زيباترين و بی نظيرترين بذل و انفاقها در ماه مقدّس محرّم و روز مقدّس عاشورا توسّط حضرت اباعبدالله الحسين(عَلَيهِ السَّلام) انجام يافته است. حضرت امام حسين(عَلَيهِ السَّلام) همة خاندان و خويشاوندان و فرزندان خود، از شيرخواره و سه ساله تا جناب علی اکبر(عَلَيهِ السَّلام) را وارد صحنة کربلا نمودند و همه را بذل محبوب ازلی و ابدی نمودند. از اينرو شيعة حسينی شدن، امکان پذير نيست مگر با بذل محبوبها در راه محبوب ازلی و ابدی و حقيقتاً شهدای کربلا، شيعة حسينی بودند که هرچه داشتند در راه خداوند و حضرت امام حسين(عَلَيهِ السَّلام) بذل و بخشش کردند.
ماه ذيحجةالحرام، به منزلة اسفند ماه سال شمسی و پایان سال قمری است. این ایام پایانی سال قمری که ماه رسالت و ماه حج نیز میباشد، زیباترین زمان برای انفاق کردن است. آخرینها همواره پیام دارند، و یکی از پیامهای آن، پيام تسویه حسابها و پاک شدن و تطهیر گشتن است. به فرمودة آیةالله ملکی تبریزی، صاحب کتاب «المراقبات»، شایسته است در پایان سال علاوه بر توبه و اصلاح عمل، دست به دامان حضرات اوصیاء(عَلَيهِم السَّلام) شد و از آنان برای تطهیر و پـاکسازی جان و روح کمک و یـاری خواست. ماه ذيحجةالحرام، ماهی است که آن بزرگواران به یتیم و اسیر و فقیر، آذوقه و غذای خود را یکجا انفاق کردند، حال، چگونه امکان دارد که ما با توبه و تضرّع به در خانة آنان رجوع کنیم، ولی ما را دست خالی برگردانند؟
«برو ای گدای مسکین، در خانة علی زن
که نگین پادشاهی دهد از کرم گـدا را»[1]
پس در روزهای پايانی ماه ذيحجةالحرام که آخر سال قمری است، بناليم و با تجديد نظر به پروندة اعمالمان و توبه و انابة حقيقی پاک شويم و وارد سال جديد گرديم و يقين بدانيم که در اين صورت، از توجّهات آن بزرگواران بهره مند و روزیمند خواهيم شد «خداوندا به مقرّبين درگاهت، دخول و خروج ما را به سال جديد، صادقانه مقرّر بفرما»، «رَبِّ اَدْخِلْنی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ اَخْرِجْنی مُخْرَجَ صِدْق»[2]. «خداوندا، اگر وظايفی بر من مکلّف فرمودی و من در انجام آن قصور کرده ام، اکنون در روزهای پايانی که روزهای پاک شدن است، مرا ببخش و بيامرز و پاکيزه وارد سال جديد بفرما». شهيد باکری در وصيّتنامة خود مینويسد: «خدايا مرا پاکيزه بپذير». خانة قلب، حرم الهی است «اَلْقَلْبُ حَرَمُ اللهِ فَلا تُسْكِنْ حَرَمَ اللهِ غَيْرَ الله»[3]، اگر آلوده شد، جز از طريق توبه پاک نمیشود «ديو چو بيرون رود فرشته درآيد»[4]. پس ما هم تلاش کنيم و سپس از خداوند بخواهيم که ما را پاکيزه بپذيرد.
دعای «يا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْاَبْصارِ يا مُدَبِّرَ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ يا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْـاَحْوالِ حَوِّلْ حالَنا اِلى اَحْسَنِ الْحال»[5] کـه از امـام صادق(عَلَيهِ السَّلام) مذکور است، دعای بسيار عظيم الشّأنی است و تنها مخصوص تحويل سال نيست، بلکه در هر زمان و هر حالتی بمانند قنوت و سجدة آخر نماز و ... از بهترين دعاهاست. انسان بايد خود تلاش نمـايد و احسن الحال نسبی در خود ايجاد کند، سپس احسن الحال پاداشی را از خداوند درخواست نمايد.
