در جلسات سابق مطالبی پيرامون گناهان کبيره و صغيره استفاده شد و معلوم گرديد که در قرآن کريم، ضابطة دقيقی برای کبائر و صغائر ذکر نشده، لکن در بيانات نورانی اهل بيت(عَلَيهِم ­السَّلام) پاره­ای از گناهان کبيره ذکر شده که قسمتی در جلسة سابق استفاده شد و قسمتی در اين جلسه استفاده می­شود. از حضرت امام صادق(عَلَيهِ­ السَّلام) مذکور است: «اَلْكَبائِرِ الَّتي اَوْجَبَ اللّهُ عَلَيْهَا النَّار»[1] هر گناهی که در آن خداوند وعدة آتش بدهد، کبيره است. حضرت امام موسی­ کاظم(عَلَيهِ ­السَّلام) نيز مواردی از گناهان کبيره را ذکر فرموده­اند که چند نمونه از آنها که مبتلا­به است، ذيلاً استفاده می­گردد:

     1- شرک، «اَكْبَرُ الْكَبائِرِ الشِّرْكُ بِاللَّهِ يَقُولُ اللَّهُ عَزَّّ وَ جَلَّ: اِنَّهُ مَنْ يُشْرِكْ بِاللّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَ مَاْواهُ النّارُ وَ ما لِلظّالِمينَ مِنْ اَنْصارٍ»[2]، بزرگترین گناه کبیره شرک به خداوند است، خداوند عزّ و جلّ می­فرماید: همانا کسیکه مشرک شود به خداوند، پس به تحقیق حرام کرده است خداوند بر او بهشت را و جایگاه او آتش است و برای ظالمان هیچ یاوری نیست.

     2- قتل نفس، اعم از قتل ديگری يا خودکشی، «وَ قَتْلُ النَّفْسِ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلّا بِالْحَقِّ لِاَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: وَ مَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِيها»[3]، و قتل نفس که حرام کرده است خداوند مگر به حق، برای اینکه خداوند عزّ و جلّ می­فرماید: و کسیکه بکشد مؤمنی را از روی عمد، پس جزای او جهنم است و در آن همیشگی می­باشد.

     3- يأس و نااميدی، «وَ بَعْدَهُ الْيَاْسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ لِاَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُول‏: وَ لا تَيْاَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لا يَيْاَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكافِرُونَ»[4]، و بعد از آن نـاامیدی از رحمت خداوند است، برای اینکـه خداوند عزّ و جلّ می­فرماید: و ناامید نشوید از رحمت خداوند همانا مأیوس نمی­شوند از رحمت خداوند مگر گروه کافران. یأس، آنچنان گناه بزرگی است که علاوه بر اينکه در قرآن کريم کفر محسوب شده، در کنار قتل نفس آمده است، چراکه چنين کسی رحمت خداوند را زير سؤال می­برد.

     4- عقوق والدین، «وَ مِنْها عُقُوقُ الْوالِدَيْنِ لِاَنَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ الْعاقَّ جَبّاراً شَقِيّاً»[5]، و از گناهان کبیره عقوق والدین است، برای اینکه خداوند عزّ و جلّ عاقّ الوالدین را جبّار و بدبخت قرار داده است.

     5- زنا، «وَ الزِّنا لِاَنَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ يَلْقَ اَثاماً يُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ يَخْلُدْ فِيهِ مُهاناً اِلّا مَن تابَ»[6]،  و از گناهان کبیره زنا است، برای اینکه خداوند عزّ و جلّ می­فرماید: و کسیکه انجام دهد آنرا، عقوبت آنرا دریافت می­کند، مضاعف می­کند برای او عذاب را در روز قیامت، جاویدان می­ماند در آن در حال خواری مگر اینکه توبه کند.

