ا:همان طور که در معنای شفاعت استفاده شد، معنای دوّم شفاعت این است که انسانِ آبرومندی واسطة فرد گناهکاری می شود تا خدای سبحان او را از عذاب و کیفری که در اثر گناهان شامل حالش شده، نجات دهد. حضرات انبیای عظام و اوصیای کرام(عَلَيهمِ السَّلام) و اولیای الهی، حقّ شفاعت دارند. آبرومندان برای گناهکاران میانجی و شفیع می شوند و خداوند بخاطر آبروی آنها از گناهِ گنـاهکاران می گذرد. امّا هر گنـاهکاری مشمول قـانون شفاعت نمی گردد، همان طور که حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «لا يَنالُ شَفاعَتَنا مَنِ اسْتَخَفَّ بِالصَّلاة»[1]، شفاعت ما اهل بیت به کسی که نمازش را سبک شمارد، نمی رسد.

     استاد جوادی آملی فرمودند: «گاهی شفاعت، بیرونی و ظاهری است و گاهی درونی. شفاعت بیرونی این است که انسان های معصوم و پاک و اهل معرفت اعم از حضرات انبیاء و اوصیاء(عَلَيهمِ السَّلام) و اولیای الهی واسطه می شوند و در پیشگاه الهی شفاعت می کنند. گاهی شفاعت درونی است و آن، همان توبه می باشد». حضرت امـام علی(عَلَيهِ السَّلام) فرمودنـد: «وَ لا شَفيـعَ اَنْجَـحُ مِنَ التَّوْبَـةِ»[2] هیـچ شفاعت کننده ای نجات بخش تر از توبه نیست. انسانِ توبه کار، بزرگترین شفیع را درون خود دارد.

     در پاره ای از روایات در تفسیر آیة شریفة مورد بحث، یکی از معانی شفاعت حسنه یا سیّئه، دعای نیک یا بد در حقّ دیگری است. دعا در حقّ کس دیگر، نوعی شفاعت محسوب می شود. حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «مَنْ دَعا لِاَخيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ وَكَّلَ اللهُ بِهِ مَلَكاً يَقُولُ وَ لَكَ مِثْلاه‏»[3] کسی که پشت سرِ برادر مؤمن خود دعا کند، خداوند فرشته ای را برای او موکّل می کند که می گوید: دو برابر آن دعایی که کردی، برای تو خواهد آمد و منظور از نصیب در آیة شريفه همین است.

 

[1]- بحارالانوار، ج47، ص8

[2]- نهج البلاغه، مرحوم دشتی، حکمت371

[3]- الکافی، ج4، ص466