دعوت پروردگار متعال به ضیافت ماه مبارک رمضان، عمومی و همگانی است «اَيُّهَا النّاسُ اِنَّهُ قَدْ اَقْبَلَ اِلَيْكُمْ شَهْرُ اللهِ بِالْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ ... دُعيتُمْ فيهِ اِلى ضِيافَةِ اللهِ ...»[1] و اوّلین حرکتِ کاربردی برای بهره­مندی از فیوضات و برکات ماه مبارک رمضان این است که تلاش کنیم موانع بهره­مندی از دخول و ورود به باطن و حقیقت ماه مبارک رمضان را از بین ببریم. آنچه که ما را از روح ماه مبارک محروم می­سازد، امور به ظاهر ساده­ای است که روزمرّه با آن مواجه هستیم. اوّلین مانع فیض­یابی، حق­النّاس است. اگر رنجش و کدورت و اختلاف و قهری وجود دارد، در این لحظات همه را کنار بگذاریم. مـاه، مـاه رحمت است و خـدای سبحـان، خـدای رحمت و رسول­الله(صَلَّي ­­اللهُ ­عَلَيْهِ ­وَ‌­الِه)، رسول رحمت هستند. بنابراین کسی که بخواهد با بغض و کینه و کدورت و رنجش و دشمنی که مقابل رحمت الهی است، وارد ماه مبارک رمضان شود، در ضیافت الهی پذیرش نخواهد داشت. دل آلوده با ماهی که سراسر نورانیّت و زیبایی و قداست و پاکی است، سنخیّت ندارد. زیباترین میزبان، خودِ خداوند متعال است بیائید تصمیم بگیریم که ما هم برای چنین میزبانی، میهمان شايسته و لایقی باشیم. میهمان باید با میزبان شباهت و سنخیّتی داشته باشد، ولذا تلاش کنیم که موانع را بزدائیم و رنجش­ها و کدورت­ها و قهرها را کنار بگذاریم. در رفع کینه­ها و کدورتها، افراد خانواده در اولویّت قرار دارند. اگر کدورتی با همسر و یا پدر و مادر و یا فرزندان ایجاد شده، باید هرچه سریع­تر در رفع و اصلاح آن کوشید. حضرت پیامبر اسلام(صَلَّي ­­اللهُ ­عَلَيْهِ ­وَ‌­الِه) فرمودند: «زنی که شوهرش از او ناراضی باشد، ‌اعمال او مورد قبول واقع نمی‌شود»[2]، باز از آن حضرت مذکور است: «هر که زنی داشته باشد که آن زن وی را بیازارد، خداوند نه نماز آن زن را قبول کند و نه کار نیکش را، هر چند همه عمر روزه بگیرد تا زمانی که به شوهرش کمک کند و او را خشنود سازد، مرد نیز اگر زن خود را بیازارد و به او ستم کند همین گناه و عذاب را دارد»[3]. همچنین است کسی که خانواده­اش از او ناراضی هستند، اعمالش مورد قبول حق تعالی قرار نمی­گیرد. البتّه منظور از عدم قبولی، این نیست که گویی اصلاً نماز نخوانده و روزه نگرفته، بلکه چنین کسی از روح عبادت و جانِ میهمانی و ضیافت ماه مبارک رمضان و فیوضات و برکات آن که فرمودند: «اَنْفاسُكُمْ فيهِ تَسْبيحٌ وَ نَوْمُكُمْ فيهِ عِبادَةٌ وَ عَمَلُكُمْ فيهِ مَقْبُولٌ وَ دُعاؤُكُمْ فيهِ مُسْتَجاب‏»[4]، محروم خواهد شد و به راستی حیف است که انسان از میهمانی رَبِّ کریم بهره­ای نبرد.