     6- تهمت زدن به زنان پاکدامن، «وَ قَذْفُ الْمُحْصَناتِ لِاَنَّ اللَّهَ تَبارَكَ وَ تَعالى يَقُولُ إِنَّ الَّذينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ الْغافِلاتِ الْمُؤْمِناتِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيم‏»[7]، و از گناهان کبیره تهمت زدن به زنان پاکدامن است، برای اینکه خداوند تبارک و تعالی می­فرماید: همانا کسانیکه نسبت زنا می­دهند بر زنان عفیفة بی­خبر مومن، لعنت کرده شوند در دنیا و آخرت و برای ایشان عذابی بزرگ است.

     7- اکل مال يتيم، «وَ اَكْلُ مالِ الْيَتيمِ لِقَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ الَّذينَ يَاْكُلُونَ اَمْوالَ الْيَتامىٰ‏ ظُلْماً اِنَّما يَاْكُلُونَ في بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَيَصْلَوْنَ سَعِيرا»[8]، و از گناهـان کبیره خوردن مـال یتیم است، بـرای اینکه خداوند عزّ و جلّ می­فرماید: همانا کسانیکه می­خورند اموال یتیمان را از روی ظلم جز این نیست که می­خورند در شکمهایشان آتش را و به زودی داخل می­شوند آتش سوزان را.

     8- رباخواری، «وَ اَكْلُ الرِّبا لِاَنَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: اَلَّذينَ يَاْكُلُونَ الرِّبٰا لا يَقُومُونَ إِلّا كَمٰا يَقُومُ الَّذي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطانُ مِنَ الْمَسّ‏»[9]، و از گناهان کبیره خوردن ربـا است، برای اینکه خداوند عزّ و جلّ در قرآن کريم می­فرمايد: کسانيکه می­خورند ربا را برنمی­خيزند مگر مانند برخاستن کسیکه مسّ کرده او را شيطان و ديوانه شده است.

     9- سحر و جادو، «وَ السِّحْرُ لِاَنَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَراهُ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلاق»[10]، و از گناهان کبیره سحر و جادوگری است، همانا خداوند عزّ و جلّ می­فرماید: و البته به تحقیق دانستند هر آینه کسیکه خرید آن را، برای او در آخرت هیچ بهره ­ای نیست.

     10- سوگند دروغ، «وَ الْيَمينُ الْغَمُوسُ لِاَنَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: إِنَّ الَّذينَ يَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللّهِ وَ اَيْمانِهِمْ ثَمَناً قَليلاً اُولئِكَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِي الْآخِرَة»[11]، و از گناهان کبیره سوگند دروغ است، برای اینکه خداوند عزّ و جلّ می­فرماید: همانا کسانیکه معامله می­کنند عهد خداوند و سوگندهایشان را به بهای اندک، آن گروه بهره­ای برای ایشان در آخرت نیست.

     11- منع زکات و حقوق واجبه، «وَ مَنْعُ الزَّكاةِ الْمَفْرُوضَةِ لِاَنَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: يَوْمَ يُحْمىٰ عَلَيْها في نارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوٰ‏‏‏ى‏ بِها جِباهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ وَ ظُهُورُهُمْ هذا ما كَنَزْتُمْ لِاَنْفُسِكُمْ فَذُوقُوا ما كُنْتُمْ تَكْنِزُون‏‏»[12]، و از گناهان کبیره منع زکات واجب است، برای اينکه خداوند عزّ و جلّ می­فرمايد: (همانا کسانيکه طلا و نقره را ذخيره می­کنند و حقوق واجبه پرداخت نمی­کنند، پس بشارت ده آنها را به عذابی دردنـاک)، روزي که افروخته می­شود بر آنهـا در آتش جهنم، پس داغ کرده می­شود بـا آنهـا پیشانی­هایشان و پهلوهایشان و پشتهایشان (و می­گویند) این است آنچه که ذخیره می­کردید برای خودتان پس بچشید آنچه کـه ذخیره می­کردید.

