با توجّه به جایگاه زن در دین مبین اسلام، ملاحظه میشود که مسئله چقدر دقیق و ظریف و بسیار درخور توجّه و تفکّر است که وقتی خداوند متعال، به زنان این همه ارج و منزلت قائل شده و به حقوق آنان احترام میگذارد و مراقب و محافظ حقوق ایشان است و در ادای حقوقشان، به مردان توصیة فراوان نموده و همواره وکیل مدافعشان بوده است، حال چطور شده که در این یک مورد خاص، آن هم بعد از طیّ دو مرحله، به مرد اجازه میدهد که تنبیه خفیف بدنی را در مورد زنش اعمال کند؟ چگونه میشود رسول مکرّم اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) به مردان متجاوز به حقوق زنان، وعدة آتش و سیلی آتشین میدهند، لکن خدای سبحان در این یک مورد به مردان اجازة تنبیه زنانشان را میدهد؟ این مسئله بسیار جای تأمّل و تفکّر دارد. خدای سبحان آنچنان به قداست خانواده احترام قائل است که به هیچ صورت و تحت هیچ شرایطی اجازه نمیدهد که کسی قداست آن را بشکند و با توجّه به اینکه نشوز و نافرمانی و عدم تمکین زن از شوهر و لجاجت و سرکشی او موجب میگردد که پایه های زندگی سست شود و فساد در خانواده و جامعه راه یابد و عفّت عمومی در معرض خطر قرار گیرد، لذا خداوند متعال فقط در مورد آن به مرد اجازه میدهد که همسرش را تنبیه بدنی نماید و در هیچ مورد دیگری غیر از مسئلة جنسی، بمانند انجام کارهای خانه، تهیّة غذا، شیر دادن به بچّه، حتّی مقیّد نبودن به واجبات دینی و... مرد، حقّ تنبیه همسرش را ندارد، چراکه تنها تمکین جنسی وظیفة اصلی و شرعی و واجب زن محسوب میگردد؛ آری گرچه انجام کارهای خانه و رسیدگی به همسر و فرزندان از وظایف اخلاقی زن است و خانه داری برای زن یک امر مقدّس بوده و اوّلین وظیفة اخلاقی اوست، لکن وظیفة واجب و شرعی زن تمکین در مسائل جنسی است و در صورت عدم تمکین، خداوند به مرد اجازه میدهد که همسرش را تنبیه کند و همانطور که استفاده شد، درواقع این تنبیه از سوی خدای سبحان میباشد. تمام کشورها دارای نظام کیفری هستند و زن و مردِ متخلّف را کیفر میکنند، لکن خداوند متعال چنان مقرّر فرموده که مردانِ متخلّف را به مقامات کیفری بسپارند، ولی بدین سبب که میخواهد آبروی زن حفظ شود و پای او به بیرون از خانه و دادگاه باز نشود، به مرد اجازه میدهد که کارِ دادگاه را در داخل خانه انجام دهد و زن را در صورت نشوز و سرپیچی از وظیفة واجب خود، تنبیه نماید که البتّه آن هم تنبیهی بسیار خفیف است، بطوری که سرخ و کبود نشود و بنا به فرمودة حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) زدنی نرم و آهسته باشد «ضَرْباً رَفيقا»[1].
خداوند متعال با سه دستورالعمل که یکی از آنها دستور «وَضرِبُوهُنَّ» میباشد، زندگی زنی را که بیراهه میرود و آرام آرام کاخ سعادت خود را ویران میسازد، نجات میدهد و او را به سوی سعادت و کامیابی سوق میدهد. آری، خداوند متعال بسیار لطیف، زن و مرد را روانکاوی کرده است ولذا معلوم میشود که تمکین جنسی تا چه حدّ مهم و ضروری است و وظیفة واجب الهی برای زن و حقّی مسلّم برای مرد میباشد. عدم تمکین زن از همسرش، باعث متلاشی شدن خانواده و ایجاد فساد در آن و به دنبالش موجب رخت بربستن عفّت عمومی از جامعه میشود.
بنابراین مسائل مربوط به همسرداری، خصوصاً ضرورت تمکین جنسی باید برای دختران و پسران و جوانان، باز و تفهیم شود که تا چه اندازه در حفظ عفّت عمومی و ایجاد صلح و صفا و آرامش در محیط خانه مؤثّر است. این مسائل باید در حوزه ها و دانشگاه ها تدریس شود. اگر این همه آمار طلاق در جوامع بالا رفته، قسمت اعظم آن به ناآگاه بودن زنان و مردان از مسائل جنسی و عدم تمکین زنان در مسائل زناشویی برمیگردد.
عزیزان محترم مبلّغ و مربّی نیز شایسته است که این مطالب اساسی و کلیدی را در جلسات و برنامه های تبلیغی خود به گوش همگان برسانند. بخصوص در سخنرانیهای شبهای مقدّس قدر و ماه محرّم که جمع کثیری از جوانان حضور دارند، مطالب مربوط به فنون همسرداری مطرح شود تا زنان و دخترانِ ناآگاه و بی اطّلاع از آیین همسرداری، به وظایف خود آشنا گردند.
