در آخرین هفتة ماه شریف رجب، ماه بیداری قرار داریم که زیباترین فرصت برای خوب شدن و خوبتر گشتن است. بر اساس بیان نورانی حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی الله ُ‌عَلَيْهِ وَ‌الِه) که فرمودند: «اَلنّاسُ نِیامٌ اِذا ماتُوا انْتَبَهُوا»[1] معلوم میگردد که انسان قبل از مرگ نیاز مبرم به یک نوع بیداری دارد که بیداری روحی و معنوی است. از آن جائی که تمام برنـامههای خداوند و حضرت پیـامبر اسلام(صَلَّی الله ُ‌عَلَيْهِ وَ‌الِه) و اهلبیت آن بزرگوار در راستای بیدارسازی انسان میباشد و تمام مخلوقات را که جنود الهی هستند، بسیج کرده تا بندگانش را از خواب غفلت بیدار سازد، شیطان هم تمام تلاش و اعوان و انصارش را برای به غفلت افکندن انسان و خوابانیدن او بکار بسته است. همّ و غم شیطان در این است که مردم را مشغول دنیا و زرق و برق زندگی و زخارف آن کند تا آنقدر در دنیا بازی کنند که سرمایة عظیم عمر که هدیة ارزشمند الهی است، پایان پذیرد «ذَرْهُمْ فی خَوْضِهِمْ يَلْعَبُون»[2]. آری، تمام برنـامههای پروردگار برای بیدارسازی و غفلتزدایی است و تمام برنامههای شیطان برای خوابانیدن و غفلتزایی میباشد.
یکی از زیباترین برنامههای بیدارسازی پروردگار، ایّام و لیالی مبـارک است که از جملة آنها ماه شریف رجب میبـاشد که چشمهسار رحمت الهی است و در روزهای پایانی آن قرار داريم.
در جلسات سابق در عظمت دو مورد از قلّههای ماه رجب که لیلةالرغائب و ایّامالبیض این ماه شريف میباشد مطالبی استفاده شد و در این جلسه در عظمت قلّة سوّمِ ماه رجب که مبعث اعظم است، مطالبی استفاده میگردد.
هر پیامبری مبعث و بعثتی داشته و بعثت او برای امّتش مایة رحمت و خیر و سعادت و بیداری بوده است. امّا از آنجائی که حضرت پیامبر اکرم(صَلَّی الله ُ‌عَلَيْهِ وَ‌الِه) نور اعظم و پیامبر اعظم و نعمت و امانت و هدیة اعظم پروردگار هستند و عالیترین و زیباترین تحفة خداوند متعال بر بشریّت میباشند، لذا بعثت آن بزرگوار هم بعثت اعظم است. شب مقدّس مبعث شب تجلّی اعظم خداوند سبحان است «اَللّهُمَّ اِنّی اَسْاَلُكَ بِالتَّجَلِّى الْاَعْظَمِ»[3]. تمام مخلوقات تجلّی خداوند متعال هستند و خالقیّت خداوند توسط آنان آشکار میشود و هر مخلوقی، خالق خود را معرفی میکند، تا میرسد به انسان کامل که از خود هیچ ندارد و آئینة تمامنمای اوصاف جمال و جلال و صفات کبریایی حقّ و مظهر اتّم و اکمل اسمای حسنای الهی و اسم اعظم پروردگار میباشد «به علی شناختم من بخدا قسم خدا را»[4].
کلمة بعثت دو معنی دارد: یکی زنده شدن و احیاء، و دیگری بیدار شدن. مبعث به این علّت اعظم است که بالاترین عامل بیداری و بعبارتی عامل بیداری اعظم میباشد. مبعث برای این است که انسانها را به حیات طیّبه برساند. شب و روز مبعث، شب و روز رسیدن به حیات طیّبه است. انسانها به میزان بیداری به حیات طیّبه میرسند و امّا راه بیداری اعظم را خداوند متعال در مبارکة انفال اینچنین بیان میفرماید: «يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَجيبُوا لِلّهِ وَ لِلرَّسُولِ اِذا دَعاكُمْ لِما يُحْييكُمْ»[5] ای مؤمنان، خدا و رسول را استجابت کنید، چراکه برای شما حیات و زندگی حقیقی به ارمغان آوردهاند. مضمون همین مطلب در سورة مبارکة نحل آمده است: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ اَوْ اُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَة»[6]. پُرواضح است که وقتی ابزار هدایت مشخص شده است، انسان برای درمان خود باید از آنها بهره گیرد. همانطور که اگر پزشک حاذق و متخصّص و متبحّری برای درمان دردهای ناعلاج به شهری بیاید و همة مردم در خانة خود بمانند و به پزشک رجوع نکنند، مسلماً که درمان نخواهند شد، همانگونه، اگر انسان دستورات حیاتبخش خداوند متعال و محبوبانش را بکار نگیرد، نمیتواند به حیات طیّبه نائل شود. در صورتی که انسان در بکارگیری دستورات خدای سبحان و محبوبانش تلاش کند، به حیات طیّبه احیا و زنده میگردد. همچنین آرامش قلب و سکونت باطن و روحی آرام و مطمئن که گمشدة نسل حاضر است، در پرتو اطاعت خدا و تسلیم در مقابل فرامین او حاصل میشود «اَلا بِذِكْرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»[7]. خداوند متعال از نزدیکترین راه که اجابت خدا و رسول خدا(صَلَّی الله ُ‌عَلَيْهِ وَ‌الِه) و اولواالامر است، به انسان آدرس سعادت و خوشبختی و آرامش را میدهد.
