تقوی است، لـذا هر چقدر انسـان تقی شود، کریم می گردد و هر چه اتقی شود، اکرم می گردد «اِنَّ اَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللهِ اَتْقاكُم‏»[6].

     پس انسان با تقویت صفت کرامت می تواند به کریم برسد و با تقویت صفت کرامت، می تواند با وجود مقدّس حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) و حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) و امام حسن مجتبی(عَلَيهِ السَّلام) و سایر ائمّۀ هدی(عَلَيهِم السَّلام) ارتباط یابد، و کرامت در پرتو تقوا حاصل می شود.

     استاد جوادی آملی در تفسیر صفت کرامت مطالبی بیان فرموده اند که خلاصۀ آن چنین است: «کرامت، همان نزاهت از پستی و فرومايگی است... روح بزرگوار و منزّ ه از هر پستی را کريم می گويند... دنائت در برابر کرامت و دنی در مقابل کريم است». کلمه ای نیست که بتواند کرامت در زبان عرب را به زبان فارسی ترجمه کند، چندین کلمه را باید کنار هم قرار دهیم تا معنای کرامت بدهد. کرامت آن روح وسیع و پهناور است. حال، وقتی کرامت به میزان تقوی می رسد، تقوا برخاسته از چیست؟ تقوا برخاسته از ایمان و عمل صالح است. اهل کرامت روحشان وسیع و پهناور است و کریمانه می بخشند و صاحب عفو و گذشت و اغماض و مدارا هستند. آنان اهل رنجش و گلایه و توقّع و شکایت نیستند، چراکه روحشان چنان وسیع و پهناور است کـه همه چیز را در دریـای وجود خویش غرق می کنند. امّا صاحبان روح های حقیر، زود عصبانی می شوند و شکایت می کنند، دیگران را محکوم می نمایند و اهل عفو و گذشت و اغماض نیستند.

 



[1]- فروغ فرخزاد

[2]- و اطعام می کنند طعام را در راه محبّت او (خداوند) به فقير و يتيم و اسير (مبارکه انسان/8).

[3]- پروردگار عرش کريم است (مبارکه مؤمنون/116).

[4]- بخوان و پروردگار تو کريم تر است (مبارکه علق/3).

[5]- دعوت کرده شديد در آن به سوی ميهمانی خداوند و قرار داده شديد در آن از اهل کرامت خداوند (بيان نورانی حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه)؛ فرازی از خطبۀ شعبانيّه، امالی صدوق، ص93).

[6]- همانا گرامی ترين شما نزد خداوند باتقواترين شماست (مبارکه حجرات/13).