در آستانة شب و روز مقدّس مبعث قرار داریم که شب تجلّی اعظم پروردگار است «اَللَّهُمَّ اِنّی اَسئَلُکَ بِالتَّجَلِّی الْاَعْظَمِ»[1] و امّالاعیاد و شب و روز ارسال رحمت الهی است «وَ ما اَرْسَلْناکَ اِلاّ رَحْمَةً لِلْعالَمين»[2]. استاد جوادی آملی میفرمایند: بعثت هر پیامبری در حدّ آن پیامبر است، ولذا وقتی وجود مقدّس حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)، اعظم رسل و اشرف انبیاء(عَلَيهم السَّلام) هستند، بعثت آن بزرگوار نیز اعظم و اشرف بعثتها خواهد بود. عظمت این بعثت به آن حدّی است که خداوند متعال در خلقت آسمانها و زمین، هرگز کلمة «مَنّ» یعنی نعمت بزرگ را بیان نفرمود، لکن در ارسال حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) که در آیة شریفة 164 مبارکة آل عمران مذکور است، فرمود: «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنينَ اِذْ بَعَثَ فيهِمْ رَسُولاً»[3]، عظمت این بعثت در خود آیة شریفه مشخّص شده است. بر این اساس که خداوند متعال به مسئلة تربیت و تزکیة انسانها اهمّیّت بسیاری قائل است و وجود مقدّس حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) در آغاز رسالتشان میفرمایند: «بُعِثْتُ لِاُتَمِّمَ مَكارِمَ الْاَخْلاقِ»[4]، «اِنَّما بُعِثْتُ مُعَلِّما»[5]، معلوم میشود که تمام حضرات انبیا و اوصیا(عَلَيهم السَّلام) برای تربیت بشر ارسال شده اند و تکمیل تربیت بشریّت بدست آن بزرگوار سپرده شده است. از اولین و آخرین، هدیه ای به عظمت وجود مقدّس آن بزرگوار و رسالتشان، به بشریت داده نشده است.
مطلب بسیار مهم اینکه: وجود مقدس حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) که به عنوان تربیت کننده و معلم برای بشریّت ارسال شده اند و این توفیق عظیم نصیب امّت آخرالزمان گشته، بیانگر این حقیقت است که انسان، حامل چه ودایع گرانقدر و معادن عظیمی است که پیامبری با این عظمت، برای شکوفایی استعدادهای درونی و به فعلیّت رسانیدن ودایع بالقوة او ارسال گشته اند؛ انسانی که حامل تمام اوصاف جمال و جلال الهی و اسماء حسنای پروردگار و استعدادهای درخشان می باشد. همانطور که باران ظاهری به همه جا یکسان میبارد، لکن هر کسی به هر میزان که خود را در معرض باران قرار دهد، بهره میبرد، همانگونه وجود مقدس حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) که عظیمترین باران رحمت از سوی پروردگار هستند «وَ ما اَرْسَلْناكَ اِلاّ رَحْمَةً لِلْعالَمين»[6]، بر همگان یکسان رحمت خود را میرسانند، ولی همه بطور یکسان از ایشان بهره نمیبرند و بهره مندیها به میزان قابلیتهای درونی است.
«باران که در لطافت طبعش خلاف نیست
در بـاغ، لـاله روید و در شورهزار، خس»[7]
آری وجود مقدس حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) به عنوان بشیر و نذیر و سراج منیر به عالمیان ارسال گشته اند «تَبارَكَ الَّذي نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلىٰ عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعالَمينَ نَذيراً»[8]، «يا اَيُّهَا النَّبِيُّ اِنّا اَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذيراً﴿45﴾ وَ داعِياً اِلَى اللّهِ بِاِذْنِهِ وَ سِراجاً مُنيراً﴿46﴾»[9] لکن بهرة هر کسی به میزان قابلیت و شایستگی باطنی اوست. پس همانطور که خورشید بر همه یکسان میتابد، لکن بفرمودة استاد جوادی آملی، کسانی که نابینا هستند، نمیتوانند از تابش آفتاب بهره ببرند، همانگونه آفتاب وجود حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) نیز بر همه یکسان میتابد، لکن همه به یک میزان بهره نمیبرند و کسانی که خود را به نابینایی زده اند و خود را در معرض تابش خورشید فروزان قرار نمیدهند، بیبهره میمانند.