هر انسانی میتواند در شب مقدّس مبعث برای خود بعثتی داشته باشد، چراکه مبعث یعنی بیداری و تحوّل در جهت اصلاح عمل و اصلاح نفس و تقویت ایمان و توحید و تقرّب به ذات اقدس الهی.
قابل توجه است که میهمانی عظیم پروردگار در پیش است «تو را ز کنگرة عرش میزنند صفیر»[8] و خداوند متعال با بيان نورانی «دُعيتُمْ فيهِ اِلى ضِيافَةِ اللهِ وَ جُعِلْتُمْ فِيهِ مِنْ اَهْلِ كَرامَةِ الله»[9] که توسّط رسول گرامی خود به مردم ابلاغ فرمود، به ايشـان پیـام میدهد که ای بندگان من! شما آسمانی هستید و موجود زمینی نیستید، بدانيد که این دنیای کوچک ظرفیّت وجود شما را ندارد، پس با منِ عظیم ارتباط برقرار کنيد و با من وارد معامله شويد. اگر غیر از من، با هرکس و هر چیز دیگر، اعم از مال، مقام، علم، پُست، رياست و ساير زخارف دنيوی وارد معامله گرديد، ضرر کردهايد «وَ تَكاثُرٌ فِی الْاَمْوالِ وَ الْاَوْلادِ»[10].
پس این قلّة اعظم ماه رجب (مبعث اعظم) برای اين است که انسانِ غافل را بيدار کند و پیام بیدارباش میدهد و انسان باید توجه کند که تا حال چقدر بیدار شده، چراکه به میزان بیداری، بهرههای بالاتری خواهد برد و اجابت و لبیک بالاتر، بهرهمندیهای بالاتر را به دنبال دارد.
آخرین شبهای ماه شريف رجب در حال سپری شدن میباشد، ولذا شایسته است که اگر انسان تا به امروز بیدار نشده و حرکتی نکرده است، بیدار شود و تلاش کند که از قلّة اعظم آن بهره بگیرد. اگر انسان در آن شب خالصـانه بخواهد و تلاش نماید، او را تنها نمیگذارند «از دوست یک اشاره، از ما به سر دویدن»[11]. اگر انسان یک قدم بردارد، آنان، او را چند قدم پيش میبرند.
پس در این روزهای پایانی ماه شريف رجب، مراقبت بالاتری از خود نماییم و راههای خروج ایمان را ببندیم که همان گناه و معصیت است و از جملة آنها شرکت در محافل گناهآلود و معصیت میباشد. اگر انسان راه خروج ایمان را مسدود کند و از آن بزرگواران طلب بخشش نماید، این وعدة حتمی پروردگار است که او را مورد مغفرت و آمرزش قرار دهد و به سعادت ابدی رهنمون شود. خداوند متعال به رسول گرامی خود میفرماید: «وَ لَوْ اَنَّهُمْ اِذْ ظَلَمُوا اَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوّاباً رَحيما»[12] پیامبرم اگر خطاکاران نزد تو بیایند و طلب آمرزش کنند از خداوند و تو برایشان عذرتقصیر بخواهی و استغفار کنی، البته خداوند را بسیار توبهپذیر مهربان خواهی یافت. آن بزرگواران همواره در حال حیات هستند و مماتی ندارند. فلذا امروز هم، اگر انسان در پیشگاه الهی توبه کند و از رسول الله(صَلَّی الله ُ‌عَلَيْهِ وَ‌الِه) بخواهد که برای او طلب آمرزش نمایند و عذر تقصیر بخواهند، خداوند متعال را بسیار توبهپذیر و مهربان خواهند یافت. حقیقتاً که چه مکتب زیبا و چه پیامبر و امامان زیبایی داریم. اگر انسان چنین خالق رحیمی را عبد نشود، براستی که به خود ظلم نموده است.
