با توجه به مطالب مذکور در علّت رفعت مقام حضرت ابوالفضل العباس(عَلَيهِ السَّلام) معلوم میگردد که در تربیت فرزند، اولین نقش را مادر بر عهده دارد. مادر آنقدر در حُسن عاقبت فرزندش نقش دارد که حد و مرزی ندارد. عدّ ه ای رجوع میکنند که مادر در دوران بارداری چه دعایی کند و چه عملی انجام دهد که فرزندش صالح شود؟ در اینجا باید توجه نمود که تربیت اولاد در بطن مادر صورت میگیرد. حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) می فرمایند: «اَدِّبُوا اَوْلادَکمْ فی بُطُونِ اُمَّهاتِهِمْ» تربيت کنيد فرزندانتان را در شکم های مادرانشان. سئوال میکنند چگونه در شکم مادران، فرزند را تربیت نمائیم؟ در پاسخ میفرمایند: «بِاِطْعامِهِمُ الحَلالَ»[1] با خوراندن طعام پاک و حلال به مادران. سنگ زیربنای تربیت فرزند از بطن مادر شروع میشود. اگر در صحنۀ عاشورا دیده میشود که سخنان حق و گیرای امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) که سنگ را هم آب میکرد، تأثیری در قلوب سنگ دشمنان حقّ نداشت، به این علّت بود که به فرمودۀ خود امـام حسین(عَلَيهِ السَّلام) شکمهایشان پُر از حرام شده بود «فَقَدْ مُلِئَتْ بُطُونُكُمْ مِنَ الْحَرامِ وَ طُبِعَ عَلى قُلُوبِكُم»[2]. بنابراین گام اول در تربیت فرزند این است که مادر در دوران بارداری از رزق حلال تغذیه نماید که البته تغذیه از نان و لقمۀ حلال در مورد خود فرزندان بعد از تولد نیز صادق است و توصیه شده که فرزندان خود را با نان حلال و محبّت اهل بیت(عَلَيهِم السَّلام) تربیت کنید. همانطور که فرمودند: «فرزندان خود را بر سه خصلت تربیت کنید، دوستى پیامبرتان، دوستى اهل بیتش، و قرائت قرآن»[3]. در این راستا شایسته است که مادران محترم در کنار کلاسهای متفرقۀ زبان و نقاشی و... که فرزندان خود را ثبت نام میکنند، زبان دین او (قرآن) را در اولویّت قرار دهند. البته منظور این نیست که کلاس زبان لازم نیست، بلکه منظور آن است که فرزند با زبانِ دین خود آشنا شود و در راستای حُسن عاقبت و سعادت تربیت شود.
گام دوم در صالح شدن فرزند، تقیّد مادر به واجبات در دوران بارداری و در طول تربیت فرزند است. مادری که اهتمام کافی به نماز دارد و نماز صبحش قضا نمیشود و پرهیز از محرمات دارد، سنگ دوم را در زیربنای تربیت فرزند گذاشته است. آری، بالاترین تأثیر در صالح بودن فرزند، تقوای مادر در طول بارداری و اجتناب او از حرام و گناه است. وقتی در زندگی علمایی همچون شیخ انصاری و... مطالعه میکنیم، متوجه میشویم که مادرانشان در این راستا، سهم عظیمی داشته اند، نکتۀ مقابل مطلب مذکور نیز صادق است و در طول تاریخ مادران ناپاکی بوده اند که ظالمان و ستمگرانی را پرورش داده اند که از جملۀ آنها «مرجانه» مادر ابنزیاد بود. ابنزیاد دست پروردۀ چنین مادری است که توانست آن همه ظلم و جنایت از خود نشان دهد و علاوه بر جنایت عظیم کربلا، جنایتهای بسیاری بمانند شهادت جناب میثم تمّار و... نیز به دست او صورت گرفت. آری یکی از عوامل مهم در سوءعاقبت ابنزیاد، مادر ناپاکش، مرجانه بوده است، همانطور که وقتی حضرت زینب(سَلامُ اللهِ عَلَيها) وارد مجلس ابنزیاد شدند، او را به نام مادر ناپاکش مورد خطاب قرار دادند و فرمودند: «هَبَلَتْكَ اُمُّكَ يَا ابْنَ مَرْجانَة»[4] مادرت به عزايت بنشيند ای پسر مرجانه!
حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) میفرمایند: «طُوبی لِمَنْ کانَتْ اُمُّهُ عَفیفَةً»[5] خوشا بر حال کسی که مادرش عفیفه باشد. در اینجا لازم است جوانان عزیز توجه کنند که این استواری ایمان و طهارت و پاکی خود را مدیون مادران عفیفشان هستند، فلذا بیش از پیش قدردان مادران عفیفه شان باشند.
در راستای تربیت دینی و اهل بیتی و حسینی فرزندان، دو نکته لازم به یادآوری میباشد که عبارتند از:
1- مادران محترمی که چه به عنوان معلم و پیا م رسان و چه به عنوان متعلّم و پیامگیر در مجلس عزای امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) شرکت میکنند، شایسته است به این نکته توجه نمایند که آنچه که امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) و شهدای کربلا از ایشان میخواهند، صبغۀ حسینی یافتن است. وقتی مادر در مجلس امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) شرکت میکند، باید همسر و فرزندان و سایر اعضای خانواده ببینند که او با شرکت در مجالس حسینی، اخلاق حسینی یافته است و خوش اخلاق و صبور و بردبار شده و دیگر پرخاشگر نیست. مادر باید با اخلاق و صبغۀ حسینی داشتن، در منزل امر به معروف و نهی از منکر عملی نماید.
2- به هنگام شرکت در مجالس دینی و عزای امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) فرزندان را نیز با خود همراه نمائیم و به آنان در این مجالس بسیار محبّت کنیم. اگر فرزندان خردسال، در مجالس حسینی از افراد دینی باسابقه و اهل توحید و قرآن، که چندین سال است در مجالس قرآنی شرکت میکنند، محبّت نبینند، محبّ اهل بیت(عَلَيهِم السَّلام) نمیشوند. آری، بسیار تلاش کنیم که خاطرۀ خوشی از مراسم احیای شبهای قدر و محافل قرآنی و عزایحسینی در ذهن فرزندان باقی بماند.