حال، در اینکه چه کسانی میتوانند از خورشید وجود آن حضرت بهره مند شوند، خداوند متعال در سورة مبارکة انفال، صراحتاً بیان فرموده که کسانی که خود را در معرض تابش و بارش رحمت الهی قرار میدهند که خداوند متعال و محبوبانش را اجابت کنند «يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَجيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ اِذا دَعاكُمْ لِما يُحْييكُمْ»[10] ای مؤمنان، اگر بخواهید با این باران رحمت احیا شوید، باید دعوت خداوند سبحان و رسول او را اجابت کنید. ملاحظه میشود که آیة شریفة مذکور، چقدر مطالب را کاربردی نموده است. اگر انسان دستورات خداوند متعال و رسول او را اجابت کند، خودش را احیا کرده و در معرض سعادت جاویدان قرار میدهد و به حیات طیّبه زنده میشود.
پس با توجّه به آیة شریفة مذکور روشن میگردد که اولاً: رسول خدا(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) ارسال شده اند تا انسانها را به حیات طیّبه زنده کنند و ثانیاً: سخن و گفتار رسول خدا(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)، همان گفتة خدای تبارک و تعالی است.
دریای وجود مقدّس حضرت خاتم المرسلین، بی منتها است. آن بزرگوار مظهر اتمّ و اکمل و آئینة تمام نمای ذات باری تعالی هستند و در شب مقدس مبعث که شب تجلّی اعظم الهی است، ابتدا باید به خود خداوند تبریک گفت و از ذات اقدسش درخواست عیدی نمود «فَتَبارَكَ اللَّهُ اَحْسَنُ الْخالِقين»[11] و آنگاه به حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) و تمام انبیاء عظام و اوصیای کرام(عَلَيهم السَّلام)، بالأخص حضرات معصومین(عَلَيهم السَّلام) که جانشینان بلافصل حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) میباشند، تبریک گفته و درخواست عیدی نمود و بالاترین عیدی که درواقع جهان، همگی یک صدا شده و آن را طلب میکند، ظهور مولا و مقتدایمان، حضرت ولیّعصر(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) است «اَلّلهُمَّ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجْ». در شب مقدّس مبعث، درخواست قلب و جان مبعثی نماییم تا موانع ظهور برطرف شده و عوامل و شرایط ظهور فراهم گردد «وَاجْعَلْنا مِنْ خَیْرِ اَعْوانِهِ وَ اَنْصارِه وَ شیعَتِهِ»[12]، چراکه مهمترین عامل تأخیر ظهور، عدم آمادگی اخلاقی و تربیتی و توحیدی جامعه است «آلودگی ما سبب غیبت دلدار».
لازم به یادآوری است که: روز مقدس مبعث، یکی از چهار روزی است که در طول سال، روزة آن فضیلت خاصی دارد و امید است که انشاءالله تعالی روزة ظاهر با روزة باطن توأم گشته و حقیقت روزه داری در وجود همة ما تحقق یابد.
1- پروردگارا همانا من میخواهم از تو به تجلّی اعظمت (مفاتیح الجنان، فرازی از دعای شب مقدس مبعث).
2- و ما تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم (مبارکه انبیاء(عَلَيهم السَّلام)/107).
3- البتّه به تحقيق خداوند بر مؤمنان منت نهاد زمانی که در میانشان پیامبری از خودشان برانگیخت (مبارکه آلعمران/164).
4- من مبعوث کرده شدم تا تمام کنم مکرمتهای اخلاقی را (بحارالانوار، ج1، ص382).
5- اين است و جز اين نيست که من مبعوث کرده شدم معلّم (شرح اصول کافی(صدرا)، ج2، ص95).
6- و ما تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم (مبارکه انبیاء(عَلَيهم السَّلام)/107).
7- سعدی(عَلَيه الرَّحمَة)
8- مبارک است آن خدايی که بر بندة خود (کتاب) جداکنندة حق و باطل را نازل کرد تا برای جهانیان هشدار دهنده باشد (مبارکه فرقان/1).
9- ای پيامبر همانا ما فرستاديم تو را گواه و بشارت دهنده و بيم دهنده﴿45﴾ و دعوت کننده به سوی خدا به دستورش و چراغی پُرنور﴿46﴾ (مبارکه احزاب/45 و46).
10- ای مؤمنان اجابت کنید خداوند و رسول را، زمانیکه بخواند شما را برای آنچه که زنده کند شما را (مبارکه انفال/24).
11- پس پر خیر و برکت است خدایی که بهترین آفرینندگان است (مبارکه مؤمنون/14).
12- (پروردگارا) قرار بده ما را از بهترین اعوان و انصار و شيعة آن حضرت