در خاتمه چند نکته در مورد مراقبت های ماه مبارک رمضان استفاده می شود:
نکته اول: قرآن کریم قانون اسـاسی انسان است و انسان، قرآن می خواند تا بداند که خداوند متعال از او چه می خواهد. قرآن کریم، ابتدا برای تلاوت و تعليم و سپس برای عمل و بالأخره برای تزکیۀ جان می باشد از هرآنچه که غیر خداست «يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِكَ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ يُزَكِّيهِم»[1]. ختم قرآن کريم در ماه مبارک رمضان بسیار زیباست و حضرت رسول اکرم(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) فرمودند: «مَنْ تَلا فيهِ آيَةً مِنَ الْقُرْآنِ كانَ لَهُ مِثْلُ اَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فی غَيْرِهِ مِنَ الشُّهُور»[2]، امّا اگر در ختم قرآن از قرآنهایی استفاده شود که معنای آیات نوشته شده و ختم قرآن با معنا و تفسیر و توجه و تدبّر در آیات قرآن صورت گیرد، عالیتر و ارزشمندتر و پربرکت تر خواهد بود.
خداوند تبارک و تعالی قرآن را در ماه مبارک رمضان نازل فرموده تا انسان را قرآنی کند. خدای سبحان ماه مبارک رمضان را چراغی قرار داد تا در تمام سال و برای سایر ماه ها روشنایی دهد، ولذا شایسته است که در ماه نزول قرآن و در محضر قرآن کریم، با تعقّل و تفکّر در آیات حقّۀ آن، خود را قرآنی نمائیم و به این علت حضرت پيامبر اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِه) فرمودند: «ای اباذر، حضور در محضر علم و دانش اندوختن، بالاتر و بافضيلت تر از دوازده هزار مرتبه ختم قرآن است، خداوند برای علم اين همه ارزش قائل شده است، زيرا علم وسيلۀ شناخت حلال از حرام الهی است»[3].
همچنین دور از ادب قرآنی است که کسی در جلسۀ قرآن شرکت کند و در زمان سخنرانی، خودش به تنهایی مشغول خواندن یا ختم قرآن شود و پُرواضح است که در چنین صورتی، انسان بهرۀ چندانی از قرآن هم نخواهد داشت.
نکته دوم: بیدار شدن در سحرهای ماه مبارک رمضان، حتی اگر انسان به مقدار کمی از غذا بسنده کند يا به جرعه آب و خرمايی اکتفا نمايد، بسیار پربرکت خواهد بود و شایسته است که انسان خود را از برکات و فیوضات آن ساعات نورانی بی بهره ننماید. حضرت مولی الموحّدين امام علی(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «ای فجر! از روزی كه علی به دنيا چشم گشوده، آيا شده كه تو بدمی و چشمان علی در خواب باشد؟»[4]. همچنین بیدار نمودنِ کودکانی که هنوز مکلّف نشده اند، در زمان سحر، در صورتی که با رضایت خود آنان صورت گیرد، موجب می شود که آنان هم از روحانیّت و نورانیّتِ زمان سحر بهره مند شوند.
نکته سوم: کودکانی که اولین سال روزه گرفتنشان می باشد، شایسته است که مورد شفقت و مهربانی و ملایمتِ بالاتری از سوی والدین و اطرافیان قرار گیرند و پداران و مادران محترم و اطرافیان، بچه های عزیز را به روزه داری تشویق و ترغیب نمایند، نه اينکه آنان را از روزه داری بترسانند. خداوند خود می داند که دختر، در سن نه سال تمام، توان روزه داری را دارد که او را مکلّف فرموده، لکن گاهی دلسوزی های والدین و اطرافیان که دلسوزی های غیر الهی است، موجب می شود که او را از روزه داری منع کنند.
نکته چهارم: در مورد برنامه های افطـاری جلسۀ قرآن می باشد. ان شاء الله تعالی صاحب خانۀ محترممان، امسال هم همانند سال های سابق، مشتاقانه، میزبان روزه داران محترم خواهند بود. اما توجه به این نکته ضروری است کـه خـدای سبحـان که میزبـان حقیقی روزه داران است، دوست دارد که آنان از کنار سفرۀ تفسیر قرآن برخیزند و در کنار سفرۀ افطار قرار گیرند و البته انتظار می رود که خواهران محترم قرآنی، فعال تر از سابق در کنار سفرۀ تفسیر قرآن حضور داشته باشند.
مطلب پايانی و نکتۀ بسيار مهمّ اينکه: حضور در برنامه های افطاری جلسۀ قرآن در صورتی مقبول و خداپسندانه خواهد بود که با رضایت خانواده، اعم از پدر و مادر و همسر و فرزندان صورت گیرد.
«بارالهـا! بـه روان مقدّس حضـرت محمّـد و آل محمّـد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درود فـرسـت و در امـر ظـهـور و فـرج مـولا و مقتـدایـمـان حضـرت ولیّعصر(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) تعجیل بفرما. پروردگارا! توفيق بيداری از خواب گران غفلت و توبۀ حقيقی از تمام خطاها و قصورها و معاصی به همۀ ما مرحمت بفرمـا. خداوندا! همۀ ما را از شرّ نفس و شيطان و سقوط در ورطۀ هلاکت معنوی، مصون و محفوظ بفرما و توفيق هجرت معنوی و باطنی به همۀ ما عنايت بفرما. پروردگارا! همۀ ما را از شيعيان و پيروان حقيقی حضرات اهل بيت عصمت و طهارت(عَلَيهِمُ السَّلام) مقرّر بفرما و از شفاعت کبرای آن بزرگواران بهرهمند بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرمـا. به مسلمانان ستمدیده علی الخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق، سوریه و يمن نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
[1]- تلاوت نمايد برای ايشان آيات تو را و تعليم دهد ايشان را کتاب و حکمت و پاک سازد ايشان را (مبارکه بقره/129).
[2]- کسی که تلاوت کند در آن (ماه مبارک رمضان) آيه ای از قرآن، باشد برای او مثل اجر کسی که ختم کرده است قرآن را در غير او از ماهها (امالی صدوق، ص95).
[3]- يا اَباذَرٍّ الْجُلُوسُ ساعَةً عِنْدَ مُذاكَرَةِ الْعِلْمِ اَحَبُّ اِلَى اللَّهِ مِنْ قِراءَةِ الْقُرْآنِ كُلِّهِ اثْنا عَشَرَ اَلْفَ مَرَّةٍ عَلَيْكُمْ بِمُذاكَرَةِ الْعِلْمِ فَاِنَّ بِالْعِلْمِ تَعْرِفُونَ الْحَلالَ مِنَ الْحَرام (بحارالانوار، ج1، ص203).
[4]- کتاب «انسان کامل» استاد مطهّری، ص47