     پس اولین قدم برای شرف­یابی به ضیافت ماه مبارک رمضان و بهره­مندی از روح و حقیقت آن، از بین بردن اختلاف­ها و کینه­ ها و کدورت­ها است. واقعاً حیف است که انسان در روزهای داغ و طولانی تابستان از بام تا شام روزه باشد، ولی در کنار سفرة افطار که سفرة رحمت است، دلش مملوّ از دشمنی و کینه و کدورت باشد. از اينرو برای بهره­مندی از فیوضات ماه مبارک رمضان و پذیرش در این ضیافت عظیم باید هرچه سریع­تر در رفع کینه­ها و کدورت­ها تلاش نماییم، هرچند که طرف مقابل مقصر باشد، تا در زمرة افرادی قرار بگیریم که از اولین روز ماه مبارک پذیرش می­یایند، چراکه گروهی در ماه مبـارک رمضان از همـان ساعات اولیّه مورد پذیرش قرار می­گیرند، گروهی از اواسط آن و گروهی در اواخر ماه میهمانی مورد پذیرش قرار می­گیرند.

     ماه مبارک رمضان، ماه عظیم خداوند است، یعنی ماه اکبر شدن و اعظم گشتن  و ماه خدایی شدن است. اعظم شدن در ماه خداوند یعنی انس با خداوند داشتن و عظمت یافتن و به کرامت رسیدن. ماه مبارک رمضان مهمانی عظمت و بزرگ شدن است. در این ساعات باقیمانده تلاش نمائیم تا کینه­ها و کدورت­ها را فراموش نماییم و در حل کدورت­ها سبقت­گیرنده باشیم. حضرت پیامبر اکرم(صَلَّي ­­اللهُ ­عَلَيْهِ ­وَ‌­الِه) می­فرمایند: «هرگاه در ميان دو كس جارى شود سخنى، پس هر كدام از ايشان كه طلب كند رضاى آن ديگر را، او سابق است به بهشت از آن ديگر»[5]. اگر حق پدر و مادر ضایع شده یا احترامشان رعایت نگشته، اعمال مورد قبول واقع نمی­شود، ولذا هرچه سریعتر در رفع این مانع بزرگ اقدام کنیم و از ایشان عذرخواهی نمائیم و به پایشان بیفتیم و بدانیم که اگر به پای پدر و مادر افتادیم، حقیقتاً از خدای سبحان عذرخواهی کرده­ایم. همچنین اگر حق همسر ضايع شده، از او عذرخواهی نمائيم و توجّه کنيم که عذرخواهی از همسر نیز عذرخواهی از خداوند است.

     پس، اول باید موانع را که از مهمترین آنها حق­الناس­هاست، برطرف نمود و سپس تلاش کرد که فضایل را برپا داشت، همانطور که در ضرب­المثل عربی می­گویند: «ثَبِّتِ الْاَرْض ثُمَّ انْقُشْ» یعنی ابتدا باید زمين را هموار ساخت و سپس اقدام به طراحی کرد.

     مانع دوم برای بهره­مندی از حقیقت ماه مبارک رمضان، گناهان و معاصی است. در صلوات شعبانیه می­خوانیم: «وَ اعْمُرْ قَلْبى بِطاعَتِكَ وَ لا تُخْزِنى بِمَعْصِيَتِك‏»[6] پروردگـارا آبـاد کن قلبم را بـا طـاعت خودت و رسوا نکن مرا با معصیتی که انجام می­دهم. آری اطاعت باعث آبادی دل، و گناه، باعث ویرانی آن است. همانطور که حضرت امام علی(عَلَيهِ­ السَّلام) فرمودند: «جَمالُ الْعَبْدِ الطّاعَة»[7]. چنین نپنداریم که گناه کردیم و تمام شد، بلکه آثار گناه خیلی وحشتناک است و به اعتقاد لطمه و آسیب می­رساند و ایمان را تخریب می­کند.  اعتقاد، اخلاق و اعمال را عهده ­دار است و تخريب اعتقاد، تخریب اعمال و اخلاق را به دنبال دارد.

