همان طور که درجات بندگی به میزان اعمال انسان است «وَ لِكُلٍّ دَرَجاتٌ مِمّا عَمِلُوا»[1]، همانگونه احسن الحال که رسیدن به کمال بندگی و عبودیّت است، محصول احسن العمل است. آری احسن العمل موجب رسیدن به احسن الحال می گردد که آن را در آغاز سال و لحظۀ تحویل از خداوند درخواست می کنیم «يا مُقَلِّبَ الْقُـلُوبِ وَ الْاَبْصارِ يا مُدَبِّرَ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ يا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْاَحْوالِ حَوِّلْ حالَنا اِلى اَحْسَنِ الْحال»[2].
پس وقتی هدف از خلقت، عبودیّت و بندگی است و وقتی به ما آموختند که از خداوند احسن الحال درخواست کنیم، یعنی خداوندا: مرا به هدف از آفرینش که رسیدن به عالی ترین مقام عبودیّت و بندگی و احسن الحال است، نائل گردان.
وقتی معلوم شد که احسن الحال، محصول احسن العمل است، در اینکه احسن العمل چگونه حاصل می شود، قـابل توجه است که: احسن العمل بـا تبعیّت از حق و عمل بـه قوانین قرآن کریم که احسن الحدیث است «اِنَّ اَحْسَنَ الْحَديثِ كِتابُ الله»[3]، ایجاد می شود. به عبارت دیگر، احسن العمل، مندرج در احسن الحدیث است کـه تـألیف خدای احسن الخـالقین می باشد. به فرمودۀ استاد جوادی آملی، خدای سبحان در خلقت هیچ موجودی غیر از انسان، خود را احسن الخالقین معرّفی نفرمود. آری، خداوند متعال در خلقت این همه بی نهـایت بزرگ هـا و کوچک ها و کرات و کهکشـان ها، خود را احسن الخالقین ننامید، ولی آنجا که انسان را خلق فرمود، خود را احسن الخالقین نامید و به خودش تبریک فرمود «فَتَبارَكَ اللهُ اَحْسَنُ الْخالِقين»[4]. براستی این انسان، چه ودایعی در درون خود دارد که با شکوفا نمودن آنها به مقامی می رسد که احسن المخلوقین می گردد.
پس خداوند متعال، احسن الحدیث را نازل فرمود تا انسان با بکار بردن دستورات آن، احسن المخلوقین شود و آنگاه به احسن الخالقین برسد و وقتی به احسن الخالقین تقرّب یافت، به آن آرامش حقیقی و مطلق که خداوند وعدۀ آن را داده، می رسد و آنجاست که به مقصد اعلی بار یافته است.
[1]- و از برای هر يک مراتبی است از آنچه عمل کردند (مبارکه انعام/132).
[2]- ای برگردانندة قلبها و چشمها، ای تدبيرکنندة شب و روز، ای تغييردهندة حال و احوال، تغيير ده حالِ ما را به بهترين حال (بيان نورانی امام صادق(عَلَيهِالسَّلام)؛زاد المعاد، ص328).
[3]- همانا احسن الحدیث کتاب خداوند است (بيان نورانی حضرت پيامبر اکرم(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ)؛ بحارالانوار، ج2، ص301).
[4]- پس پُربرکت است خداوند که بهترينِ آفرينندگان است (مبارکه مؤمنون/14).