لازم به يادآوری است: با توجّه به اينکه روزة اوّل و وسط و آخر ماه از فضيلت عظيمی برخوردار است، همانطور که مذکور است: «امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) بسيار روزه مي گرفتند و روزة اول و وسط و آخر ماه از ايشان ترك نميشد و مي فرمودند: روزه داشتن در اين سه روز مثل اين است كه انسان هميشه روزه داشته است»[6]، روزة آخر ماه ذيحجةالحرام فضيلت دارد و روزة روز اوّل ماه مقدّس محرّم نيز دارای فضيلت خاصّی است و به آن توصيه شده است. اميد است که با توأم نمودن روزة ظاهر و امساک از طعام با روزة باطن و خودداری از معصيت، از توجّهات حضرت اباعبدالله الحسين(عَلَيهِ السَّلام) و اجداد طاهرينشان بهره مند گرديم.
روزهای پايانی ماه ذيحجةالحرام، زمان بازگشت حجّاج محترم از خانة وحی و توحيد به وطنشان میباشد که ضمن خيرمقدم، اميدواريم که انشاء الله تعالی اين حديث نورانی در موردشان محقّق شده باشد که: «مَنْ حَجَّ وَ لَمْ يَرْفُثْ وَ لَمْ يَفْسُقْ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَيَوْمَ وَلَدَتْهُ اُمُّه»[7] کسی که تلاش نمايد و حج خود را درست انجام دهد و از گناهان پاک بماند، بعد از حج آنچنان پاک میشود که گويي از مادر متولّد شده است. از علامات پاک شدن حاجی اين است که بعد از برگشت، به سوی گناه نرود و از او معصيتی سر نزند. توصيه شده که حاجی را زود زيارت نماييد تا نور حج از او ساقط نشده باشد، امّا انشاء الله تعالی نور حج، هرگز از حجّاج محترم ساقط نشود و هميشه پايدار بماند. اگر خداوند متعال حج را يک بار در طول عمر واجب فرموده است، دلالت بر اين دارد که نور حج بايد هميشه پايدار بماند.
اگر حاجيان وارد قربانگـاه منی شدند، حضرت حسين بن علی(عَلَيهِ السَّلام) حج ظاهر را نيمه تمام گذاشته و در ماه محرّم وارد قربانگاه عاشورا شدند و شايسته است که ما هم همراه آن بزرگوار وارد قربانگاه نينوا گرديم.
«حاجیـان جمعند دور هم همه پس کجـا رفته حسین فـاطمه
حاجیـان رفتند یکسر در منی پس چرا او رفتـه سوی کربـلا
او به جای مویِ سر، سر میدهد قاسم و عبـاس و اکبر میدهد»
حضرت حسين بن علی(عَلَيهِ السَّلام) از جناب علی اصغر شش ماهه تا جناب علی اکبر(عَلَيهِ السَّلام) جوان، همه را يکجا به ميدان بذلِ کربلا آوردند و همه را بذل معبود و محبوب و معشوق ازلی و ابدی نمودند تا درس عشق بياموزند. حضرت اباعبدالله الحسين(عَلَيهِ السَّلام) با حجِ نيمه تمام خود، اين حقيقت را به عالميان رسانيدند که آنچه آنان را به آن مقام عظما رسانيد، جز لبّيک به محبوب و بندگی و عبوديّت نبود، همانطور که حضرت ابراهيم(عَلَيهِ السَّلام) را چيزی جز لبيّکشان به خداوند نرسانيد و خداوند متعال، حجاج را هرساله چند روزی به آنجا میبرد تا بندگی و عبوديّت را در بندگی و عبوديّت حضرت ابراهيم و اسماعيل(عَلَيهِم االسَّلام) ارائه دهد و آن را برای همگان سمعی و بصری نمايد. اگر در سرزمين وحی، هر جا که بنگريم يادگار عبوديّت حضرات ابراهيم و اسماعيل(عَلَيهِم االسَّلام) است، سرزمين نينوا و روز مقدّس عاشورا هم که کلاس بندگی و عبوديّت بالاتری است، يادگار حضرت اباعبدالله الحسين(عَلَيهِ السَّلام) است. پس لازم است که بعد از ورود به قربانگاه منی و کلاس عبوديّت حج، وارد کلاس بالاتری شويم، چراکه اگر خدای سبحان ذبح عظيم حضرت ابراهيم(عَلَيهِ السَّلام) را به صورت گوسفندی فرستاد «وَ فَدَيْناهُ بِذِبْحٍ عَظيم»[8]، ذبح عظيم در سرزمين کربلا، سيّدالعاشقين حضرت امام حسين(عَلَيهِ السَّلام) هستند. در روايتی از امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) آمده است: «هنگامى كه خداى عزّ و جلّ به حضرت ابراهيم(عَلَيهِ السَّلام) دستور داد، آن قوچى را كه براى آن حضرت نازل شده بود، در عوض فرزندش اسماعيل(عَلَيهِ السَّلام) ذبح نمايد، حضرت ابراهيم(عَلَيهِ السَّلام) آرزو داشت، كاش پسرم اسماعيل را قربانى ميكردم و مأمور نمي شدم كـه اين قوچ را به جاى وى قربـانى كنم. ابراهيم(عَلَيهِ السَّلام) بدين جهت اين تمنا را كرد كه مصيبت آن پدرى در قلبش جايگزين شود كه عزيزترين فرزند خود را بدست خويش در راه خدا قربانى كرده باشد و به جهت يك چنين مصيبتى مستوجب رفيعترين درجات اهل ثواب شده باشد، خداى عزّ و جلّ به حضرت ابراهيم(عَلَيهِ السَّلام) وحى كرد: يا ابراهيم! محبوبترين خلقِ من نزد تو كيست؟ گفت: پروردگارا! خلقى را نيافريدى كه از حبيب تو حضرت محمّد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) نزد من عزيزتر باشد، خطاب شد: آيا محمّد نزد تو محبوبتر است يا خودت؟ گفت: بلكه حضرت محمّد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) نزد من از خودم محبوبتر است، خطاب رسيد: فرزند حضرت محمّد نزد تو محبوبتر است يا فرزند خودت؟ گفت: بلكه فرزند آن حضرت نزد من محبوبتر است، خطاب آمد: ذبح فرزند آن بزرگوار از راه ظلم براى قلب تو دردناكتر است يا ذبح فرزند خودت كه وى را به دست خود در طاعت من قربانى كنى؟ گفت: پروردگارا ذبح فرزند آن حضرت كه به دست دشمنانش انجام گيرد براى قلب من دردناكتر است، خطاب شد: يا ابراهيم! گروهى كه گمان ميكنند از امت حضرت محمّد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) ميباشند، پسرش حسين را بعد از آن حضرت به ظلم و دشمنى به نحوى خواهند كشت كه گوسفندان را سر ميبرند، آنان براى اين جنايت مستوجب خشم من خواهند شد. حضرت ابراهيم(عَلَيهِ السَّلام) براى اين مصيبت جزع و فزع كرد و قلبش سوخت و شروع به گريه كرد، پس از اين جريان بود كه خطاب آمد: يا ابراهيم! ما اين جزع و فزع تو را كه براى حسين(عَلَيهِ السَّلام) كردى در عوض اينكه پسرت اسماعيل را در راه ما قربانى كرده باشى قبول كرديم و بدين وسيله رفيعترين درجات افراد مصيبت زده را به تو عطا نموديم، معناى قول خداى سبحان كه فرمود: «وَ فَدَيْناهُ بِذِبْحٍ عَظيمٍ» همين است»[9]. «اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَيْنِ وَ عَلى عَلِیِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ عَلى اَصْحابِ الْحُسَيْن... اَلَّذينَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَيْنِ(عَلَيهِ السَّلام)»[10].
1- شهریار(رَحمَةاللهِ عَلَيه)
2- پروردگارا، داخل کن مرا داخل کردنی صادقانه و خارج ساز مرا خارج کردنی صادقانه (مبارکه اسراء/80).
3- قلب، حرم خداوند است، پس ساکن نساز در حرم خداوند غير از خداوند را (بيان نورانی امام صادق(عَلَيهِ السَّلام)؛ بحارالانوار، ج67، ص25).
4- حافظ(رَحمَةاللهِ عَلَيه)
5- ای تغييردهندة قلبها و ديده ها، ای تدبير کنندة شب و روز، ای دگرگون کنندة حال و احوال، تغيير ده حال ما را به بهترين حال (زاد المعاد، ص328).
6- زندگانی چهارده معصوم(عَلَيهِم السَّلام)، ص438
7- بيان نورانی رسول اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ)؛ عوالی اللئالی، ج2، ص92
8- و فديه داديم او را به ذبحی عظيم (مبارکه صافات/107).
9- بحارالانوار، ج44، ص226
10- سلام بر امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) سلام بر علی بن الحسین(عَلَيهِ السَّلام) سلام بر اصحاب امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) ...کسانی که بذل کردند خون دلشان را در راه امام حسین(عَلَيهِ السَّلام) (مفاتیح الجنان، فرازی از زیارت عاشورا).