     12- شهادت دروغ يا کتمان شهادت، «وَ شَهَادَةُ الزُّورِ وَ كِتْمانُ الشَّهادَةِ لِاَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: وَ مَنْ يَكْتُمْها فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُه‏‏»[13]، و از گناهان کبیره شهادت باطل و کتمـان شهـادت است، برای اینکه خداوند عزّ و جلّ می­فرماید: و کسیکه کتمان کند آنرا پس همانا آن گناهکار است قلبش. کتمان حقيقت و يا شهادت دروغ در اثر گرفتاری به هوی و هوس يا حسابهای شخصی و ... موجب مسئوليّت عظيم در پيشگاه الهی و از گناهان کبيره است.

     13- شرب خمر و شراب خواری، «وَ شُرْبُ الْخَمْرِ لِاَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ نَهىٰ عَنْها كَما نَهىٰ عَنْ عِبادَةِ الْاَوْثان‏»[14]، و از گناهان کبیره شراب­خواری است، برای اینکه خداوند عزّ و جلّ نهی کرد از آن همچنانکه از عبادت بت­ها نهی فرمود.

     14- ترک نماز يا هرکدام از فرايض بطور عمدی، «وَ تَرْكُ الصَّلاةِ مُتَعَمِّداً اَوْ شَيْئاً مِمّا فَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِاَنَّ رَسُولَ اللَّهِ(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الِه) قَالَ مَنْ تَرَكَ الصَّلاةَ مُتَعَمِّداً مِنْ غَيْرِ عِلَّةٍ فَقَدْ بَرِئَ مِنْ ذِمَّةِ اللَّهِ وَ ذِمَّةِ رَسُولِهِ»[15] و از گناهان کبیره، ترک نماز از روی عمد یا چیزی از آنچه که واجب کرده خداوند عزّ و جلّ، برای اینکه رسول خدا(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الِه) فرمودند: کسیکه نماز را عمداً و بدون علّت ترک کند، پس به تحقیق از پناه خداوند و رسول خداوند دور است. از اینرو معلوم می­شود شخص مقیّد به نماز، در پناه خداوند و رسول­الله(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌الِه) قرار دارد. در بیان نورانی دیگری از حضرت پيامبر اکرم(صَلَی ­اللهُ­عَلَيهِ­ وَ­آلِهِ) مذکور است که: «مَنْ‏ تَرَكَ‏ الصَّلاه مُتَعَمِّداً فَقَدْ كَفَر»[16].

     15و16- شکستن عهد و پیمان و قطع رحم، «وَ نَقْضُ الْعَهْدِ وَ قَطيعَةُ الرَّحِمِ لِاَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ اُولئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّار»[17]، و از گناهان کبیره شکستن عهد و پیمان و قطع رحم است، برای اینکه خداوند عزّ و جلّ می­فرماید: آن گروه برای ایشان است لعنت و برای ایشان خانة بدی است. متأسّفانه بسيار مشاهده می­شود که به عهد و پيمان­ها در موارد مختلف عمل نمی­شود.

 

1- بحارالانوار، ج24، ص86

2- عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ­ السَّلام)، ج1، ص286

3-عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ­ السَّلام)، ج1، ص286

4- عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ­ السَّلام)، ج1، ص286

5- عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ­ السَّلام)، ج1، ص286

6- عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ­ السَّلام)، ج1، ص286                      

7- عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ­ السَّلام)، ج1، ص286

8- عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ­ السَّلام)، ج1، ص286

9- عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ­ السَّلام)، ج1، ص286

10- عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ ­السَّلام)، ج1، ص286

11- عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ­ السَّلام)، ج1، ص286

12- عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ­ السَّلام)، ج1، ص286

13- کافی، ج2، ص287

14- کافی، ج2، ص287

15- عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ­ السَّلام)، ج1، ص286

16- کسيکه نماز را عمداً ترک کند، پس به تحقيق کافر است (عوالی اللئالی، ج2، ص224).

17- عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ­ السَّلام)، ج1، ص286