خداوند متعال در سورة مبارکة یوسف(عَلَيْهِ السَّلام) میفرماید: وقتی برادران حضرت یوسف(عَلَيْهِ السَّلام) در برابر گناهی که در مورد برادرشان مرتکب شده بودند، از پدر عذرتقصیر خواستند، حضرت یعقوب(عَلَيْهِ السَّلام) فرمودند: بزودی برای شما از پروردگارم طلب آمرزش خواهم کرد «سَوْفَ اَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبّی»[13]. در تفسیر این آیة شریفه چنین آمده است که حضرت یعقوب(عَلَيْهِ السَّلام)، استغفار برای فرزندان را به شب جمعه موکول کردند تا بیشتر به اجابت برسد. حال، اگر پدرِ فرزندانِ خطاکار، حضرت یعقوب(عَلَيْهِ السَّلام) بودند، پدر ما هم حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی الله ُ‌عَلَيْهِ وَ‌الِه) و حضرت علی(عَلَيْهِ السَّلام) هستند «اَنَا وَ عَلِیٌّ اَبَوا هذِهِ الْاُمَّة»[14]. ولذا ما نیز در شب مقدّس مبعث به درگاه حق تعالی توبه کرده و عذر تقصیر بخواهیم و از پدرانمان درخواست کنیم که برای ما از محضر پروردگار عذرتقصیر بخواهند و برای ما عیدی در شأن این عید عظیم عنایت فرمایند که همانـا تعجیل در ظهور و فرج مولا و مقتدایمان حضرت ولیّعصر(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) است .آری، عیدی در شـأن بعثت اعظـم، ظهور اعظـم است. حضرت امام زمان(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) میفرمایند: «اَكْثِرُوا الدُّعاءَ بِتَعْجيلِ الْفَرَجِ فَاِنَّ ذلِكَ فَرَجُكُم»[15] برای فرج من بسیار دعا کنید، چراکه فرج من، فرج شماست. از حضرت امام زمانمان درخواست کمک و طلب یاری نماییم.
برادران حضرت یوسف(عَلَيْهِ السَّلام) در ابتدا خواستند که آن حضرت را خوار کنند، ولی خداوند متعال به علّت تسلیم و بندگی، آن بزرگوار را به عزّتی رسانید که برادران، کاسه به دست به محضر ایشان رسیدند و گفتند: «يا اَيُّهَا الْعَزيزُ مَسَّنا وَ اَهْلَنَا الضُّرُّ وَ جِئْنا بِبِضاعَةٍ مُزْجاةٍ فَاَوْفِ لَنَا الْكَيْلَ وَ تَصَدَّقْ عَلَيْنا اِنَّ اللهَ يَجْزِی الْمُتَصَدِّقينَ»[16]. آری، ایمـان و بندگی و عبودیّت، انسان را به چنین جایگـاه رفیعهای میرساند. در شب مقدّس مبعث، ما هم به محضر مولایمان امام زمان(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) که میهماندار عظیم این عید عظیم هستند، بنالیم و درخواست کنیم که: «اَيُّهَا الْعَزيزُ» ای پدر مهربان، ما جز ورشکستگی و روسیاهی، هیچ نیاوردهایم، لکن شما که کریم و کریمزاده هستید، پیمانة ما را تمام بریزید
«تو مگو ما را بدان شه بار نيست
با کریمان کـارها دشوار نیست»[17]
«منگر اندر مـا مکن در ما نظر اندر اکرام و سخای خود نگر»[18]
حضرت امام سجاد(عَلَيْهِ السَّلام) در ماه شریف رجب، پیوسته در حال سجده عرض میکردند: «عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِكَ فَلْيَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِك»[19] همچنین حضرت امام صادق(عَلَيْهِ السَّلام) در این ماه به پیشگاه الهی عرضه میداشتند: «عادَتُكَ الْاِحْسانُ اِلَى الْمُسيئينَ وَ سَبيلُكَ الْاِبْقاءُ عَلَى الْمُعْتَدين»[20].
بنابراین با آمرزشخواهی و حرکتی دوباره میتوان به مقصد اعلی نائل گشت و به سرچشمة نور نزدیک شد و همانطور که در ابتدای جلسه استفاده شد، از مهمترین راههای میانبُر برای نیل به حقّ و مقصد مبارک، انفاق فرهنگی و مالی فیسبیل الله است که اميد است انشاءالله تعالی در این فرصتهای ارزشمند از این راه عظیم بهره گیریم.
