آیۀ شریفۀ سابق پیرامون مسئله ای بود که نشان منافقین است و نشان و علامت های مؤمنان نیز در مقابل آن استفاده شد. نشان منافقین، دوستی با بیگانگان و کفّار و غیرمؤمنان، و نشان مؤمنین، دوستی با مؤمنان است.

     مطلب مهمّی که توجه به آن حائز اهمیت می باشد، مسئلۀ تولّی و تبرّی است که از واجبات و فروع دین و ارکان فقه اسلامی است و بر اين اساس که حبّ و بغض از مسائل اعتقادی است، ولذا به فرمودۀ اساتيد محترم، تولّی و تبرّی علاوه بر فروع دين، از اصـول دين نيز می باشد. بر هر مسلمانی لازم است که تولّی به اولیای الهی و تبرّی از دشمنان اسلام داشته باشد که حضرت رسول خدا(صَلَّی ­اللهُ ­عَلَيهِ ­وَ­آلِهِ) از آن به عنوان محکم ترین دستگیرۀ ایمان نام می برند. روزی حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی­ اللهُ­ عَلَيهِ ­وَ­آلِهِ) از اصحاب سئوال فرمودند: «اَیُّ عُرَى الْايمانِ اَوْثَق‏»، کدام یک از دستگیره های ايمان استوار تر است؟ هر کس مطلبی را بیان کرد، آنگاه حضرت فرمودند: «لِكُلِّ ما قُلْتُمْ فَضْلٌ وَ لَيْسَ بِهِ وَ لكِنْ اَوْثَقُ عُرَى الْايمانِ الْحُبُّ فِی اللهِ وَ الْبُغْضُ فِی اللهِ وَ تَوالی اَوْلِياءِ اللهِ وَ التَّبَرّی مِنْ اَعْداءِ الله‏»[1] برای تمام آنچه که گفتيد، فضلی می باشد، ولی مقصود آنها نيستند، محکم ترین دستگیرۀ ایمان، محبت برای خدا و دشمنی برای خدا می باشد و با دوستان خدا دوست بودن و بیزاری و برائت از دشمنان خداوند نمودن و بریدن از آنها.

     با توجه به اینکه تبرّی از واجبات دینی است، لذا خودداری از دوستی با غیرمؤمن، واجب می باشد و در همین رابطه از وجود مقدّس حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی ­اللهُ ­عَلَيهِ ­وَ­آلِهِ) بيانی وجود دارد که فرموده اند: «حوارّیون به حضرت عیسی(عَلَيهِ السَّلام) گفتند: یا روح الله! با چه کسی همنشین شویم؟ فرمودند: کسی که دیدنش خدا را به یاد شما آوَرَد و سخن او در علم و دانشتان بیافزاید و عمل و کردارش شما را خواهان آخرت و سرای دیگر گرداند»[2]. یعنی شمـا را از دنیـاگرایی بـه آخرت گرایی سوق دهد و نگاه دنیوی شما را به نگاه اُخروی تبدیل نماید. خدای سبحان، انسان را طوری آفریده که حرکت و سِیر او سِیری صعودی است، ولذا دوستی با مؤمنان، انسان را در سِیر صعودی کمک می کند و در مقابل، دوستی با غیرمؤمنین، او را در سِیر نزولی پیش می برد. دوستِ خـوب، او را بـالا می کشد و بـه اعلی علیّین می رساند و دوست منحرف او را پایین می کشد و به طرف اَسفَلَ سافِلین سوق می دهد. از اینرو مبادا افرادی را به عنوان دوست اتّخاذ کنیم که سدّ راه توحید و عبودیّت و بندگی گردند. هر چقدر در آیات شریفۀ قرآن کریم و بیانات حضرات معصومین(عَلَيهِمُ­ السَّلام) از دوستی با غیرمؤمنان نهی شده، به همان نسبت به دوستی با مؤمنان و اهل معرفت و شرکت در مجالس علما توصیه شده است و این امر، از عبادات بزرگ محسوب می گردد، چراکه در معرفت افزایی انسان و سِیر صعودی و حرکت در مسیر توحید و عبودیّت و بندگی، او را یاری و کمک می کند. خدای سبحان مکرّراً در آیات قرآن کریم می فرماید که با افرادی طرح دوستی بریزید که شما را در مسیر توحید و بندگی بالا ببرند و بندگانش را از ابزاری که ایشان را سقوط می دهند، نهی فرموده است. دوست خوب، انسان را در غفلت زدایی کمک می کند، ولی دوست منحرف موجب غفلت زایی می گردد. مجالس گناه و معصیت، مجالس غفلت زا هستند، ولی مجلس عُلما غفلت زدا می باشند.

 

[1]- بحارالانوار، ج66، ص243

[2]- قالَ الْحَوارِيُّونَ لِعيسى(عَلَيهِ السَّلام) يا رُوحَ اللَّهِ مَنْ نُجالِسُ قالَ مَنْ يُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ رُؤْيَتُهُ وَ يَزيدُ فی عِلْمِكُمْ مَنْطِقُهُ وَ يُرَغِّبُكُمْ فِی الْآخِرَةِ عَمَلُه‏ (بحارالانوار، ج1، ص203).