:
مؤمنان در روز قیامت با سلام و درود خداوند و فرشتگان و بهشتیان مواجه هستند، همان طور که در سورة مبارکة ق می فرماید: «اُدْخُلُوها بِسَلامٍ آمِنينَ»[1]. در سورة مبارکة یونس(عَلَيهِالسَّلام) نیز آمده است: «دَعْواهُمْ فيها سُبْحانَكَ اللّهُمَّ وَ تَحِيَّتُهُمْ فيها سَلامٌ وَ آخِرُ دَعْواهُمْ اَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمينَ»[2] دعای مؤمنان در بهشت سلام دادن است و پایان صحبتشان، حمد الهی است.
سلام هایی هم داخل نماز قرار دارند که سلام اوّل، سلام به حضرت پیامبر اسلام(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) است و سلام دوّم، سلام به مسلمین و مؤمنینِ پیرو رسول خدا(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) و بطور کلی تمـام پیروان آن بزرگوار و قرآن کریـم می باشد. سلام سوّم، تمام مؤمنینِ انس و جن و فرشتگـان از حضرت آدم(عَلَيهِالسَّلام) تـا انقراض عالم را دربر می گیرد و تمام پیروان حضرات انبیاء(عَلَيهمِ السَّلام) از موحّدینی را شامل می شود که در زمان خودشان از پیامبر زمانشان و کتاب آسمانیشان تبعیّت نمودند، اما بعد از ظهور اسلام و بعثت رسول مکرّم اسلام(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ)، دیگر یک مسیحی یا یهودی مشمول بیان مبارک در مورد آخرین سلام قرار نمی گیرد. دین یهودیّت و مسیحیّت تا زمانی رسمیّت داشت که دین بعدی نیامده بود. اگر پیروان حضرت موسی(عَلَيهِالسَّلام) در زمان پیامبر خودشان پیرو ایشان و کتاب تورات بودند، بعد از دین مسیحيّت و ارسال حضرت عیسی(عَلَيهِالسَّلام) باید به دین مسیح ایمان می آوردند. همچنین بعد از بعثت حضرت پیامبر اسلام(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) و ظهور دین اسلام، که مسیحیّت نسخ شد، پیروانشان باید به دین اسلام ایمان می آوردند، ولذا امروز هم هر کس که غیر از اسلام، دین دیگری برگزیند، مورد تأیید پروردگار نیست «وَ مَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْاِسْلامِ ديناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرينَ»[3]. دین، از اوّل تا آخر اسلام است و وظیفة مردم، تبعیّت از پیامبرخاتم(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) و کتاب قرآن می باشد.
سلام به حضرات معصومین(عَلَيهِمُالسَّلام)، هم از دور و هم از نزدیک وارد شده است و در زیارت آن بزرگواران هم باید توجّه نمود که زیارتِ قبر نیست، بلکه زیارت خود آن حضرت است. حضرت پیامبر اسلام(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) فرمودند: «مَنْ زارَ قَبْری بَعْدَ مَوْتی كانَ كَمَنْ هاجَرَ اِلَیَّ فی حَياتی فَاِنْ لَمْ تَسْتَطيعُوا فَابْعَثُوا اِلَیَّ السَّلامَ فَاِنَّهُ يَبْلُغُنی»[4] کسی که زیارت کند قبر مرا بعد از وفاتم، مانند این است که هجرت کرده به سوی من در حال حیاتم، پس اگر استطاعت نداشت، به من سلام بفرستد (از دور) پس همانا آن به من می رسد.
زیباترین سلام ها، سلام های بعد از نماز است که خدمت حضرات معصومین(عَلَيهِمُالسَّلام) می فرستیم. حضرت امام صادق(عَلَيهِالسَّلام) فرمودند: «هرگاه منزل و وطن يکی از شما به ما دور بود، بالاترين مکان منزل را انتخاب کند و در آنجا دو رکعت نماز خوانده و با اشاره به قبور ما سلام دهد، سلام وی حتماً به ما خواهد رسيد»[5]. در مورد زیارت امام حسین(عَلَيهِالسَّلام) نيز آمده است: «حضرت امام صادق(عَلَيهِالسَّلام) خطاب به فردی به نام سَدير فرمودند: ای سَدير، آيا اين حق بر تو نيست که قبر حسين(عَلَيهِالسَّلام) را در هر جمعه پنج مرتبه و در هر روز يک بار زيارت کنی؟ آن شخص عرض کرد: فدايت شوم، بين ما و بين آن حضرت، فرسخ های بسيار فاصله است، حضرت فرمودند: بر بام منزل برو، سپس به طرف راست و جانب چپ خود توجّه کن، بعد سر به آسمان بلند کن، سپس سر را به طرف قبر امام حسين برگردان و بعد بگو: «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَباعَبْدِالله اَلسَّلامُ عَلَيْکَ وَ رَحْمَةُ اللهِ و بَرَکاتُهُ»، هرگاه چنين نمودی، ثواب يک زَروة برايت منظور می شود و زَروة يعنی يک حج و يک عمره، سدير می گويد: بسی روزها بيش از بيست مرتبه حضرت را اينطور زيارت می کردم»[6].
با توجّه به اینکه در تعالیم عالیة حضرات اهل بیت(عَلَيهمِ السَّلام) توصیه شده که هیچ خیر و سلامی را نباید بدون پاسخ گذاشت، لذا وقتی از دور یا نزدیـک سلام می دهیم، آن بزرگواران بـه طریـق اولی جواب سلام مـا را می دهند، همان طور که در اِذن دخول مشاهد مشرّفه می خوانيم: «اَشْهَدُ اَنَّكَ تَشْهَدُ مَقامیَ وَ تَسْمَعُ كَلامی وَ تَرُّدُ سَلامی»[7]. اگر فرمودند: طوری نماز بخوانید که گویا آخرین نماز شماست «صَلِّ صَلاةَ مُوَدِّع»[8]، همانگونه هم آنچنـان باید آن بزرگواران را زیـارت نمود و سلام داد کـه گویی آنـان را می بینیم، چراکه اگر ما آنان را نمی بینیم، آن بزرگواران ما را می بینند و سلام ما را بدون پاسخ نمی گذارند.
[1]- داخل شو در آن (بهشت) به سلامت (مبارکه حجر/46).
[2]- دعایشان در آن (بهشت) این است که بارخدایا تو پاک و منزّهی و درودشان در آن سلام است و آخرين دعایشان این است که حمد مخصوص خدایی است که پروردگار جهانیان است (مبارکه یونس(عَلَيهِالسَّلام)/10).
[3]- و هر که بجوید غیر از اسلام دینی را، پس هرگز از او پذیرفته نشود و او در آخرت از زیانکاران است (مبارکة آل عمران/85).
[4]- کامل الزّيارات، ص14
[5]- کامل الزّيارات، باب96
[6]- کامل الزّيارات، باب96
[7]- شهادت می دهم اينکه می بینی مقام مرا و می شنوی سخن مرا و پاسخ می دهی سلام مرا (مفاتيح الجنان، فرازی از اذن دخول مشاهد مشرّفه).
[8]- نماز بخوانيد نماز وداع کننده (امالی مفيد، ص184).