در خاتمه لازم به یادآوری است روز مقدّس مبعث، یکی از چهار روزی است که در طول سال به فضیلت روزه ممتاز گشته و روزة این روز از فضیلت بسیاری برخوردار است. همچنین با توجّه به این که ماه شریف رجب از ماههای حرام میباشد و روزة سه روز پنجشنبه و جمعه و شنبه از ماههای حرام دارای فضیلت بسیاری است، لذا در صورت رضایت خانواده، چنانچه به روزة این سه روز موفق شویم انشاءالله تعالی هم از اجر سه روز روزة پشت سر هم در ماههای حرام بهرهمند خواهیم شد و هم به فضیلت روزة روز مقدّس مبعث نائل خواهیم شد. امید است که روزة ظاهر با روزة باطن که امساک از گناه و معصیت است، توأم گردد تا انشاءالله تعالی مورد عنایت حقّ تعالی قرار گیرد «اَللّهُمَّ الرْزُقْنا».
«بارالها! به روان مقدس حضرت محمد و آل محمد( صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) درود فرسـت و در امـر ظهـور و فرج مـولا و مقتـدایمـان حضـرت ولیّعصر(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) تعجیل بفرما. خداوندا! توفيق بيداری از خواب گران غفلت به همة ما مرحمت بفرما. پروردگارا! توفيق توبة حقيقی از تمام خطاها و قصورها و معاصی و گناهان به همة ما عنايت بفرما. خداوندا! توفيق بهرهمندی از فيوضات و برکات ايّام و ليالی مبارک ماه شريف رجب به همة ما عنايت بفرما. پروردگارا! همة ما را آشنا و عامل به وظايفمان بفرما. خداوندا! همة ما را از شرّ نفس و شيطان و سقوط در ورطة هلاکت معنوی، مصون و محفوظ بفرما. پروردگارا! همة ما را از شيعيان و پيروان حقيقی و واقعی حضرات اهل بيت عصمت و طهارت(عَلَيهِمُالسَّلام) مقرر بفرما و از شفاعت کبرای آن بزرگواران بهرهمند بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرما. به مسلمانان ستمدیده علیالخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق و سوریه و يمن نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
1- مردمان در خوابند، زمانی که مُردند بيدار میشوند (مجموعه ورام، ج 1، ص150).
2- بگذار ايشان را در باطل فرو رفته و بازی کنند (مبارکه انعام/91).
3- پروردگارا همانا من درخواست میکنم از تو تجلّی اعظم را (مفاتيح الجنان، فرازی از دعای شب مقدّس مبعث).
4- شهريار(عَلَيهِ الرَّحمَة)
5- ای کسانی که ايمـان آوردهايد، اجابت کنيد برای خداوند و برای رسول زمانی کـه میخواند شما را تا زنده کند شما را (مبارکه انفال/24).
6- کسی که کار شايسته انجام دهد از مرد يا زنی، درحالی که او مؤمن باشد، پس البتّه البتّه زنده میکنيم او را به زندگانی پاکيزه (مبارکه نحل/97).
7- آگاه باشيد به ياد خداوند اطمينان میيابند قلبها (مبارکه رعد/28).
8- حافظ(عَلَيهِ الرَّحمَة)
9- دعوت کرده شديد در آن به ميهمانی خداوند و قرار داده شديد در آن از بندگان گرامی خداوند (امالی صدوق، ص93).
10- و کثرتطلبی در اموال و اولاد (مبارکه حديد/20).
11- همام تبریزی
12- مبارکه نساء/64
13- مبارکه يوسف(عَلَيْهِ‌السَّلام)/98
14- من و علی دو پدر اين امّت هستيم (بحارالانوار، ج23، ص259).
15- بحارالانوار، ج52، ص92
16- ای عزيز، مسّ کرد ما را و اهل ما را ضرر، و آوردهايم ماية تجارت اندکی، پس تمام نما برای ما پيمانه را و تصدّق کن بر ما، همانا خداوند جزا میدهد صدقه دهندگان را (مبارکه يوسف(عَلَيْهِ‌السَّلام)/88).
17- مولوی(عَلَيهِ الرَّحمَة)
18- مولوی(عَلَيهِ الرَّحمَة)
19- بزرگ است گناه از بندة تو، پس بايد زيبا باشد بخشش از جانب تو (مفاتيح الجنان، در اعمال ماه شريف رجب).
20- عادت تو احسان به بدکاران است و روش تو مهلت دادن به تعدّیکنندگان است (مفاتيح الجنان، در اعمال ماه شريف رجب).