     پس اگر در دو ماه شریف رجب و شعبان کم­کاری شده، با توبه و تلاش در جبران کوتاهی­ها و قصور و خطاها، دلِ ویران­شده را آباد کنیم و با دلِ آباد وارد ماه مبارک رمضان شویم تا وقتی در دعای سحر، جمالِ الهی را طلب می­کنیم «اَللّهُمَّ اِنّى اَساَلُكَ بِجَمالِكَ کُلّه‏»[8] لایق و شایسته آن باشیم. در دعای سحر، از خداوند می­خواهیم که: خدایا ما را به درجه­ای از جمالت برسان که به عبودیّت و بندگی راه یابیم. روحِ ویران­شده را به وسیلة توبه آباد و پاک سازیم تا پاکیزه وارد ماه مبارک رمضان شویم. به قول شهید باکری(رَحمَةُ­اللهِ­عَلَيه)، از خداوند بخواهیم: «خدایا مرا پاکیزه بپذیر». انسان با گناه و معصیت از وطن اصلی خود که توحید است، جدا می­شود و وقتی از وطن حقیقی خود جدا شد، بلافاصله شیطان به سراغ او می­آید و اولین خدعة شیطان به او، وسواس است. از اينرو در این ساعاتِ مغتنم که ساعات پایانی ماه شريف شعبان است، ماه رسول­الله(صَلَّي ­­اللهُ ­عَلَيْهِ ­وَ‌­الِه) را با پاکی بدرقه کنیم و حرمت رسول­الله(صَلَّي ­­اللهُ ­عَلَيْهِ ­وَ‌­الِه) را نگهداری کنیم و کسی که می­خواهد از حرمت و احترام خداوند و رسول­اکرم(صَلَّي ­­اللهُ ­عَلَيْهِ ­وَ‌­الِه) بهره­ای داشته باشد، باید گام­های اولیّه را خود بردارد و اطاعت از خداوند و حضرت رسول اکرم(صَلَّي ­­اللهُ ­عَلَيْهِ ­وَ‌­الِه) را به جا آورد.

     پس به احترام ماه خداوند، معاصی و گناهان را ترک کنيم و ابزار گناه را کنار بگذاریم. سایت­های منحرف و شبکه­های ماهواره­ای و برنـامه­های انحرافی را ترک کنیم و عکس­های مستهجن را از گوشی­ها حذف نمائیم تـا پـاکی نسبی فراهم آید و امید است که ان­شاءالله­ تعالی در اثر تمرین و ممارست و توفیق الهی بعد از ماه مبارک رمضان نیز دور چنین برنامه­ هایی نگردیم.

     به همین ترتیب، به خاطر حرمت ماه مبارک رمضان و بهره­مندی از فیوضات آن، از شرکت در محافل معصیت که از مصادیق بارز آن سفره­های مشترک بین محرم و نامحرم می­باشد، خودداری نمائیم. واقعاً حیف است که انسان حدود هفده ساعت رنج گرسنگی و تشنگی را تحمل کند، ولی شب بر سر سفرة معصیت که دشمنی با خداوند است، افطـار نماید. در سفره­های افطاری باید زن و مرد جدا از هم باشد. برادرشوهر و شوهرخواهر و ... نامحرم هستند و گناهِ نامحرم­های شناس اگر بیشتر از نامحرم­های ناشناس نباشد، کمتر از آن نیست.

     سومین مانع برای بهره­مندی از باطن ماه مبارک رمضان، ندادن خمس و زکات و شانه خالی کردن از پرداخت آن است. کسی که خمس و زکات نمی­دهد، گرچه هزاری انفاق مستحبی داشته باشد، مال او حرام و لقمة او ناپاک است، ولذا چنانچه در سایر ماه­ها در مسئلة خمس و زکات کوتاهی شده، در ماه مبارک رمضان، مقداری را به عنوان خمس کنار بگذاریم تا با لقمة حلال افطار نمائیم و بعد از ماه مبارک رمضان هم به یاری خداوند، اهل خمس و زکات باشیم.

 

1- ای مردم همانا به تحقيق روی آورد به سوی شما ماه خداوند بابرکت و رحمت و مغفرت ... دعوت کرده شديد در آن به ميهمانی خداوند ... (عیون اخبارالرضا(عَلَيهِ­ السَّلام)، ج1، ص295).

2- الکافی، ج5، ص507

3- وسائل الشّيعه، ج14، ص116

4- نفس­های شما تسبیح، خواب شما عبادت، اعمالتان مقبول و دعایتان مستجاب است (امالی صدوق، ص93).

5- کشف الغمة فی معرفة الائمّة، ج2، ص33

6- مفاتیح­الجنان، فرازی از صلوات شعبانيّه

7- زيبايی بنده به طاعت است (تصنيف غررالحکم و دررالکلم، ص181).

8- خدای من، همانا من از تو می­خواهم از جمالت تمام آن را (مفاتيح­ الجنان، فرازی از دعای سحر ماه مبارک رمضان).