قابل توجّه است که مسئلة تنبیه زن در خانواده های ایمانی هرگز پیش نمیآید، چراکه هر کدام از مرد و زن به وظایف خطیر خود در خانواده واقفاند و همواره مراقب هستند که در آن اجحاف نکنند، حتّی در خانواده هایی که آنچنان مذهبی نیستند ولی از بهداشت روانی سالم برخوردارند، به ندرت امکان دارد که مسئلة تنبیه زن پیش آید و زن و مرد با نگاهی منصفانه به قانون گذاری خداوند سر تسلیم فرود میآورند.
در تفسیر نمونه ذیل آیة شریفة مورد بحث از قول دانشمندان مطلبی علمی با این مضمون آمده است: جمعی از زنان، مبتلا به حالتی به نام مازوشیسم(آزارطلبی) هستند که گاهی این حالت تشدید میشود که تنها راه درمان چنین زنانی، تنبیه خفیف بدنی است که ممکن است آیة شریفة مورد بحث ناظر به چنین زنانی باشد و به اين سبب، به فرمودة علما، آیة شریفة مورد بحث از معجزات قرآن کریم است.
به هر حال وقتی هرکدام از سه راه حلّی که در آیة شریفة مورد بحث از سوی خدای سبحان به مردان توصیه شده، مؤثّر واقع گردید و زن متوجّه وظیفة خود شد، مرد حق ندارد که درصدد آزار و اذیّت وی برآید «فَاِنْ اَطَعْنَكُمْ فَلٰا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبيلاً...». خداوند متعال در پایان آیة شریفة مورد بحث میفرماید: «اِنَّ اللّهَ كٰانَ عَلِيّاً كَبيراً» که هشداری از سوی پروردگار متعال به مردان است که آنان را از هرگونه سوءاستفاده نسبت به زنان برحذر میدارد.
ملاحظه میشود که دشمنان اسلام و قرآن چطور از آیة شریفة مورد بحث سوءاستفاده کرده و حکم آية شريفه را عَلَم نموده و هياهو راه انداخته اند، در حالی که با یک نگاه منصفانه متوجه میشویم که منظور پروردگار از این آیة شریفه، تضمین استحکام خانواده است. دشمنان اسلام با مطرح نمودنِ مسألة «فمینیسم» و به نام طرفداری زن، در واقع حق زن را ضایع میکنند و از او به عنوان کالا و برده و اسیر، بهره کشی کرده و سوءاستفاده میکنند و متأسفانه افراد بسیاری، ناآگاهانه و غافلانه، به دام چنین شیاطین انسی و جنی میافتند و زندگی خود و دیگران را به منجلاب فساد و بدبختی میکشانند. امّا اسلام زن را محترم میشمارد و به او بها میدهد. مطلب مهمّی که در این راستا لازم به ذکر میباشد، این است که انسان همیشه در معرض آزمایش و امتحان الهی قرار دارد و شیطان پیوسته در کمین است، همانطور که در محافل و مجالس عمومی توصیه میکنند که مراقب کیفها و جیبهای خود باشید، همانگونه در مورد این حکم الهی نیز باید مراقب دلها و قلبهای خود باشیم و توجّه کنیم که شیطان در کمین است تا ایمانها را برباید ولذا مبادا با این مسئله از روی احساسات برخورد کنیم و با فرامین الهی مخالفت نماییم. بسیار شایسته است که بانوان مسلمان و مؤمن و متعهّد به فرامین الهی در این مورد حسّاس، منطقی برخورد کرده و با تأمّل و تفکّر در این مورد، به حقّانیّت آن پی برده و همواره مدافع اسلام و قوانین الهی باشند، نه مخالف آن؛ دین اسلام به اندازة کافی مظلوم واقع شده است، مبادا ما هم تحت تأثیر احساسات و عواطف زنانه، با این حکم الهی مخالفت کرده و در برابر قوانین خداوند جبهه گیری نمائیم. اگر انسان حقیقتاً خداوند را رحیم و عادل و حکیم بداند، نه گرفتار احساسات میشود و نه به دام دشمنان اسلام یا مشاورین غیرمتعهّد و غیرموحّد میافتـد و در برابر قوانیـن و فرامین الهی سرتسلیم فرود میآورد. از حضرات معصومين(عَلَيهِم السَّلام) نقل شده که فرمودند: «به خداوند قسم، ما امامان به شما از خود شما مهربانتریم و به خداوند قسم، خدای سبحان از ما هم به شما مهربانتر است»[2]. خداوند متعال با حکم تنبیهِ زنِ سرکش و ناشزه، ارزش او را بالا برده و آبرو و حیثیّت و زندگی او را ارج نهاده است «خوشنویس است او، نخواهد بد نوشت».
1- من لا يحضره الفقيه، ج3، ص521
2- برگرفته از سخنرانیهای علماء معظّم در برنامة «سمت خدا»