خداوند متعال انسان را فطرتاً عظیم خلق فرموده و او را بالقوّه عظیم قرار داده است و تمام برنامه هایی را که در هستی ترتیب داده، برای آن است که انسان بالقوّه ها را فعلیت بخشد و به عظمت و مجد و بزرگی برسد و به خدای عظیم تقرّب یابد. اگر به انسان امر شده است که «اِعْمَلْ بِما اَمَرْتُکْ وَ انْتَهِ عَمّا نَهَيْتُکْ»[1] عمل کن به آنچه که امر شدی و پرهیز کن از آنچه نهی شدی، یعنی: ای انسان تو با اطاعت پروردگار بزرگ میشوی و به عظمت میرسی، وگرنه خداوند نیازی به اطاعت و عبادت بندگانش ندارد.
خداوند متعال برای رسانیدن انسان به عظمت و بزرگی، عظیمترین انسانها را به عنوان الگو، برای او معرفی فرموده است. وجود مقدس حضرات انبیا و اوصیا(عَلَيهِم السَّلام) و در رأس آنان، حضرت رسول اکرم(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الهِ) و آل طاهرین آن بزرگوار تـا قیام قیامت، قائد اعظم و ولیّ الله الاعظم میباشند. سلسلة جلیلة انبیاء(عَلَيهم السَّلام) با وجود مقدس رسول اکرم(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الهِ) مقطوع میشود، لکن فیض امامت و کوثر ولایت تا قیامت باقی و پایدار است.
پس خداوند متعال، رهبران و الگوها و اُسوه های بندگانش را از انسانهای عظیم قرار داده و الگوپذیری را در فطرت آنان به ودیعه نهاده تا آنان بالقوّهها را به فعلیت برسانند و بزرگ و عظیم گردند.
همچنین خدای سبحان اعمال عبادی و تکالیف الهی و در رأس آنها، نماز را وسیلة بزرگ شدن و عظمت یافتن بندگانش مقرر فرموده است. وقتی در نماز میگوییم: «اَللهُ اَکبَر» خداوند بزرگتر است، یعنی انسان با نماز خواندن، با بزرگ مرتبط میشود و خداوند این اکبر بودن و بزرگ شدن را در کاسة نفس او قرار داده است. اگر خداوند نماز را برای بندگانش تکلیف فرموده، نه اینکه به نماز آنان نیاز دارد، بلکه بندگان برای بزرگ شدن به نماز نیاز دارند. اگر کلمهای که در نماز بیشتر از همة اذکار تکرار میشود، «اَللهُ اَکبَر» میباشد، به این علت است که انسان بالقوّه اکبر است و با تحقق حقیقت نماز، اکبر بودن او به فعلیت میرسد.
پس جوانـان عزیز! نماز را جدی شمارید، چراکه نماز، شما را بزرگ میکند و به خدای بزرگ میرساند. با یک بار قضا شدن نماز صبح، انسان از منبع جوشـان فضـل و رحمـت دور میگـردد و از صعـود و تعـالی باز میماند. مگر اينکه به مقام ندامت و توبه درآيد و متعهد گردد که ديگر مرتکب گناه نشود که در اين صورت انشاء الله تعالی مشمول عفو و آمرزش خدای توبه پذير خواهد شد.
یکی دیگر از عبـادات که باعث رسیدن انسان به بزرگی و عظمت میشود روزه است. خداوند تبارک و تعالی انسان را برای صعود و پرواز خلق فرموده، نه برای فرود و سقوط و اگر امام سجّاد(عَلَيهِ السَّلام) در صحيفة سجّاديّه، ماه مبارک رمضان را «شَهرَ اللهِ الاَکبَر»[2] می نامند، نشان آن است که این ماه، ماه عظمت يافتن و اکبر شدن است و انسان را به عظمت و کرامت میرساند «دُعيتُمْ فيهِ اِلی ضِيافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فيهِ مِنْ اَهْلِ كَرامَةِ اللَّهِ»[3] و اگر در دعای هر روز این ماه عظیم، میخوانیم: «یا عَلِیُّ یا عَظیم ... هذا شَهرٌ عَظَّمتَهُ وَ کَرَّمتَهُ وَ شَرَّفتَهُ وَ فَضَّلتَهُ عَلَی الشُّهُورِ»[4]، به اين دليل است که این ماه برای تعالی و اکبر و عظیم شدن است و انسان به وسیلة روزه، با عظیم مرتبط شده و به عظمت میرسد و به این سبب حضرت امام سجاد(عَلَيهِ السَّلام) که به عظمت ماه مبارک رمضان، به عالیترین صورت واقف بودند و میدانستند که این ماه با انسان چه میکند، آنچنان مشتاقانه آن را استقبال فرموده و با سوز و گداز بدرقه مینمودند.
پس برای رسیدن به عظیم، باید عظمت یافت و روزة حقیقی، قسمت اعظمی از رسانیدن انسان به عظمت را عهده دار است و تمام ایّام و لیالی مقدس ماه مبارک رمضان برای این منظور است تا میرسد به شب مقدس قدر که اوج و قلة ماه مبارک رمضان است. شب مقدّس قدر همانطور که از نامش پیداست، برای بزرگی و تعالی و رسیدن به قدر و منزلت میباشد. شب قدر، شب عظمت است، شبی است که قرار است انسان قدر و ارزش و منزلت یابد تا به خدای عظیم برسد، شب مقدس قدر برای متولد شدن به قدر و عظمت میباشد.
به همین ترتیب، قرآن کريم کتاب عظمت است، «وَ القُرآنِ العَظیم»[5] «كَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيا»[6] و وسیلة ارتباط انسان و خدای عظیم میباشد و در سراسر آن دعوت به تعالی و عظمت شده است «تَعالَوا»[7]، ولذا با عمل به فرامین آن، میتوان با عزیز مطلق، مرتبط شد. عزت و عظمت تنها در پرتو دین و توحید و الله است و مابقی هرچه هست ذلّت است «فَاِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَميعاً»[8]، «وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنينَ...»[9]. آری، عزّت مطلق از آنِ خداوند است و عزت رسول خدا(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) و مؤمنان، برگرفته از عزیز مطلق است، حال بجاست که تأمّل و تفکر نماییم که در این ماه عظیم که در بیست و پنجمین منزل آن قرار داریم، چقدر به عظمت رسیده ایم؟ چقدر توانسته ایم با خدای عظیم مرتبط شویم و به عظمت برسیم؟
1- الجواهر السّنيّه، کليّات حديث قدسی، ص162
2- ماه بزرگ خداوند (صحيفة سجّاديّه، دعای وداع با ماه مبارک رمضان).
3- دعوت کرده شديد در آن به ميهمانی خداوند و قرار داده شديد در آن از اهل کرامت خداوند (فرازی از خطبة شعبانيّه؛ عيون اخبارالرّضا(عَلَيهِ السَّلام)، ج1، ص295).
4- ای والا، ای بزرگ... اين ماهی است که بزرگش کردی و گراميش داشتی و شرافتش بخشيدی و برترش ساختی بر ساير ماهها (مفاتيح الجنان، فرازی از دعای هر روز ماه مبارک رمضان).
5- و قرآنِ باعظمت (مبارکه حجر/87).
6- کلمة خداوند، آن است برتر (مبارکه توبه/40).
7- مبارکه انعام/151
8- پس همانا عزّت برای خداوند است همگی (مبارکه نساء/139).
9- و برای خداوند است عزّت و برای رسول اوست و برای مؤمنان است (مبارکه منافقون/8).